Ayşe Ersoy | [email protected]
Hatay Arkeoloji Müzesi Müdürü
Titus Tüneli, Hatay’a geldiğinizde kesinlikle görülmesi gereken yerler listesinin başında yer alır. Neyle karşılaşacağınızı bilmeden çıktığınız seyahatte, Samandağ’a girer girmez, Akdeniz’in mavi sularının çevrelediği, ülkemizin en uzun kıyısıyla büyülenirsiniz. 2 bin yıl evvel, makine kullanılmadan yalnızca murç ve çekiç kullanılarak insan gücüyle açılan Titus Tüneli’ne ulaştığınızda ise şaşırmadan edemezsiniz. Tünele girmeden evvel bilgi panosuna bir göz attığınızda tünelin, kapalı kısmı 130 metre olmak üzere, açık alanıyla birlikte toplam 1380 metre uzunluğunda, altı metre genişliğinde ve yedi metre yüksekliğinde olduğunu okursunuz. Üretimine M.S 1. yüzyılda Roma İmparatoru Vespasianus vaktinde başlandığını, yaklaşık 100 yıl sonra İmparator Titus vaktinde tamamlandığını öğrenirsiniz. O sırada sanki kaç kölenin, kaç personelin bin bir emekle, alın teriyle aylarca, yıllarca çalıştığı gözünüzün önüne gelir, ister istemez buruk bir hüzne kapılırsınız.
Seleucia Pierra
Samandağ ilçesinin antik kenti Seleucia Pierra, Musa Dağı yamaçlarına kurulmuş bir liman kenti. Büyük İskender’in kumandanlarından Seleukos Nikator tarafından M.Ö. 301 yılında kurulan kent, Seleukos Krallığı’na bir mühlet başşehirlik yapmış. Surlarla çevrili antik kentin coğrafik pozisyonu ve kent yapısı klasik Roma kentlerinde olduğu üzere üst ve aşağı kent olarak iki kısımdan oluşuyor. Resmi binalar, tapınaklar ve atölyelerin bulunduğu üst kent, denizden yaklaşık 40-50 m. yüksekliğinde eğimli bir yere kurulmuş. Liman etrafına kurulan ve yerleşim alanı olan aşağı kentte ise çarşı ve pazarı oluşturan dükkânlar ve çok sayıda hububat ambarı bulunmaktaymış.
Alüvyon tehlikesi
Liman, Seleukoslar ve Roma Dönemi’nde, Suriye, üst Mezopotamya ve Anadolu kontağında kıymetli bir ticaret merkeziymiş. Lakin liman ve aşağı kent, bugün Değirmendere-Kapısuyu-Musapınarı üzere isimlerle anılan ve Musa Dağı’ndan inen derenin taşıdığı alüvyonlarla dolma tehlikesi altındaymış. Bu tehlike, İmparator Vespasianus’un “çılgın proje”si sayesinde, derenin doğal yatağından 90 derece saptırılmasıyla önlenmiş. Bu elbette yazıldığı kadar kolay olmamış; ellerinde sırf murç ve çekiç olan binlerce köle toprağı yararak, Musa Dağı’nı delerek 1380 metre uzunluğundaki tüneli açmayı başarmışlar. Günümüzde bile gelişmiş teknolojiler ve makinelerle tünel açmak oldukça güç gerçekleşirken ayrıntılı ve hassas bir planlama ile açılan bu tünel, periyodunun mühendislik olağanüstüsü; insanoğlunun zekâsının ve gücünün bir göstergesidir. 2014 yılında Unesco Dünya Miras Süreksiz Listesi’ne alınan tünel, her iki yanından sarkan bitki örtüsünün süslediği eşsiz manzarasıyla, insanlığın azmini ve gücünü yansıtan azametiyle ziyaretçileri bekliyor.