BEYRUT – Lübnan’ın son seçimlere nazaran en çok oy alan partisi Hizbullah, bu sene 40’ıncı yıldönümünü çeşitli etkinliklerle kutluyor. Ülkede tıpkı vakitte kıymetli bir askeri güç olan Hizbullah, bu müddet zarfında kritik devirleri geride bıraktı. Örgüt, bilhassa İsrail işgaline karşı direnişte oynadığı rol ile Lübnan siyasetinin en değerli aktörlerinden biri haline geldi.
Bugünlerde Lübnan’ın hem deniz, hem de kara hududunda İsrail ile önemli bir tansiyon yaşanıyor. Kelamlı tansiyon bazen Hizbullah’ın güçlü olduğu Güney bölgesinde askeri hareketliliğe de neden oluyor. Hizbullah önderi Hasan Nasrallah, “Savaşa hazır olun” daveti yaptı. Fakat Lübnan’ın son iki yıldır yaşadığı öteki kriz ülke sonları içerisinde devam ediyor. Lübnan lirasının bedel kaybı durdurulamıyor. Merkez Bankası iflas etmiş durumda. Ülke gün geçtikçe fakirleşiyor.
Tüm bu hususları Hizbullah’ın Siyaset Enstitüsü Araştırmalar ve Belgelendirme için Danışmanlık Merkezi Lideri Dr. Abdül Halim Fadlallah ile konuştuk. Son periyotta Türkiye ile İsrail ortasında ‘ısınan’ bağlantılara dair Hizbullah’ın bakış açısını da sorduk.
‘GERÇEK ÇATIŞMA İÇ SAVAŞ DEĞİL, ARAP-İSRAİL ÇATIŞMASIYDI’
Bugünlerde çeşitli etkinliklere Hizbullah’ın 40’ıncı yıldönümünü kutlanıyor. Geriye dönüp baktığınızda hareketin bu 40 yıllık müddet zarfında geçtiği periyotları nasıl birbirinden ayırıyorsunuz? Kuruluştan yola çıkarak bu periyotları ve partinin içerisinden geçtiği değişimleri, dönüşümleri nasıl tanımlayabilirsiniz?
Hizbullah’ın kuruluşu 1982’deki İsrail işgalinden sonra gerçekleşti lakin yalnızca işgale karşı bir reaksiyon manasına gelmiyordu. Zira Hizbullah’ın Lübnan’da, toplumsal etrafta kökleri vardı. Zira o günlerde Lübnan’daki insanların gerçek manada bir değişim talebi kelam konusuydu. Bilhassa de Lübnan’ın bölge içerisindeki pozisyonuna dair. Bahsettiğimiz vakit diliminde tehditler büyük ölçüde İsrail’den geliyordu ve bölgedeki ülkelerin tesiriyle iç savaş kısır bir çatışma yaratıyordu. İşte bu nedenle halkta da Lübnan’ın pozisyonuna dair radikal bir değişim talebi doğdu.
Gerçek çatışma Arap-İsrail çatışmalarından ibaretti. Devrin politiklerinin aldığı bu durum yalnızca ideolojik bakış açısıyla ilgili değildi, birebir vakitte gerçekçiydi. “Lübnan bu çatışmada nötr kalabilir” diyorlardı. Lakin Lübnan bu taraftaki siyasetlerin bedelini en ağır formda ödedi. Hizbullah sayesinde Lübnan halkının gerçek gereksinimlerine kavuşması mümkün oldu.
İlk kademede Hizbullah’ın kuruluş nedeni ve temel maksadı İsrail işgaline karşı direnmekti, bilhassa de 1982 İsrail işgaline. 1985’teki resmi kuruluş ilanından evvel Hizbullah, İsrail’e karşı yüzlerce askeri operasyon düzenledi. Şehit olma operasyonları, Sur (Tyre) kentindeki İsrail işgal birliklerine büyük akınlar ve öteki operasyonlar… Ki bu 1985’te İsrail’in Lübnan’dan birinci kere çekilmesindeki öncelikli neden oldu. O periyotta İsrail hâlâ Güvenlik Kemeri sonundaydı, bu hudut Lübnan’ın yüzde 10’una tekabül ediyordu. Dediğim üzere bu periyotta Hizbullah’ın temel hedefi direnişti -ki bugün hâlâ Hizbullah için İsrail’e karşı direniş önceliktir. Bununla birlikte Lübnan ile İsrail ortasındaki güç istikrarını korumak ve kurulacak güç istikrarıyla İsrail’den gelecek rastgele bir saldırıyı önleyebilme imkanına sahip olmak da Hizbullah’ın temel gayelerine dahil.
‘ÜRETKEN OLMAYAN SINIFLARIN ÇIKARLARI ÖN PLANA KONULDU’
Peki 1985’ten sonraki kademe hakkında neler söyleyebiliriz?
Bahsettiğiniz tarihten sonra Hizbullah açık mektup ile kendi kuruluşunu resmen ilan etti ve direnişin yanı sıra siyasi hedeflerini duyurdu. Hizbullah, 1985’ten sonra İsrail ve İsrail yanlısı kümelerin pozisyonlarına karşı büyük bir hücuma geçti ve İsrail işgalinin karşısına çıkabilmek için stratejilerinde ve taktiklerinde derin bir değişim atılımına gitti. Lübnan İç Savaşı’nın durduğu 1991’e kadar da hareket gücünü korudu. Bu tarihten evvel Hizbullah ülkedeki iç savaşın bir kesimi değildi. Savaşın bittiği tarihten evvel de rastgele bir iç kuvvet saldırdığı vakit Hizbullah kendini ve direnişin varlığını korumak için yer aldı. Lakin yeniden de tam manasıyla savaşın bir kesimi değildi. Savaşın ‘kısır’ olduğu kanısına sahipti zira bu savaş dünyadaki büyük güçlerin bölgedeki ‘Kırmızı Hattı’ tarafından denetim ediliyordu.
Savaşı sona erdiren Taif Mutabakatı ile birlikte Hizbullah parlamentonun bir modülü haline geldi. Ve bu iştirakle birlikte ülkedeki en büyük partilerden biri oldu. Bu iştirakteki gaye, direniş seçeneğini ve Lübnan halkını, bilhassa de Lübnan’ın en fakir yerlerinde yaşayanları korumaktı. Ülkedeki bölgeler ortasında tekrar istikrar yaratmak için. Lübnan’daki bölgeler ve sınıflar ortasındaki boşluklara köprü olup eşitsiz ekonomik aktivitelere iştiraki sağlayabilmek için. Özetle 1990’larda Hizbullah’ın temel hedefi tükenmiş ve ötekileştirilmiş durumdaki kitlelere hizmet edebilmekti. Bu makûs siyasetler Lübnan’da eşitsizliğe yol açıyordu. Hasebiyle Hizbullah, bilhassa neoliberal siyasetlere karşı muhalif bir hal aldı, hâlâ da o denli. Bilhassa Taif Mutabakatı’yla birlikte gelen Troyka, Hariri’nin ekonomik planını yarattı ki bu neoliberal proje Lübnan’ı daha eşitsiz bir hale getirdi ve beşerler ortasındaki uçurumu büyüttü. Bu durum elbette toplumsal tansiyonu artırdı. Üretim sürecinin tarafları ortasındaki tansiyon artarken, emek ötekileştirildi. Yalnızca Lübnan’daki üst sınıfların çıkarları gözetilmedi, birebir vakitte faiz ödemesi, emlak kirası ve tekelci faaliyetler ile yaşayan, üretken olmayan sınıfların çıkarları ön plana kondu.
Hizbullah bu usul siyasetlerin karşısında yer aldı ve parlamentoda da yalnızca muhalefet pozisyonunu korudu. Ta ki 2005’teki Reis Şehit Refik Hariri’nin suikastına kadar. Hizbullah bu tarihten sonra ulusal güvenliği, ulusal idaresi, direniş tercihini ve tüm kümeler ortasındaki dengeyi müdafaa gayesi ile hükümete dahil olma kararı aldı. Buna ek olarak toplumsal ve ekonomik siyasetleri değiştirmeyi denemeyi amaçladı. Lakin toplumsal ve ekonomik siyasetlerde ıslahatın önündeki pürüzler, işgale karşı durmaktan çok daha güç oldu. İşgale meydan okumak, mesela yolsuzluğa meydan okumaktan daha kolaydı.
Ekonomi konusuna tekrar geleceğiz fakat hazır hareketin tarihinden bahsediyorken, kuruluşunuzdan beri daima gündemde olan değerli bir mevzunun, İran konusunun üzerinde durmak istiyorum. Öncelikle kuruluşunuzun kökleri İran İslam Devrimi’nden de önceye dayanıyor. Bunun bir manası var mı?
Evet, bu gerçek. Lakin gerçek manada ilham verici olan ve kuruluşu yaşatan İran’daki ihtilal oldu. İran İslam İhtilali ideolojik, stratejik, siyasi manada kurtuluş davetiydi. Amerikan hegemonyasına karşı gerçek ve derinlikli siyasetler yarattı. Emperyalist siyasetler ve emperyalist hegemonya ile bağlı ahlaki bahislerde bir karşılamaydı. İran ihtilaliyle bağlantı, kolay ve olağan bir siyasi husus değildir. Bu ihtilalin dünya tarihindeki temel değeri değişimi, bir taraftan başkasına geçebilmeyi ve bölgedeki en büyük güce meydana okuyabilmeyi amaçlamasıdır.
Fakat tüm bu ilham bir tarafa, siz en nihayetinde dünyanın diğer bir kesiminde yer alıyorsunuz. Siyasi ve toplumsal manada daha farklı bir yapıyla karşılaştığınız için tahminen İran’dan daha farklı avantajlara ya da daha farklı mahzurlara sahipsiniz. Bu nedenle Hizbullah olarak İran’dan daha farklı yaklaşımlara, bakış açılarına sahip olduğunuz oluyor mu? Zira siyasi arenadaki rakipleriniz durmadan sizin İran ile bağlarınızı lisana getirerek bu bağlantıyı eleştiriyor.
Bu kümelerin İran ile yaptıkları ayrım ve farklılaştırma, ulusal çıkarlara yahut Lübnan çıkarlarına dayanmıyor. İran’ın rolü ve dünyadaki pozisyonuna dair tartışma, Lübnan’daki kimi bireylerin ve kümelerin, dünyadaki ve bölgedeki öteki bireyler ve ülkelerle olan bağlantılarına dayanıyor. İran’ın rolü ve pozisyonuna dair yürütülen tartışma buradaki güçlerle alakalı değil, İran’ın bağımsızlığına meydan okuyan bölgesel ve memleketler arası gündemle ilgili. İran ile sorun, birtakım bireylerin ‘Lübnan ve Lübnanlıların çıkarıyla uyuşmadığını’ düşünmesi değil. Zira onların stratejik görüşleri İran tercihine karşı duruyor. Bu tıpkı vakitte bu dünya nizamına, bölgedeki Amerikan varlığı ve Amerikan stratejilerine, İsrail’e, işgale ve İsrail’in bölgedeki rolüne karşı İran’ın radikal yaklaşımına muhalefet demek… İran hakkında tek bir ulusal muhalefet nedeni yok.
Hizbullah, İran ile birlikte zira İran direnişi destekledi ve hâlâ destekliyor, zira Filistin sorununda açık duruşları var. Bu çok kritik bir nokta: İran, bölgedeki ülkelerin birliğinden yana. Suriye’nin bölünmesine karşıydı ve hâlâ da karşı. Irak’ın bölünmesine karşı. Lübnan’daki siyasi sorun ve tartışma hakkında İran hâlâ istikrarlı bir pozisyona sahip. İran’ın Lübnan’daki iç işleyişe ve iç sıkıntılara müdahalede bulunduğuna dair tek bir işaret yok. Hükümet kurulmasında, seçimlerde, seçimlerin öncesinde ve sonrasında, Hizbullah ile öbür kümeler ortasında yaşanan sıkıntılarda İran’ın rolüne dair tek bir işaret yok. İran’ın Lübnan hakkında tek ve net pozisyonu direnişi destekliyor olmasıydı ve direniş Lübnanlı bir seçenekti, Lübnanlı bir hareket gücüydü, Lübnanlı bir ufuktu. İran’ın projesi falan değildi. Zira direniş Irak-İran savaşından, Soğuk Savaş’ın sonundan ve Sovyetler Birliği’nin çöküşünden önceydi.
Tüm bunlardan evvel ya da sonra Filistin sıkıntısında ve bölgedeki direnişte İran’ın pozisyonunda hiçbir değişiklik olmadı. Bölgedeki zincirleri koparttı. Arap -sözüm ona- ‘Baharı’ndan evvel ya da sonra, Irak’ın işgalinden evvel ya da sonra, İsrail’in yenilgisi ve Lübnan’dan çekilişinden evvel ya da sonra… Hâlâ tıpkı pozisyonu koruyor. Bu pozisyon da bölgedeki lokal direniş kümeleriyle ilintiden ibaret.
HİZBULLAH NASIL BİR İKTİSAT İSTİYOR?
Tekrar başta konuştuğumuz iktisat problemine geri dönelim. 1990’larda Hizbullah’ın ‘neoliberal siyasetlere karşı olduğunu ve fakirlerin çıkarlarını müdafaaya çalıştığını’ ve ‘sınıflar ortasındaki uçuruma köprü olma görevini’ söylediniz. Daha somut konuşmak gerekirse bu dengeyi sağlamak sizin toplumsal ajandanızda nasıl mümkün olabilir? Farz-ı muhal ülkeyi şekillendirmek büsbütün sizin elinizde, sizden öteki da öbür bir güç yok. Bunu nasıl gerçekleştirebilirdiniz?
Dediğimiz üzere Taif Anlaşması’ndan sonra Hizbullah neoliberal gündeme karşıydı. Örneğin, kiralama projesine karşıydı ki hâlâ yeniliğini koruyor. İç savaşta yıkılan Beyrut’taki ‘Downtown’ bölgesi, neoliberal bakış açısıyla yine yapılan bir emlak projesiydi. ‘Downtown’ yalnızca özel bölüme değil, hepsi dışarıdan gelen en büyük yatırımcılara verildi. Lübnan’daki ve Doğu Akdeniz kıyılarındaki en değerli yerlere el koydular. Hizbullah, (özel şirket) Solidere için bu tecrübenin alınıp bu kıyılarda uygulanmasına karşıydı. Bu projenin tekrarlanmasına karşı kesin tutum alındı. Üstelik bu projenin yaratılmasını öneldi ve projeyi özel kesimin elinden alıp, periyodun Lübnan hükümetinin eline taşıyarak dönüştürdü. Bu, Hizbullah’ın pozisyonu ve baskısı sonucu gerçekleşti. Özel proje böylelikle kamusal bir projeye dönüştü. Lakin maalesef, kamusal bir proje olduğu için yerleşmesi ve bitirilmesi mümkün olmadı.
Hizbullah kamu borçları siyasetlerini reddetti. Zira bu borçlarla Lübnan iktisadı üzerinde baskı kuruldu, daha büyük baskı Lübnanlılar üzerine yıkıldı ve bu kamu borcu vakitle o denli büyüdü ki, GSYİH’nin iki katına ulaştı. Bu, ülkenin içerisinde bulunduğu durum açısından bir felakettir. Hizbullah bu siyasetleri büsbütün reddetmektedir. Bilhassa de yabancı para üniteleriyle alınmış olan borçları reddetmektedir. 1998’de, Lübnan hükümeti kamu borcunu liraya değil de yabancı para ünitelerine dönüştürünce, bu durum Hizbullah tarafından büsbütün reddedildi. Lakin o devirde Hizbullah parlamentoda bir azınlıktı, sanırım koltukların yüzde 10’una sahipti.
Hizbullah, eşit bir vergilendirme sistemi talep etti. Zira Lübnan’daki vergilendirme sistemi epey eşitsizdi ve adil bir davette bulundu. Böylelikle beşerler, kümeler ve bölgeler ortasında gelirin ve zenginliğin yine dağılımı amaçlanıyordu. Maalesef hükümetler tüm bu siyasetlerde ısrar ettiler, bu da Lübnan’ı eşit dünya sıralamasında en aşağılara yönlendirdi. Sanırım Lübnan dünyanın 4’üncü ya da 5’inci en eşitsiz ülkesi. Kamu borcu büyüdükçe büyüdü ve Lübnan, GSYİH’e oranla kamu borcunun en yüksek düzeyde olduğu dünyadaki 3’üncü ülke haline geldi.
Hizbullah, banka sisteminin de rolünü reddetti. Hizbullah’ın maksadı, bankacılık sistemini değiştirmek ve bu manada üretici bölümü destekleyen kollayıcı bir role sahip olmaktır. Gerçek beşerler için maddeleri yaratmaktır. Lübnanlıların ve Lübnan’daki dalların (özellikle tarım ve endüstri) gerçek muhtaçlıklarını karşılamaktır.
Hizbullah’ın pozisyonu bundan ibarettir. Hizbullah, Lübnan’daki en büyük ticari bankaların çıkarlarını koruyan ve Lübnanlıların çıkarlarını bir kenara atan Merkez Bankası’nın rolünü reddetmektedir. Merkez Bankası’nın bu para siyaseti, bir kişiyi binlerce kişinin önüne koyup geri kalanı görmezden gelmeye sebep oldu.
‘DIŞ SİYASET YALNIZCA BATILI ÜLKERDEN İBARET SANILIYOR’
Lübnan’da mezhepçi sistemin rolü, iç savaştan bu yana kritik bir problem olarak her daim tartışılıyor. Son devirde ülkenin içerisinden geçtiği krizde de ülkenin mezheplere nazaran dağıtılan yapısı kimi taraflarca eleştiriliyor. Sizin Lübnan’ı bölen mezhepçi yapıya dair niyetleriniz nelerdir? Sizce mezhepçi yapı, devlet organlarını felce uğratıyor mu? Zira ekonomik kriz ile birlikte Lübnan’ın önemli manada felce uğramış bir devlet sorunu da var.
Hizbullah, bilhassa Taif Anlaşması’yla birlikte mezhepçi sistemin, Lübnan’daki gelişmeye, değişime ve ıslahat isteğine mahzur olduğu görüşünde. Zira birebir vakitte Lübnan’daki sorunun makus bir tarifidir bu… Lübnan’daki sorunun temeli mezhepler ya da dinler değil. Sorun, kamu siyasetleri, dış siyaset, askeri siyaset ve sosyo-ekonomik siyaset; dini siyasetler değil. Soru şu, bu mahzurdan nasıl kaçınılabilir, nasıl başa çıkılabilir? Üstten aşağıya mı? Yoksa aşağıdan üste mı?
Hizbullah, evvel direkt siyasi sistemi değiştirmek yerine, siyasi sistemi yaratan çevreyi değiştirmeyi öne koyuyor. Şayet biz siyasi sitemi geliştirebilirsek, bu vakitle bir aygıt olabilir. Bu meseleyle başa edip ötesine geçmenin yolu siyasetleri değiştirmektir. Dış politikaları… Zira Lübnan’ın yeni bir dış siyasete muhtaçlığı var. Zira kimileri dış bağlantıları yalnızca Lübnan’ın Batılı ülkelerle kurduğu münasebetlerden ibaret zannediyorlar. Bizim bu yelpazeyi genişletmemiz gerekiyor. ABD ve Avrupa ile birlikte olmak fakat birebir vakitte Çin, Rusya ve Afrika ile de birlikte olmak gerekiyor. Lübnan’ın çıkarı neredeyse artık…
Diğer nokta ise birtakım kümeler ve liderlikler aracılığıyla mezhepçi sisteme yapılan yatırımın önüne geçebilmek. Birtakım liderlikler bu mezhepçi sistemden yarar sağlıyor.
Bu isimlere örnek verebilir misiniz?
Kimsenin ismini veremem. Lakin Lübnan’daki kimi kümeler kendi siyasetlerine ve siyasi çıkarlarına varmak için bu mezhepçi ruha ve hislere yatırım yapıyor. Bu yatırım Lübnanlılar ortasındaki farklılıkları ve uçurumu büyütüyor. Zira istikrarlı vakitlerde Lübnanlılar yakınlaştıkça yakınlaşıyor. 1990’larda güvenlikten ve siyasetten gelen tehditler bugünkü kadar büyük olmadığı için sorun sosyo-ekonomik politikalardı, Hıristiyan-Müslüman, Şii-Sünni sorunu değildi. Bu yabancı gündemle bağlantılı zira hatırlamalıyız ki bölgedeki kimi ülkeler, birtakım güçler bu mevzuya yatırım yapıyor. Lübnan’ın içerisindeki birtakım kümeler bu mezhepçi kanıdan çıkar sağlıyor.
Buna ek olarak mezhepçi niyet ve mezhepçi bölünme, ekonomik sıkıntıyla birlikte geliyor. Zira Lübnan’ın içerisindeki ve dışarısındaki kimi kümeler yoksulluktan da çıkar sağlıyor, yoksulluğun artmasını istiyor. Bu şu an epey açık. Lübnan’ın kuzeyini gidip görebilirsiniz. Demografik olarak çoğunluğu Sünni ve Hıristiyan olan bir bölge. Oradaki insanların yoksulluğundan çıkar sağlayan kimi liderlikler ve kimi kümeler, insanları Hizbullah’a karşı yöneltiyorlar ve Hizbullah’a karşı bir kale yaratmaya çalışıyorlar. Lakin -oradaki arkadaşlarımızla da şahsen görüştüm- artık durum değişiyor. Sorunlarının direnişle, Hizbullah’la alakalı olmadığını fark ettiler. Sorun bu liderlikler ve onların partileri tarafından yürütülen neoliberal politikalardı. Hiçbirinin adil, çıkarlarından yana bir siyaset sunduğu yok. Şimdilerde Kuzey’deki mezhepsel sorun azaldıkça azaldı. Zira geçmişteki kimi kümeler bu ruhtan yarar sağladı, artık gerçeği fark ettiler.
‘SEÇİMLER RADİKAL BİR DEĞİŞİM YARATMADI’
Son seçimlerde tahminen sizin parti olarak oylarınızda kritik bir değişim yaşanmadı. Fakat sizin ittifakınızda yer alan kimi partiler önemli kayıplar verdi ve parlamentoda yeni dengelerden kelam ediliyor. Siz bu sonuçları nasıl değerlendiriyorsunuz, önünüzdeki yolu nasıl görüyorsunuz?
Son seçimler Lübnan’daki mevzuyu değiştirmek için güzel bir zamanlama oldu. Kimi kümeler seçimleri ertelemek için talepte bulundu, Hizbullah bunu reddetti. Zira değişim ve siyasi gelecek için Lübnanlılara olumlu işaretler vermek gerekiyordu. Sonuçlar yeterli zira Lübnan halkının gerçekliğine ayna tuttu. Klâsik kümelerde ve partilerde çok büyük, radikal bir değişim olmadı. Yeniden de parlamentoda genişlik ve varlık manasında küçük bir değişiklik oldu. Gelecek Hareketi olayını bir tarafa bırakın zira biliyorsunuz (Saad) Hariri bu seçimlere katılmadı ve Sünni toplumundaki temsiliyet bölünmüş oldu. Fakat bu artık ana sorun değil.
Yeni parlamento değişim, ıslahat ve makûs ekonomik durumun içerisinden çıkabilmek için Lübnanlılara yeni bir talih verdi. Bu seçim sonuçlarına nazaran Hizbullah neredeyse yüzde 20’lik bir oyla en tanınan güç durumunda. Bu oy oranı ikinci partinin iki katına eşit. Hizbullah varlığını güçlendirmiş oldu, sanırım başka seçime kıyasla yüzde 1 oy kazandı. Kimi partiler ileriye yanlışsız atılım yaptı, öbürleri geri adım attı…
Aslında evet, ismine ‘Değişim Milletvekilleri’ denen yeni bir milletvekili bloğumuz oluştu. Biz tecrübelerini ve pozisyonlarını görmek üzere bekliyoruz. Şimdi onları olumlu ya da olumsuz olarak yargılayamayız. İç siyasetlerdeki tekliflerini ve dış siyasetler hakkındaki bakış açılarını öğrenmek için beklememiz gerekiyor.
‘HAKKIMIZ İHLAL EDİLİRSE SAVAŞIRIZ’
Doğrusu tüm röportajımızda dönüp dolaşıp dış siyasetten bahsettik lakin son olarak tahminen biraz daha açmak gerekebilir. Sizin de vurguladığınız üzere Hizbullah için epeyce kıymetli bir gündem bu. Bugün dünya gündemine baktığımız vakit hayli gergin bir atmosfere rastlıyoruz, son bir yılda büyük değişimlere tanıklık ettik. Bilhassa de Ukrayna’daki savaş ve son olarak Çin-Tayvan gündemi… Dünyanın bu köşesini düşündüğümüzde ise İsrail’in hareketlendiğine tanıklık ediyoruz. Aslında Orta Doğu’daki pek çok gelişme, gerilim düzeyinin yükseldiğine işaret ediyor. Lübnan da buna dahil. Hizbullah önderi Hasan Nasrallah son konuşmalarından birinde “Savaşa hazır olun” bildirisi verdi. Bazıları bunun, ‘yeni bir yorum olmadığını’ lisana getirdi. Lakin dünyadaki ve bölgedeki tüm bu gelişmeleri hesaba katınca bu kelamlar ne manaya geliyor? Siz kısa vadede İsrail ile ya da farklı formda bir savaşın yaşanabileceğini düşünüyor musunuz?
Hizbullah, Lübnan’ın memleketler arası gündemine ve milletlerarası bağlantılarına dair prensiplere sahip. Birincisi Filistin gündemin merkeziliği. Hizbullah, İsrail işgaliyle yüzleşen Filistin direnişini destekliyor ve siyasetlerini bu temel üzerine kuruyor. İkincisi ise Hizbullah, -özellikle bu bölgedeki- rastgele bir Amerikan ve Batı müdahalesine karşı duruyor. Hizbullah her düzeyde Lübnan’ın gerçek bağımsızlığı için davette bulunuyor: Siyasi, ekonomik, sosyal… her düzeyde. Hizbullah, Lübnan siyasetleriyle bölgedeki başka gelişmeler ortasında bağ kurmayı reddediyor. Örneğin Hizbullah, Ukrayna-Rusya savaşıyla Lübnan’daki aktüel durum ortasında bağ kurmaya karşı çıkıyor. Ve her türlü Lübnan’ın sıkıntılarıyla [İran’ın] nükleer yol[u] ortasındaki bağları da reddediyor. Bunları da bir kenara koyuyoruz zira bu İran’ın kendi siyasetidir. Hizbullah, Lübnan’ın tüm ülkelerle bağlarını çeşitlendirmesinden yana halini koruyor. İsrail hariç elbette.
Şimdi direnişin siyaseti, rastgele bir İsrail tehdidi durumunda Lübnan’ı savunma konusunda çok net. Direkt ya da dolaylı tehditler… Artık biz düşmanın, bizim denizdeki varlığımıza, bizim denizdeki hakkımıza karşı pozisyonunu bekliyoruz. Şayet İsrail hakkımızı ihlal ederse, direniş de karşı koymalıdır. Lübnan’ın petrol ve gaz varlığı ile Lübnan haklarını savunmalıdır.
İsrail hariç demişken, bu bağlamda Türkiye’nin pozisyonunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Son periyotta Türkiye, İsrail ile bağlarını pekiştiren kıymetli adımlar attı. Birleşik Arap Emirlikleri de birebir halde. Son devirde bu üçlünün bir biçimde ortak bir pozisyon sergilemesi gündem oldu. Türkiye’nin İsrail ile olan bağlantısını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Hizbullah’ın Türkiye’ye dair olumsuz bir pozisyonu yok. Lakin böylesi durumların önüne geçmek ismine tedbirlerimiz var. Kimi ülkelerin pozisyonları bizim haklarımıza karşı mıdır, değil midir? Bizim haklarımızı ihlal ediyor, mu etmiyor mu? Biz biliyoruz, kimi Arap, İslami ya da bölgedeki başka ülkeler İsrail ile siyasi, ekonomik ve stratejik düzeylerde derin münasebetler kurdular. Hizbullah direkt reaksiyon göstermeyi reddediyor -bizim haklarımıza dokunmadığı surece. Öbür ülkelerin bilhassa düşmanla, İsrail ile kurdukları ilgileri, Lübnan ve direniş çıkarları bakış açısıyla görüyoruz.