Fener Rum Patriği Bartholomeos, Maçka ilçesindeki Sümela Manastırı’nda yarın 9.’su düzenlenecek ayini yönetmek için Trabzon’a geldi. Trabzon Havalimanı’nda çiçeklerle karşılanan Bartholomeos’a, iş insanı Efkan Lider tarafından Bartholomeos’a gerisinde “Ekümenik Patrik Bartholomeos” yazan Trabzonspor forması ile bordo-mavi atkı ve çiçek armağan edildi.
BAHÇELİ: TÜRKİYE’DE EKÜMENİK DİYE BİR KURUM YOK
Konuyla ilgili MHP Genel Lideri Devlet Bahçeli, ” Türkiye‘de ekümenik diye bir kurum ve vazife tarifi yoktur. Lozan Antlaşması mucibince, Fener Rum Patriği’nin siyasi ve idari işlerle uğraşmaması, ülkemizdeki Rum-Ortodoks vatandaşlarımıza manevî hizmet vermesi karar altına alınırken, Fatih Kaymakamlığı’na bağlı bir din vazifelisi olmasının dışında hiçbir statüsü de olamayacaktır.” dedi.
KAYMAKAMLIK’TAN “EKÜMENİK” AÇIKLAMASI
Ortaya çıkan imgelerin kamuoyunda tartışma konusu olması üzerine Fatih Kaymakamlığı tarafından bir açıklama yapıldı. Fatih Kaymakamlığından yapılan yazılı açıklamada, Fener Rum Patrikhanesi Patriği Dimitri Bartholomeos’un ve Patrikhanenin vakit zaman “ekümenik” kavramını kullanması nedeniyle açıklama yapılmasına gereksinim duyulduğu belirtildi.
Açıklamada, 30 Ocak 1923’te Yunanistan ile Türkiye ortasında imzalanan Türk ve Rum Ahalinin Mübadelesine Dair Mukavelename’de Patrikhanenin durumu ve statüsü ile ilgili bir karara yer verilmediği, bu sözleşme ile Türkiye’de yaşayan Rumlarla Yunanistan’da yaşayan Müslüman Türklerin yer değiştirdiği, İstanbul ve Bozcaada ile Gökçeada’daki Rumlarla Batı Trakya’daki Müslüman Türklerin mübadele dışında bırakıldıkları hatırlatıldı.
“DAYANAĞI YOK”
Azınlıklar konusunda Türkiye’nin temel hukuksal desteğini oluşturan 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’nda da Patrikhane ile ilgili bir karara yer verilmediği aktarılan açıklamada, “Patrikhanenin İstanbul’da kalması karşılığında mübadele dışı tutulan Rum cemaatinin dini bir kurumu olarak kalacağına, siyasi bir faaliyetinin bulunmayacağına ait iştirakçi ülke delegasyonlarının kelamlarının senet olarak kabul edildiği belirtilerek, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi ile manevî meclisinin yetki alanı, İstanbul Başpiskoposluğu ile Bozcada ve Gökçeada bölgesi Rum cemaatinin dini gereksinimlerini karşılamakla hudutlu tutulmuştur.” sözlerine yer verildi.
İDDİA GERÇEKLERLE BAĞDAŞMIYOR
Açıklamada, Lozan Antlaşmasının azınlıkların korunması başlıklı 38-44. unsurlarında gayrimüslim Türk vatandaşlarının statüsünün belirlendiği kaydedilerek, şu bilgilere yer verildi:
“Buna nazaran, azınlık statüsüne alınan vatandaşlarımızın dini serbestiyet içerisinde kendi lisanlarıyla ibadet ve eğitim yapmaları, ayrıyeten ibadethaneleri ile mezarlıklarını muhafazaları konusunda gerekli kolaylığın gösterileceği taahhüt edilmiş, Antlaşmanın 45. hususunda ise Türkiye’nin azınlıklara tanıdığı bu hakları Yunanistan’ın da Batı Trakya’daki Türk azınlığına tanıyacağı taahhüdü yer almıştır. Hülasa; Lozan Antlaşmasının müzakereleri sırasında durumu uzun süren tartışmalar sonunda barizleşen Patrikhane, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşu ile yeni bir statüye dönüştürülmüş bulunmaktadır. Bu durum çerçevesinde Patrikhane, Türkiye’deki Rum azınlığın bir kilisesi olarak yalnızca dini yetkileri haiz bir kilise niteliğinde Antlaşmanın ‘Azınlıkların Korunması’ başlıklı çerçevesinde mütalaa edilmesi gereken dini bir kurumdur. Yunanistan’ın uygulamasının bilakis, Türkiye’de din görevlilerini kendilerinin seçme özgürlüğü bulunmakla birlikte Patrikhanenin siyasi-yönetsel açıdan ‘ekümenik’ vasfı bulunmamaktadır.
Nitekim Rum olmayan öbür Ortodoks kiliselerinin işlerine dönük müdahalesinin yargıya taşınması sonucunda Yargıtay 4. Dairesinin E: 2005/10694, K.2007/5603 sayılı kararında: ‘Egemen bir devletin kendi topraklarında yaşayan azınlıklara kendi vatandaşlarından farklı bir hukuk uygulayarak çoğunluğa dahi tanımadığı bir ekip ayrıcalıkları onlara tanımak suretiyle özel bir statü vermesi, Anayasanın 10. hususunda gösterilen eşitlik unsuruna açıkça karşıtlık oluşturacağından kabul edilemez. Bu nedenle Patrikhanenin ekümenik olduğu savının, yasal bir desteği bulunmamaktadır. İstanbul Valiliğinin 6 Aralık 1923 tarih ve 1092 sayılı yazılarından da anlaşılacağı üzere Patrikhanede dini ve manevî seçimlere katılacak ve seçilecek bireylerin Türk vatandaşı olmaları ve seçim sırasında Türkiye’de vazifeli bulunmaları gerekmektedir. Bu konu da Patrikhanenin ekümenik sıfatının bulunmadığının açık bir göstergesidir.’ formunda vurgulanmıştır. Sonuç olarak; Lozan Muahedesi tutanakları ile yargı kararlarında Fatih Kaymakamlığına bağlı dini bir kuruluş olarak kabul edilen Fener Rum Patrikhanesinin ‘ekümeniklik’ tezi hukuksal gerçeklerle bağdaşmamaktadır.”