BBC İzleme Servisi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin Tahran’da bir ortaya geldiği tepe hem İran hem de Arap medyasında geniş yer buldu.
İran’da yayımlanan gazetelerin büyük kısmı manşetlerinde dini önder Ali Hamaney’in Putin ve Erdoğan’ı farklı ayrı ağırlarken çekilen fotoğrafları yer aldı.
Hamaney’in Putin ile görüşmesinde işbirliği ve dostluk öne çıkarılırken Erdoğan’la görüşmesine hakkında ise Türkiye’ye yönelik ikazları vurgulandı.
Gazetelerde Rusya’yla görüşmelere dair yorumlar, Türkiye’yle müzakereler hakkındaki haberlerin önüne geçti.
İran basınına nazaran Hamaney Rus başkanla görüşmesinde, Suriye’de Fırat’ın doğusundaki ABD askerlerinin ülkeden çıkarılması gerektiğini aktardı, Erdoğan’a ise “Türkiye’nin Suriye operasyonu hem Türkiye’ye hem Suriye’ye ziyan verir, teröristlerin işine gelir” iletisi iletti.
Hamaney’in Erdoğan’a “İran için Türkiye’nin güvenliği kendi güvenliğiyle birebir önemdedir” dediği de aktarıldı.
Erdoğan’a ‘uyarı ve güvence’
Muhafazakar Javan gazetesine nazaran Hamaney, Putin ile görüşmesinde iki ülkenin dolar yerine lokal para üniteleriyle ticaret yapması gerektiğini söyledi.
Yazı işleri müdürü Hamaney tarafından atanan muhafazakar Keyhan gazetesinde ise Tahran’ın Ankara ve Moskova ile yıllık ticaretini 70 milyar dolara çıkarmak istediği vurgulandı.
Cam-i Cem gazetesi İran ve Rusya’nın “yeni bir stratejik ilgi mimarisi” üzerinde uzlaştığını yazarken, Vatan-e Emruz Hamaney-Putin el sıkışmasının fotoğrafını “stratejik el sıkışma” metniyle bastı.
Çoğu gazetede bu görüşmenin Tahran’da yapılmasının değerine de yer verildi.
Reformist Aftab-ı Yezd, “başarılı bölgesel işbirliğinin kıymetli bir örneği” sözlerini kullandı.
Muhafazakar Farhikhtegan gazetesi ise “Yeni bir sistem yaratılıyor” yorumunda bulundu.
Arap medyası
Arap medyasındaki yorumlar ise ülkeden ülkeye farklılık gösterdi.
İran yanlısı Arap basını Tahran’ın “stratejik önemine” vurgu yaparken, bir Suudi kanalı Putin’in bu dorukla Batı’ya açık bir ileti verdiğini söyledi.
Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ndeki (BAE) yayınlarda görüşmelerin bölgesel tesiri öne çıkarılırken Suriye basınının odağında ise Suriye’ye ait hususlar vardı.
Rusya’daki Arapça medyada ise Tahran-Moskova bağlantısının stratejik özelliği vurgulandı.
‘Yaptırımların etrafından dolanma’
Katar’a ilişkin Al Jazeera TV, Rusya’nın İran güç kesimine yatırımını da içeren 40 milyar dolarlık muahedeyi aktarırken, Tahran ve Moskova’nın Batı yaptırımlarının etrafından dolanmanın yollarını bulmak için birlikte çalışacağını duyurdu.
Zirveye daha az yer veren BAE merkezli Sky News Arabia ise Erdoğan’ın Suriye operasyonu için Rusya ve İran’ın onayını almaya çalıştığını aktardı.
Suudi medyasının büyük kısmı görmezden geldi
Suudi sermayeli Al Arabiya TV, Reisi ve Erdoğan’ın basın toplantısını kısaca yayınlamakla yetindi.
Londra merkezli ve Suudi Arabistan’da iktidara yakın bir kümeye ilişkin Asharq al-Awsat gazetesi, ABD Lideri Joe Biden’ın Orta Doğu ziyaretinden günler sonra Putin’in Tahran’a gidip Hamaney ile görüşmesinin “Batı’ya güçlü bir bildiri olduğunu” aktardı.
Gazetenin hususla ilgili bir başka haberinde Rus uzmanlara nazaran Suriye’de tansiyonun artması durumunda ABD ile Rusya’nın karşı karşıya gelebileceğine yer verildi.
Ülke içinde yayın yapan medyanın büyük kısmı tepeyi görmezden geldi.
ran yanlısı Arapça medya
İran’a ilişkin Arapça yayın yapan Al-Alam TV, Suriye’deki mümkün gelişmelere yer verdi.
Lübnan merkezli Al-Mayadeen TV, bu dorukla tıpkı gün Suriye Dışişleri Bakanı Mikdat Faysal’ın İranlı mevkidaşıyla görüşmek için Tahran’a gitmesine dikkat çekti.
Lübnan’daki Hizbullah yanlısı El-Ekber gazetesi Rusya-İran alakalarını öne çıkarırken Suriye’ye ise pek değinmedi.
Gazetenin başyazısında “Batı’nın tavrını sertleştirdiği (özellikle de Suriye konusunda) bir periyotta Doğu kampı birbirleriyle bağlarını güçlendirmek için efor sarf ediyor” tabirlerini kullandı.
Gazete Tahran ve Moskova’nın, tek kutuplu dünyanın sonunun geldiği ve yeni bir dünya nizamının doğmakta olduğu konusundaki tavırlarının birbiriyle yakınlaştığını, doruğun de bu yakınlaşmanın akabinde yapıldığını aktardı.
Konuyla ilgili bir başka tahlilde ise “Tahran fırsatını buldu: Batı saldırganlığına karşı bir arada” başlığı yer aldı.
Londra merkezli İran yanlısı Rai al-Youm gazetesine bir tahlil yazan Hamed Abdoul-Ezz, Tahran doruğunun “Biden’ın başarısız tepelerine bir cevap olarak” düzenlendiğini belirtti ve ekledi:
“Tahran doruğu Türkiye, Rusya, İran ve mutlaka Çin’i içerecek yeni bir ittifakın oluşturulması için bir platform misyonu görecek.
“Bu ülkeler ortasında ekonomik ilgiler, ticaret ve finansal işbirliği alanında yeni bir devrin başlaması bekleniyor.”
Aynı gazetedeki bir başka tahlilde ise Ali al-Zaatari tepeyi dengelemek için bir Arap-Rus-Çin doruğu düzenlenmesi gerektiğini savundu.
Lübnan merkezli Al-Modon gazetesine bir tahlil yazan Adham Safey-Eddin, tepeye katılan üç ülkenin d bölgede birbirlerinin tesir alanlarının genişlemesini desteklediğini belirtti.
Rusya merkezli Arapça medya
Russia Today ve Sputnik’in Arapça kanalları hem TV’de hem de internet sitelerinde tepeye geniş yer ayırdı.
İki kanal da hem Suriye hakkındaki görüşmeleri hem de İran-Rusya bağlantısının geleceğine dair olasılıkları aktardı.
RT Arapça, Rus güç devi Gazprom ve İran’ın NIOC şirketleri ortasında imzalanan mutabakatla Rusya’nın İran güç pazarındaki en büyük oyuncu haline geldiğini vurguladı.
Suriye medyası
Suriye devlet medyası tepeyi büyük oranda görmezden geldi. Bunun yerine, ikisi de Suriye’nin müttefiki olan İran ve Rusya başkanlarının ikili görüşmesi öne çıkarıldı.
Suriye’deki Kürt medyası ise tepeyi Ankara’nın Suriye’deki yeni operasyon planı da dahil olmak üzere Suriye’deki son gelişmelere odaklanarak işledi.