Türkiye, Birleşmiş Milletlere (BM) gönderdiği 17 Eylül 2022 tarihli mektupta, Yunanistan’ın Doğu Ege adalarının gayri askeri statüsünü ihlaline destek gösterdiği temelsiz savları güçlü hukuksal argümanlarla çürüttü.
Türkiye BM’ye 13 Temmuz ve 30 Eylül 2021 tarihlerinde yolladığı mektuplarda Doğu Ege Adalarının gayrı askeri statüsüne ait görüşlerini ve türel tezlerini detaylı olarak kayda geçirmiş ve Yunanistan’ın ihlallerini devam ettirmesi halinde, ihlal yapılan adalar üzerinde, 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarından kaynaklanan egemenlik haklarını, deniz yetki alanlarının belirlenmesi dahil, Türkiye’ye karşı ileri süremeyeceği lisana getirmişti.
YUNANİSTAN, GERÇEK DIŞI ALGI YARATMAYA ÇALIŞTI
Türkiye’nin tüzel tabana taşımak istediği bu mektuplara, Yunanistan tıpkı yükte karşılıklar vermekte zorlanmış, tartışmayı hukuk yerinden uzaklaştırıp, siyasete çekmek istemiş ve memleketler arası toplum nezdinde “Türkiye Yunanistan’ın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü sorguluyor, Yunanistan’ı tehdit ediyor” formunda bir algı yaratmaya çalışmıştı.
Türkiye’nin BM’ye gönderdiği mektupta, Atina’nın adaları memleketler arası hukuka ve mutabakatlara alışılmamış halde silahlandırdığı belirtildi. Diplomatik kaynakların verdiği bilgiye nazaran, Türkiye’nin BM’ye gönderdiği üçüncü mektup, geçen mayıs ayındaki Yunan mektubuna yanıt niteliğinde bulunuyor.
Mektupta özetle şu sözler kullanıldı.
“-Yunanistan silahsızlandırma yükümlülüklerini küçümsüyor ve değersizleştirmeye çalışıyor. Bu yükümlülüklerin ihlali memleketler arası barışı tehdit ediyor Türkiye Yunanistan’ın argümanlarını, temelsiz sav ve siyasi telaffuzlarını tümüyle reddetmektedir.
-1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarının temel hedefi savaşı sonlandırmak, barışı tesis etmektir. Bu hedefe ulaşılmasında toprak/sınır düzenlemeleri, silahsızlandırma ile birlikte ele alınmıştır. Bunlar birbirinden ayrılamaz.
– Yunanistan milletlerarası hukuktaki sonların istikrarı ve nihailiği prensibini yanlış yorumlamaktadır. Bu unsur toprak rejimin bir ögesidir. Silahsızlandırma da bunun ayrılmaz kesimidir. Toprak rejimi bir bütün olarak daimi nitelik kazanır. Barış Andlaşmaları bir değil, bütün ögeleriyle (egemenlik-silahsızlandırma) birlikte değerlendirilmelidir.
-Limni ve Semadirek isimlerinin gayrı askeri statüsü devam etmektedir. Lozan 12. unsur Doğu Ege Adalarını silahsızlandırılmaları kaydıyla Yunanistan’a bırakan 1914 kararını teyit etmiştir. Lozan 13. husus ve Lozan Boğazlar Mukavelesi 6.madde silahsızlandırmayı detaylandırmaktadır. 1936 Montrö Kontratı Türkiye’nin güvenliği içindir. Yunanistan’la ilgili bir karar yoktur. Türk yetkililerinin o periyottaki tabirleri ahdi yükümlülüğü ortadan kaldırmaz. Kaldı ki Yunan yetkililerin de aksi tarafta tabirleri vardır. Yükümlülükler fakat muahede ile kaldırılabilir. Yunanistan’ın 1960’lara kadar Limni ve Semadirek’i silahlandırmaması da adaların gayri askeri statüsünü devlet uygulamasıyla kabul ettiğini ortaya koymuştur.
TÜRKİYE’NİN TARAF OLMAMASI YUNANİSTAN’I YÜKÜMLÜLÜKLERİNDEN KURTARMAZ
-1947 Paris Barış Antlaşması statü yaratan mutabakat niteliğindedir. Türkiye’nin taraf olmaması Yunanistan’ı yükümlülüklerinden kurtarmaz. Milletlerarası mahkemelerin içtihadı da bunu teyit etmektedir.
Yunanistan’ın Keçi adasındaki provokasyonundan bir görünüm. Mektubun sonunda Yunanistan’ın gayrı askeri statüyü ihlali yasadışı olarak nitelendirilerek, bu statü ile egemenlik ortasındaki yakın alakaya dikkat çekildi. Yunanistan’dan gayrı askeri statüye hürmet göstermesi ve bu statüyü tekrar ihya etmesi istenmekte ve Yunanistan’ın ihlallerini devam ettirmesi halinde, adalar üzerindeki egemenlik haklarını, deniz yetki alanları da dahil olmak üzere, Türkiye’ye karşı hukuken ileri süremeyeceği vurgulandı.
Mektupta ayrıyeten, Türkiye’nin Ege ihtilaflarının tahlili konusundaki bütüncül yaklaşımı da lisana getirildi ve bu çerçevede Türkiye’nin tüm Ege meselelerinin diyalogla ele alınması ve tahlil için memleketler arası mahkeme dahil hiçbir barışçı metodun dışlanmaması yolundaki tavrı yinelendi ve son olarak Yunanistan’ın samimi ve dürüst davranması provokatif aksiyon ve telaffuzlardan kaçınması gerektiği belirtildi.