A.S Byatt’ın ” Bülbülün Gözündeki Cin” hikayelerini okuduğumda bir Hollywood imalinde senaryo olarak karşıma çıkacağından habersizdim. Mitlerin dünyasından bugünün bilim dünyasına geçiş yapan beş farklı öyküden sonra, kitabın ikinci kısmında bir anlatıbilim uzmanı, bu kıssaları günümüze uyarlayarak mitlerin altındaki sırları; gerçek ile hayal gücü ortasındaki etkileşimi ortaya çıkarıyordu. Üstelik İstanbul’da bir konferansa davet edilen Alithea ismindeki profesörün, ( Kitaptaki ismi Gillian Perholt) Kapalı Çarşı’da gezerken dikkatini çekerek satın aldığı bir çeşm-i bülbül ile öyküsü de dikkat cazipti.
Aslında kitapta etkileyici olan Doğu ile Batı anlatısının buluşturulduğu noktaydı; yani Anadolu kültürünün merkezi İstanbul. Anlatılarda ekseriyetle bayanın masumiyeti ve sadakati sınanırken; ”Bizler burada hikayeler toplarız, masallar anlatırız, elimizden gelirse bir şeyler onarır, elimizden gelmezse araştırırız, burada sessiz sedasız yaşar, dünyayı değiştirmeye kalkışmayız. Burada bizim kendi hikayemiz yok, özgürüz biz. Yaşlı bayanlar özgürdürler, zira prenslerle, ülkelerle uğraşmak zorunda değillerdir, tek başlarına dans eder, yaratıklarla ilgilenirler.” iletisiyle da yazgıyı anlatıyordu Byatt…
Dünya prömiyerini son Cannes Sinema Şenliği’nde yapan sinemanın direktörünün George Miller olduğunu görmek, sineması izlemek için koşturmama sebep olan bir ögeydi. Tartışmasız seyrettiğim en başarılı fantastik- aksiyon sineması olan Mad Max Fury Road (2015) üzerinden 7 yıl geçmişken ve biz kendisinden bir spin-off beklerken, ortaya sıkıştırmayı tercih ettiği ” Üç Bin Yıllık Bekleyiş” sürpriz oldu. İstanbul, Türk ve Osmanlı kültürü ile dolu bir sinema çekmesi; öykünün özgününe tam olarak sadık kalmasa da bunları anlatmaktan keyif aldığını ve istekli bir Türkiye tanıtımı yaptığını gösterdi bizlere.
YALNIZLIĞIN ORTAK PAYDASINDA BİR MÜELLİF VE CİN BULUŞMASI
Alitheia isimli bir anlatıbilim uzmanının İstanbul Havalimanı’nda Türk arkadaşları tarafından karşılanması ile başlayan sinema, Aletheia’nın konferans sırasındaki halüsinasyonu ile gerçeküstü mecralara kaymaya başlıyor. Bu ortada Agatha Christie’nin ” Doğu Ekspresinde Cinayet” romanını yazdığı Pera Palas Oteli’nin bir odasında konaklamak da güya sonradan oluşacak gizemin bir kesimi güya. Gezmek için çıktıkları Kapalıçarşı’da aldığı cam şişe, tozlu rafların ortasında kaybolmuştur. Şişenin gizemi olduğunu güya hisseder ve satın alır.(Burada taban not olarak, çeşm-i bülbül denilen bu filigranlı camların Osmanlı beğenisini ve sanat anlayışını yansıttığı; Çeşm-i bülbülün Osmanlı İmparatorluğu periyodunda ve günümüzdeki kıymetine bakıldığında onun biçimlendirilmesinde kullanılan özel camcılık teknolojisi kadar, özel yaratıcılık, ustalık gerektiren uzun ve karmaşık öyküsü de kısaca tarih olarak anlatılıyor filmde)
Otele gelip şişeyi yıkadığında kimyasal olduğunu sonradan anladığımız toz bulutlarının içinden siyah bir cin çıkıyor.
İşte hem doğunun hem de batının; bir yandan da binlerce yıllık anlatıların dökümü de taşınıyor bir otel odasına. Bir masalın en gereklisi ve 3 dilek hakkı da cebinde duran Cin, şişenin içinde nasıl mahpus kaldığını anlattığı geçmişe dönük 3000 yıllık kıssasında, Aletheia’nın da yalnızlığını ve aşksız kalışını yakalıyor bir halde. Bu odada ikilinin ortasında geçen dün ve bugünün; bilim ve mitlerin çarpışma diyalogları çok başarılı.
Bu geçmişe dönük öyküde Saba Melikesi Belkıs ile olan aşkı ve onu Süleyman’a kaptırması; Hürrem, Yasal ve Şehzade Mustafa üçgeninde yarım kalan cariye Gülten öyküsü; Kösem Sultan ve IV Murat’ın cinnetinde tekrar şişede hapsoluşu; eril erke başkaldıran Zefir’e olan tutkusu sonucu tutulan dileklerin kurduğu tuzaklarda kaybolan Cin, aslında Alitheia ile benzerlik taşımaktadır. Bu ortada Alithea’nın kitaptaki ismi Gillian Perhold idi ve yeniden kitapta bu bayanın terkedilmiş ve aldatılmış olduğunu görüyorduk. Burada kurulmak istenen ortak hissede, ikisinin de yakasını bırakmayan yalnızlık ve terk edilmişlikti; lakin sinemadaki süper görseller eşliğinde anlatılan episode’ların anlatısında bu hissede vakit zaman özden uzaklaşıyor ve neyi neden anlattıkları unutuluyor.
Kendisinden 3 dilek isteyen Cin’ e karşı dilek dilememekte ısrarcı olan anlatıbilimci, direnişini kırıp o bayanları sevdiği üzere sevmesini istiyor kendisini. Daima oburlarının öykülerini yazan ve anlatan iki kahramanın, bu defa kendi öykülerinin öznesi olmaya karar vermeleri enteresan.
”Masallar yazgının ortadan kalkmasıyla günlük ömrün uyuşukluğuna gerçek çekilmesiyle son bulurlar” diyordu muharrir. Finale hakikat, yani aslında Londra’da çekilen sahneler sinemaya bu tadı vermiş fakat yeniden ümitsizlik var kıssada; üstelik sinemanın büyük bir kısmına hakim olan o mistik hava yok oluyor. Miller’ın vazgeçilmez manzara direktörü John Seale’nin Osmanlı tablosu üzere işlediği sıcak renklerin tutkuyu ve erotizmi kışkırttığını inkar edemiyoruz.
Filmin oyunculuk kısmında; Hollywood’ un iki değerli ve ödüllü oyuncusu İdris Elba ve Tilda Swinton kısmını bir kenara koyup sürpriz Türk oyunculara odaklanırsak ortaya çıkan iş çok başarılı.
Karikatürist Erdil Yaşaroğlu’nun sinemanın başında Aletheia’nın Türk Profesör arkadaşı Günhan’ a; Zerrin Tekindor’un Kösem Sultan’a; Ece Yüksel’in Zefir’e; Burcu Gölgedar’ın cariye Gülten’ e hayat verdiği ve çok başarılı olduğu sinemada Türkçe diyalogların serpiştirilmesi çok beğenilen bir sürpriz olmuş; fakat en güzel tarafı İdris Elba’nın Türkçe konuştuğu sahnelerde çok başarılı ve sempatik görünmesi.
Kitaptaki tadı bulamasam dahi, yeniden bu haftanın en âlâ seyirliği olarak önerdiğim ” Bülbülün Gözündeki Cin” öyküsünün bir çevirisi olan ” Üç Bin Yıllık Bekleyiş”, sinemaseverlerin ilgisini çekebilecek bir üretim.
Hepinize uygun seyirler…
Özlem Kalkan
Odatv.com