11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e yakınlığıyla bilinen gazeteci Fehmi Koru, kendisine ilişkin sitede kaleme aldığı yazısında AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın üçüncü kere aday olup olamayacağına ait tartışmaları kıymetlendirdi.
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın “Birkaç gün evvel “Cumhurbaşkanı adayımız Tayyip Erdoğan’dır, adaylığı yasaldır” açıklamasını yaptığını ve bunun üzerine kendisini eleştirdiğini hatırlatan Koru, Bozdağ’ın anayasadaki “Bir kimse en fazla iki sefer cumhurbaşkanı seçilebilir” (m. 101) hususuna karşın bu kanısında ısrarlı olduğunu belirtti. Koru, hususla ilgili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Lideri Mustafa Şentop’un da kendisini aradığını kaydetti.
Şentop’un 2017’deki anayasa değişikliği sırasında TBMM’de Anayasa Komitesi Lideri olduğunu lisana getiren ve bu nedenle söyleyeceklerinin kıymetli olduğunu belirten Koru, kelam konusu görüşmeyi şöyle aktardı:
“Sistem değişikliği getiren 16 nisan 2017 tarihli halkoylamasıyla gerçekleşmiş anayasa değişikliği paketi onun lideri olduğu komite tarafından hazırlanmıştı.
Kendisini dinledim, görüşlerine karşı itirazlarımı söyledim. Gönderdiği hakemli bir mecmuada yayımlanmış, kaynakçası ve 79 adet uzun dipnotlu 40 sayfayı bulan ‘ Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde iki kezden fazla cumhurbaşkanı seçilememe kuralı’ başlıklı ‘mart 2022’ tarihli yazısını da okudum.
TBMM lideri Şentop, hukukçu kimliğiyle, ‘ Tayyip Erdoğan tekrar aday olabilir’ görüşünü savunuyor. Seçildiği takdirde birebir misyonda üçüncü kez bulunacak olsa bile, Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığındaki yeni devri ikinci başkanlık devri olacak ona göre…
Gerekçesinin temelinde, anayasa değişikliğiyle yalnızca anayasanın kimi unsurlarını değiştirmedikleri, sistemi de yeniledikleri tespiti yatıyor.
Kısa münasebet şu: Birinci seçilmesi (2014) sonrasında eski sistemin -parlamenter sistemin- cumhurbaşkanıydı Tayyip Erdoğan; anayasanın değişen hususu (m. 101) ile birinci sefer 2018’de yeni sistemin cumhurbaşkanı -daha doğrusu ‘başkan’ yahut İngilizcesi ile ‘president’– oldu, böylelikle bir kere daha aday olma hakkı var. Eski periyodu saymamak gerekir.
Yazısından ilgili kısımları aktarayım:
‘Cumhurbaşkanı sözünün yürürlükteki Anayasa uyarınca kendisine verilecek hukuksal manası (terim anlamı) temel alındığında ‘bir kimse en fazla iki kez Cumhurbaşkanı seçilebilir’ halindeki Anayasa kuralının manası, ‘bir kimsenin yürütme erki olarak en fazla iki kez Cumhurbaşkanlığı makamına seçilebileceği’ formunda karşımıza çıkmaktadır. // 6771 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden evvel seçilen Cumhurbaşkanlarının Devlet lideri olmakla birlikte (tek başlarına) yürütme erki olmadıkları, yalnızca yürütme gücünün kullanılmasına hudutlu ölçüde katıldıkları bilinmektedir. Bu durumda ‘Cumhurbaşkanı’ sözünün tüzel (terim) manası temel alınarak lafzî yorum metodu izlendiğinde; 6771 sayılı Kanun’la Anayasa değiştirilmeden evvel parlamenter hükümet sistemi devrinde gerçekleştirilen Cumhurbaşkanı seçimlerinin, Anayasa’nın 6771 sayılı Kanun’la değişik 101’inci hususu manasında bir ‘Cumhurbaşkanı yani yürütme erki seçimi’ olarak kabul edilemeyeceği ve münasebetiyle bu seçimlerin, bugün itibariyle ikiden fazla seçilememe kuralı kapsamında dikkate alınamayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.’
Şentop’un iki sefer seçilmiş Tayyip Erdoğan’ın anayasanın (m. 101) ‘Bir kimse en fazla iki sefer cumhurbaşkanı seçilebilir’ açık kararına karşın yine aday olabileceği görüşü, ülkemizin pek çok hukuk otoritesinin görüşleriyle çelişiyor. O da bunun farkında ve okuduğum uzun yazıyı onların görüşlerine karşılık olarak kaleme almış zati.
[Yazısının çabucak girişinde yer alan 2 numaralı dipnotta görüşlerine karşılık verilen isimleri bulmak mümkün: Kemal Gözler, İbrahim Ö. Kaboğlu, Tolga Tatlı, Şule Özsoy Boyunsuz, Murat Sevinç… Telefonda bana farklı görüş açıklayanlarla mevzuyu görüştüğünü ve onlara da yazısını gönderdiğini söyledi. Hiçbirinden bu güne kadar görüşlerini değiştirme istikametinde bir adım gelmediği anlaşılıyor. Herhalde ikna olmamışlar.]
İtirazlar YSK’ya giderse sonuç ne olur?
Mustafa Şentop, adaylık kelam konusu olup itirazlar Yüksek Seçim Konseyi (YSK) önüne giderse, hukuksal münasebetlerinin sağlamlığı sebebiyle, oradan Tayyip Erdoğan’ın bir kere daha aday olabileceği kararı çıkacağından emin.
Ben ise, YSK’nın herbiri mesleklerinin tepesinde hukukçu üyelerinin anayasadaki açık söze karşın farklı davranacaklarından kuşkuluyum.
TBMM liderine, Anayasa Kurulu lideri olarak, değişiklik metnine ‘Bir kimse en fazla iki sefer Cumhurbaşkanı seçilebilir’ sertliğindeki bir cümleyi yazarken vakti geldiğinde bunun tartışmalara yol açacağını öngörüp o unsura neden bir istisna cümleciği eklemediklerini de sordum.
Lüzumsuz bulmuşlar.
O husus anayasada bulunduğu halde üçüncü sefer adaylığı YSK tarafından onaylansa ve Tayyip Erdoğan cumhurbaşkanı seçilse, ortaya çıkacak hukuk tablosunun garabetini de hatırlattım.
Anayasasında ‘Bir kimse en fazla iki kere Cumhurbaşkanı seçilebilir’ yazdığı halde üçüncü devrini sürdüren bir cumhurbaşkanına sahip olma garabetini…
Herhalde seçim kapıya dayanana kadar -belki daha sonra da- bu husus daima tartışılacak.”