Ashni Lakhani / Rob Brown
BBC’nin hazırladığı bir belgesele nazaran, ucuza diş yaptırmak için İngiltere’den öteki ülkelere giden çok sayıda insan var. Türkiye de bu ülkelerin başında geliyor. Lakin önemli meselelerle geri dönen ve İngiltere’de tekrar tedavi olmak zorunda kalan hastaların sayısı hayli fazla.
Özel televizyon kanalı ITV’nin “Love Island” (Aşk Adası) isimli “Reality show” programının da katkısıyla trend haline gelen kozmetik moda, #Turkeyteeth (#Türkiyedişleri) etiketiyle TikTok üzere toplumsal medya platformlarında çok sayıda izleyici buluyor.
Lisa Martyn 48 yaşında protez takmayı hiç aklına getirmemişti. Lakin dişlerine büyük müdahaleler gerektiren bir kozmetik süreç için yurtdışına seyahat ettikten sonra, fazla seçeneği kalmadığını düşünüyor. “Dişlerim gitti. Çok fazla törpülendiler. Dişlerin ölebileceğini, apse yapabileceğini hiç söylemediler” diyor.
Lisa, geçen yıl oğlunun düğününde eksiksiz tebessüm umuduyla, 26 dişine porselen kaplama yaptırmak üzere Türkiye’ye gitmişti. Bu süreç dişlerin en az düzeyde törpülenmesini gerektirecekti.
Aylar sonra aslında kendisine kaplama değil de kron yapıldığını öğrendi. Bu süreç doğal dişin yüzde 60-70’inin törpülenip inceltilmesini ve dişi büsbütün saracak halde kron yerleştirilmesini içeriyor. Hastalar bu kronların biçimini, materyalini ve rengini seçebiliyor, çoklukla parlak beyaz dişler tercih ediliyor.
Diş tedavisi için Türkiye üzere ülkelere seyahat etme trendi “Türkiye dişleri” olarak isimlendiriliyor. Toplumsal medya platformu TikTok’ta bu etiketle yapılan paylaşımlar 130 milyondan fazla görüntülenmeye ulaştı ve toplumsal medyanın yanı sıra birçok reality TV fenomeninde tanınan.
İrlandalı Lisa, Türkiye’deki tedavisinden 10 ay sonra bile hala diş sonlarında hassasiyet ve dayanılmaz ağrılardan şikayet ediyordu. Düzgün beslenemediği için 12 kilo kaybetmiş ve aylarca ağrı kesici kullanmıştı.
Ağrı, yüzünün bir tarafını neredeyse felç eden bir enfeksiyon ve apseyle sonuçlandı. Türkiye’deki diş tedavisi için 3500 euro ödemişti. Fakat sonrasında düzeltme maksatlı özel kanal tedavisi de ona 2000 euro’ya mal olacaktı.
Uzun vadeli tek tedavinin implant ya da protez olduğu söylenmiş kendisine.
Bu süreçlerin maddi olarak kendisini sarsacağını belirten Lisa, “Türkiye’ye gidip tüm dişlerimi törpüledikten sonra ödemem gereken bedel bu” diyor.
BBC, Lisa’nın Türkiye’de tedavi gördüğü klinikle irtibata geçti, lakin karşılık alamadı.
İngiltere’de bu mevzuda görüşlerine baş vurduğumuz diş doktorları, düzenleyici kurumların bu türlü bir tedavi biçimine müsaade vermeyeceğini belirtiyor. Liverpool’daki bir diş kliniğinin yöneticisi Dr. MJ Rowland-Warmann, kronların büyük komplikasyonlara neden olabileceğini söylüyor. “Eğer 21 yaşındaki birine rengini düzeltmek hedefiyle 20 tane kron yapsaydım, lisansım iptal edilir, meslekten men edilirdim” diyor.
İngiltere Diş Doktorları Birliği (BDA) tarafından BBC için 1000 diş doktoruyla yapılan özel bir ankete katılan 597 tabip, diş tedavisi için Türkiye’ye gitmiş hastaları hem kron komplikasyonu hem de farklı meseleler nedeniyle tedavi ettiklerini söyledi.
Ankete katılanların yaklaşık beşte biri, düzeltme hedefli tedavi masraflarının 6000 euro’yu aştığını söyledi. 346 diş doktoru, bu tedavinin bir kısmının Ulusal Sıhhat Hizmetleri (NHS) tarafından karşılandığını söyledi.
İngiltere genelinde kaç kişinin yurtdışında bu tıp bir tedavi gördüğü bilinmiyor.
Araştırmalar ayrıyeten ortalama olarak kronların dörtte birinin 15 yıl sonra çıkarılması gerektiğini gösteriyor. Kronlar ayrıyeten ileride kanal tedavisi, diş çekimi ve protez yaptırma riskini de artırıyor.
Bu trendi birinci uygulayanlardan biri, 2018’de bir özel kanaldaki reality show programına (Love Island – Aşk Adası) katılıp galip gelmeden evvel 10 kaplama için Türkiye’ye giden Jack Fincham olmuştu.
Finchman şöyle diyordu:
“Annem evvelden diş hemşiresiydi, bu yüzden diş yaptırmanın ne kadar kıymetli olduğunu biliyorum. İngiltere’de bunun için 10-15 bin sterlin civarında tutacağını biliyordum. Bu iş için Türkiye’ye gidip biraz güneşlenmek ve eğlenmek daha düzgün bir tercih olur diye düşündüm.”
“Ancak kronun ne olduğunu ve bu kadar müdahale içerdiğini bilmiyordum.”
Finchman’ın programa katılıp dişleri hakkında konuştuğu hafta, Google’da “Türkiye Dişleri” aramaları süratle artmıştı.
Herkes sıkıntıyla dönmüyor
Türkiye’ye giden tüm hastalar sıkıntılarla geri dönmüyor.
22 yaşındaki Tilly, Ocak ayında 16 kaplama için Türkiye’ye gittiğinden beri hiç pişmanlık duymadığını söylüyor.
Küçük yaştan beri dişleri yüzünden alay konusu olduğunu belirten Tilly, tedavinin hayatını değerli ölçüde değiştirdiğine inanıyor:
“Çok daha fazla gülümsüyorum, gülüyorum. Artık elimle ağzımı kapatmıyorum. Giderek daha fazla kendim oluyorum. Bu bana inanç kazandırdı.”
Kaplama süreçleri için Türkiye’ye giden öbür pek çok kişi üzere Tilly de kliniğe Instagram üzerinden bildiri atarak tedavi için rezervasyon yaptırmış. Klinik de Tilly’ye tedavi planı sunmadan evvel dişlerinin fotoğraflarını istemiş.
İki ülkeden farklı tedavi yaklaşımı
BBC, Türkiye’de 150 ve İngiltere’de 50 kozmetik diş kliniğiyle Instagram üzerinden irtibata geçerek belgesel sunucumuzun dişlerinin fotoğrafını şu iletiyle birlikte gönderdi:
“26’ıncı yaş günümde dişlerimi yaptırmak için Türkiye’ye gelmeyi planlıyorum. Alt dişlerimden mutlu değilim; ağzımın geri kalanıyla daha uyumlu olmalarını istiyorum. Ne önerirsiniz, ne kadara mal olur ve ne kadar sürer?”
Yanıt veren 120 Türk kliniğinden 70’i, doğal dişlerin törpülenmesini içeren kron yahut kaplama üzere tedaviler önerdi.
İngiltere’de karşılık veren 34 klinikten hiçbiri kaplama ya da kron üzere bir tedavi planı sunmamış, kimileri yalnızca düzeltici plaklar ya da kompozit birleştirme üzere daha az müdahale gerektiren tedaviler önermişti.
BDA lideri Eddie Crouch şu ikazda bulunuyor:
“Gerçekler Instagram’da göründüğü kadar kolay değil. Hastaların yaptırdıkları rastgele bir tedavi için büsbütün bilgilendirilmiş olarak onay vermeleri ve kendilerine zorla bir satış yapılmasına karşı dikkatli olmaları gerekir. Maalesef İngiltere’de birçok diş tabibi, öbür yerde zıt gitmiş uygulamaları düzeltmeye çalışıyor.
“Bu cins süreçler yaptrımayı düşünen şahıslara; diş tabibinin niteliklerini, tecrübesini ve işler aksi gittiğinde sigortalı olup olmadığını denetim etmelerini şiddetle tavsiye ediyoruz.”