Semra Yansit
DİYARBAKIR – Botan International, Türkiye’de Kürtçe medya eğitimi veren birinci sivil toplum kuruluşu olarak kayıtlara geçti. Botan International’ın kurucusu ve birebir vakitte genel müdürü olan Mirad Bayram, gazetecilik yaptığı yıllarda Kürtçe medya eğitiminin eksikliğini hissettiğini ve Botan International ile medya eğitim projesini hayata geçirdiklerini söyledi.
Sınır Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) kurumsal partnerleri olduklarını ve tıpkı vakitte Paris ofisiyle çalıştıklarını lisana getiren Bayram, Botan International’ın merkezinin Şırnak’ta olduğunu, 2020’de ise Diyarbakır’da bir şube açıklarını söyledi.
Bayram, “Amacımız Türkiye’de dijital eğitimleri verebilmektir. Fakat yalnızca gazetecilik eğitimleri vermiyoruz. Burada çalışmalarını yürütmek isteyenlere de fiyatsız bir alan oluşturmak istiyoruz. Bu alanların içerisinde kullanıma açık bir stüdyomuz, bir haber ve bir söyleyişi odamız var. Stüdyomuzda bir yılda 450’den fazla görüntü program hazırlandı ve yaklaşık 300 podcast kaydı yapıldı. Bu mühlet zarfında 13 atölye düzenledik. 161 kişi bizim eğitim programlarımıza katıldı. İştirakçilerin 110’u ise bayandı. Kürtçe medya eğitimi veriyoruz fakat öbür alanda çalışan gazetecilere de açığız. Farklı ülkedeki gazeteciler de burada ağ kurma alanından faydalanabiliyor. Bunların dışında Türkiye’de Kürtçe gazeteciliğin yüzleştiği problemleri raporlaştırıyoruz. Ve bu raporları milletlerarası platformda sunuyoruz” diye konuştu.
Mirad Bayram ‘KÜRTÇE MEDYA EĞİTİMİ OLUŞTURDUK’
Türkiye’deki nüfusun yaklaşık yüzde 25’inin Kürt olduğunu söyleyen Bayram, “Türkiye’de Kürtçe eğitim yasak. Hiçbir beşeri, fen ya da toplumsal alanda eğitim alamıyorsun. Biz de bu mevzuya eğilip gazetecilik eğitimlerini atölyeler formunda Kürtçe vermeye karar verdik. Kendi alanında uzman olan, hem ulusal hem de memleketler arası alanda çalışma yürüten 18 gazeteciyi bu eğitimleri vermeleri için davet ettik. Eğitimlerin içerisinde gazeteciliğin teknikleri, telefon gazeteciliği, diksiyon, haber spikerliği, podcast üzere çeşitli alanlarda atölyeler düzenledik. Yasal çatıda Kürtçe medya eğitimi oluşturduk ve birebir vakitte bunun kitabını da yaptık. Eğitim yasak olduğu için müfredat kitabı yapmak da yasak. Kendi kendine öğrenme kitabının yasak olmadığını fark ettik. Böylece Kürtçe medya eğitimlerini yaptık ve bunları e-kitap olarak yayınladık” dedi.
‘DÜZENLİ MEDYA OKURYAZARLIĞI 50 BİNİN ALTINDA’
Türkiye’de Kürtçe medya okur-yazarlığın düşük olmasına vurgu yapan Bayram, kelamlarına şöyle devam etti: “Yapılan araştırmalarda gördük ki 50 binden az nizamlı medya okur-yazar var. 20 milyon Kürt’ün olduğu bir coğrafyada bu oran yüzde 1’in altına düşüyor. Kürt vatandaşların yüzde 16 ila yüzde 18’i konutta Kürtçe konuşuyor. Kürtçeyi konuşup anlayabilen çok kişi varken, Kürtçe okuyan ve yazabilen çok az kişi var. Bunlara neden olarak; Kürtçenin yasaklı lisan olması, eğitim lisanı haline getirilmemesi ve Kürtçe gereçlerin hata sayılması üzere birçok sebep sayılabilir. Lakin sonuç olarak Kürtler çok az okuyabilme hünerine sahipler. Bu yüzden görsel ve işitsel medyaya tartı verdik. Eğitim dışında bir de yayıncı kolumuz var. Atölye iştirakçileri aldıkları eğitimden sonra bir haber hazırlarlar. Biz de bu haberlerin teliflerini öderiz. Botan Times diye bir kanalımız var. Bu haberleri orada yayınlıyoruz. Türkiye’de hür gazeteci olarak çalışan birçok gazeteci var. Hür gazetecileri ve basın kurumlarını biraraya getirmek için bir özgür gazeteciler ağı oluşturduk. Her medya kurumu hangi vilayette hangi gazeteciler var ve hangi günler müsaitler görebiliyor. Onlara iş teklifinde bulunabiliyor.”
‘DİYARBAKIR’DA 10 ÇEŞİT TÜRKÇE MEDYA EĞİTİM PROGRAMI VAR, KÜRTÇE İÇİN İSE BİR’
Türkiye’de 74 üniversitede Türkçe medya eğitimi olduğunu hatırlatan Bayram, şunları söyledi: “Google taramalarına nazaran, 200’den fazla Türkçe medya eğitim programı var. Ve bunun çoğunluğu Avrupa Birliği tarafından destekleniyor. Yalnızca Diyarbakır’da 10’dan fazla Türkçe medya eğitim programı var. Bu da şu demek oluyor, Kürt gençleri Türkçe medya eğitimini almak için 10 çeşit programa sahipler. Lakin bir tane Kürtçe medya eğitim kurumu ve yalnızca bir program var. Günlük çıkan bir tane Kürtçe gazete yok. Haftalık çıkan bir Xwebûn gazetesi var. O da bir mecmua niteliği taşıyor. 522 televizyon kanalı ortasında yalnızca bir tane Kürtçe yayın yapan kanal var. O da devlet güdümünde. Türkiye’de 2 bin 500’den fazla gazete yayımlanıyor ve bunun yüzde 90’nından fazlası mahallî gazete. Diyarbakır’da ise 15’ten fazla lokal gazete var fakat bir tane günlük Kürtçe gazete yok. Bu kadar zorluk ve baskının içerisinde Kürtçe medya eğitimi çok manalı.”