Cumhuriyet muharriri Orhan Bursalı, Nobel ödüllü bilim insanı Aziz Sancar‘ın kanserden bağımsız bir çalışma yürütürken beyin kanserinin tedavisini bulduğunu söz etti.
Bursalı yazısında, “Sancar ve takımı, laboratuvarlarda deneylerde çok kullanılan EdU olarak bilinen molekülün, bilhassa beyin kanserlerinin tedavisinde kullanılabileceğini keşfettiler” diye aktardı.
Sancar’ın kendisine keşfini anlattığını söyleyen Bursalı, yazısını şöyle sürdürdü:
Özetle anlatayım: Kendisine Nobel kazandıran DNA Tamirat Sistemi konusunda “merak ettiği” bir soruya cevap arıyordu.
DNA’mız biliyorsunuz, dış ve iç etkenler nedeniyle, kemoterapi, ultraviyole, sigara, makûs etraf ve beslenme vb. çok sık hasara uğruyor. Ama DNA Tamirat Sistemi bu hasarı onarıyor. Sancar, İnsan Nukleotid Eksizyon Tamir Sistemi’ni (İkili Kesim) keşfetmiş ve Nobel kazanmıştı.
İkili Kesim-Onarım sistemi DNA sarmalında hasar gören kısmı (26 Nükleotidlik) kesip çıkarıyor ve yerine doğrusunu koyuyor. Böylelikle DNA’mız hasarsız çalışıyor. (Aziz Sancar ve Nobel’in Hikayesi kitabımda hikayesi var!)
Aziz Hoca diyor ki “Bunu test tüpünde kanıtlamıştık lakin insan hücresi içinde de tam bu türlü mi oluyordu, yoksa 26 nükleotitten daha fazlası mı çıkarılıyor ve yerine daha çok nükleotid mi konuyordu, merak ettik. Bunu anlamak için de laboratuvar deneylerinde bildik EdU isimli molekülü kullandık. Deneylerimiz beklenmedik sonuçlar verdi adeta bir şok yaşadık, EdU molekülü, sağlam DNA’da, güya DNA hasara uğramış üzere tesir yapıyor ve tamirat düzeneğini harekete geçiriyordu! Bu türlü bir tesir beklemiyorduk! Sebebini araştırdık.
Bozulmamış sağlam hücrelerin bulunduğu besi ortamına EdU molekülü koyduk ve baktık ki hücre tamirat sistemini çalıştırarak bu molekülü durmadan kesip çıkartıyor. Çıkarılan molekül hür kalınca tekrar genoma giriyor, hücre onu tekrar kesip dışarı atıyor ve kör döngü bu türlü devam ediyor. Sonunda EdU ile başa çıkamayan hücre ölüyor (apoptoz).
Bursalı, keşfin beyin kanseriyle alakasını ise şu sözlerle anlattı:
Şimdi gelelim keşfin beyin kanseriyle alakasına: EdU molekülünün bariyerleri aşarak beyefendisine rahat geçtiği biliniyor. Lakin kemoterapi ilaçları, mesela en çok kullanılan Cisplatin ise beyefendisine giremiyor.
Sancar’ın ağzından: “Biz de madem EdU hücreleri bu formda hücreyi öldürüyor, şayet beyin kanseri olan bir hastaya verilirse beyefendisine sarfiyat, bu kanserli hücrelerin DNA’sına girer ve nöronlara ziyan vermeden tümörü öldürür, sonucuna vardık.”