İran müzakere heyetinin danışmanı ve Tahran Üniversitesi öğretim görevlilerinden Muhammed Marandi, Twitter hesabından paylaştığı bildirisinde, Tahran’ın Avrupa Birliği’nin (AB) nükleer müzakerelerde en son muahede taslağı olarak sunduğu teklife verdiği cevabı kıymetlendirdi. İran’ın AB’ye ilettiği yanıtında tasalarını lisana getirdiğini ve müzakerelerde tahlil bekleyen sıkıntıların aşılmasının güç olmayacağını belirterek, “Bu telaşlar geçmişteki ABD ve AB’nin mutabakattaki ihlallerine dayanmaktadır. (Henüz) bir muahede olacağını söyleyemem fakat muahedeye her zamankinden daha yakınız” tabirlerini kullandı.
‘ABD gerçekçi ve esnek olursa mutabakata verilebilir’
İran, Avrupa Birliği’nin (AB) nükleer müzakerelerde sonuncu mutabakat taslağı olarak sunduğu teklife yazılı karşılık verdiğini duyurdu. İran resmi ajansı IRNA’nın haberine nazaran, Tahran, müzakerelerin koordinatörü AB tarafından sunulan ve nükleer müzakerelerde son yol haritası olarak kabul edilen muahede taslağına ait görüşlerini dün AB’ye iletti. Haberde, cevabın içeriği hakkında ayrıntı verilmedi lakin AB tarafından sunulan en son muahede taslağına ABD’nin karşılığının “gerçekçi ve esnek” olması halinde bir muahedeye varılacağı belirtildi. İran’ın, müzakerelerde çözülemeyen üç bahiste ABD’den esneklik göstermesini, bunların mutabakat metninde yer almasını ve mutabakatın devamının garanti altına alınmasını sağlayacak garantiler beklediği söz edildi.
Ne olmuştu?
İran ile 2015’te imzalanan nükleer muahedenin yine tam manasıyla uygulanmasını sağlama ve ABD’nin mutabakata dönüşünün ele alındığı nükleer görüşmeler, Nisan 2021’den bu yana aralıklarla Viyana’da yapılıyor. Viyana’da Rusya, Çin, Almanya, Fransa, İngiltere ve İran’dan üst seviye temsilcilerin iştirakiyle yapılan müzakerelere eski ABD Lideri Donald Trump devrinde 2018’de muahededen tek taraflı çekilen Washington, AB aracılığıyla dolaylı iştirak sağlıyor.
Washington, Tahran’ın mutabakattaki taahhütlerine geri dönmesini isterken, İran nükleer muahededen ayrılan taraf olarak öncelikle ABD’nin muahedeye dönerek tüm yaptırımları kaldırmasını ve mutabakattan tekrar ayrılmayacağına dair teminat vermesini talep ediyor. İran ayrıyeten en son mutabakat için nükleer programıyla ilgili milletlerarası “siyasi soruşturmaların” kapatılmasını istiyor.
AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Borrell’in 25 Haziran’daki Tahran ziyaretinde, ABD ile İran ortasında AB aracılığıyla yapılan dolaylı görüşmelerin Doha’da sürdürülmesine karar verilmişti. 29 Haziran’da yapılan görüşmelerde de ilerleme sağlanamadığı açıklanmıştı. Borrell, 20 Temmuz’da İran ile ABD ortasındaki uyuşmazlığı çözmek için taraflara yeni bir taslak metin sunduğunu duyurmuştu. Tahran ve Washington idareleri de AB’nin sunduğu yeni tahlil tekliflerini olumlu karşıladıklarını ilan etmişti.
Müzakerelere yine başlamak için 4 Ağustos’ta tekrar Viyana’da toplanan taraflar, 4 gün süren görüşmelerde az da olsa ilerleme kaydedildiğini açıklamıştı. Son olarak ABD’nin Wall Street Journal gazetesi, 11 Ağustos’ta ismi açıklanmayan Avrupalı diplomatlara dayandırdığı haberde, AB’nin, görüşmelerdeki tıkanıklığı aşmak için İran’ın geçmişteki nükleer faaliyetlerine ait BM soruşturmasını kapatmayı amaçlayan bir öneriyi Tahran’a sunduğunu yazmıştı.
İran, AB’nin nükleer müzakerelerde en son mutabakat taslağı olarak sunduğu tekliflere yazılı karşılık verdiğini duyurmuş ve ABD’den “esneklik” beklediğini açıklamıştı.