T24’te, 29.06.2022 tarihinde yayımlanan ‘TÜİK unsur sepetinde fiyat yerine neden endeks açıklayacak; Ekonomistler T24’e kıymetlendirdi: Bilgi gizlemeye çalışıyorlar’ başlıklı haber ile ilgili olarak; TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından bir karşılık ve düzeltme metni gönderilmiştir.
Yayımlanması istenen düzeltme ve yanıt metni şu biçimde:
“Yayımlanmış olan haberinizin içeriğinde; “Uğur Gürses, İtimat ve prestij kaybeden bir kurumun en son yapacağı iş, şeffaflığı karartmasıdır. Unsur fiyatı şunun için değerli: Türkiye’nin herhangi bir yerinde yaşayan bir birey ya da şirketin, satın aldığı mal ve hizmetin ortalama Türkiye fiyatı ile kendi maruz kaldığı fiyatlarla ölçme-tartma imkanı veriyordu. Artık TÜİK diyor ki; ‘Bu tartışmalara yol açıyordu’. Artık endeks olarak görünce birey ya da şirketler ikna mı olacak? Tersine daha fazla ‘rakamların manipüle edildiği’ kanaati yaygınlaşacak.”
kurumu bağımsız değildir? Avrupa’da 6 yılda 6 lider değişen bir istatistik kurumu örnek gösterebilirler mi? TÜİK’in hiçbir verisine güvenilmez. Şayet datalarınız tartışma yaratıyorsa yapmanız gereken gizlemek değil, daha da şeffaflaşmaktır.”
Atilla Yeşilada dünyada istatistik kurumlarının daha ayrıntılı data yayımlamaya çalıştığını belirterek “TÜİK ise bunun karşıtını yapıyor. Data gizlemeye çalışıyorlar. Burada makûs niyet seziyorsunuz.”
Prof. Dr. Ercan Uygur ise, “‘Biz bilgiye erişilebilirlik ve açıklık için yapıyoruz’ deniyor. Bu doğru değil. Biz bilgiye husus fiyatı seviyesinde erişmek istiyorsak, bu artık yok. Biz ortalama fiyata yüzlerce madde de ulaşamıyoruz. Fiyatı artık vermiyor, daha toplulaştırmış olarak 5’li seviyede veriyor. Yani ‘açıklık’ aslında hakikat değil. Şöyle bir şey söyleyeyim; fiyattan endekse gidebilirsiniz. Fiyatı kullanarak endeks üretebilirsiniz lakin endeksten geriye fiyata gidemezseniz, orada da bilgi kaybı var. Bu erişilebilirliği de kısıtlamış oluyor.” sözleri yer almaktadır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlamakta olduğu tüm istatistiklerde olduğu üzere, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE)’yi de milletlerarası norm ve standartlar doğrultusunda, Avrupa İstatistikleri Uygulama Temellerinin bütününü dikkate alarak hesaplamakta ve yayımlamaktadır. TÜFE bilgi derleme, sürece ve dağıtım süreçlerine ait tüm ayrıntılar, TÜİK Kalite Güvence Çerçevesinde de tanımlanmış olan “erişilebilirlik ve açıklık” unsurları kapsamında internet sayfasında yayımlanmaktadır.
İstatistik üretim süreci; ülke ve dünyada yaşanan sosyo-ekonomik, teknolojik ve konjonktürel gelişmeler ile artan ve çeşitlenen data gereksinimi doğrultusunda daima bir gelişim ve dönüşüm içerisindedir. Bu süreç, mevcut dataların üretim ve dağıtım süreçlerinde yaşanan kısıtların aşılmasına, istatistiklerin gerçek okunup yanlışsız kullanılmasına yönelik efor ve kararları da içermektedir. TÜFE kapsamında yayınlanmakta olan ortalama unsur fiyatları tablosunun güncellenmemesi yönündeki karar da bu kapsamda alınmış olup, teknik münasebetleri yayınlanan kamuoyu duyurusunda ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Kelam konusu duyuruda yer alan “Ülkelerin Husus Fiyatı Yayımlama Durumu”na ilişkin tablo incelendiğinde, TÜFE hesaplamalarına temel teşkil eden unsurların tamamının fiyatını yayınlayan hiç bir ülke olmadığı görülmektedir. Ülkelerin büyük bir kısmı unsur fiyatı yayınlamazken, bazı ülkeler yalnızca seçilmiş ve homojenlik arz eden unsur fiyatlarını yayınlamaktadır. TÜİK de Haziran ayından itibaren COICOP 5’li seviyede yayınladığı endeks bilgilerinin yanı sıra seçilmiş madde fiyatlarını yayınlamaktadır.”