Şanghay İşbirliği Örgütü doruğu Semerkant’ta yeni inşa edilen “İpek Yolu Semerkant” milletlerarası turizm bölgesindeki kongre merkezinde Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in mesken sahipliğiyle başladı.
Mirziyoyev, ŞİÖ üyesi Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Pakistan ve Hindistan başkanlarını kongre merkezinde karşıladı. Daha sonra önderler, tepe öncesinde birlikte fotoğraf çektirdi.
İlk olarak ŞİÖ üyesi ülkeler önderlerinin iştirakiyle başlayan toplantıda Mirziyoyev, açılış konuşması yaparak, toplantının gündemi hakkında bilgi verdi ve başarılı geçmesini diledi.
Şangay İşbirliği Örgütü’nün bildirisinde, “Üye ülkeler ikili ticaret mutabakatlarında ulusal para ünitelerinin kullanım oranının artırılmasında anlaştı” denildi.
Mirziyoyev’in akabinde kelam alan Rusya Devlet Lideri Putin açıklamalarda bulundu.
PUTİN’DEN BM’YE DAVET: KISITLAMALARI KALDIRIN
Putin, Rus gübresinin gelişmekte olan ülkelere sevk edilebilmesiyle ilgili Avrupa Komitesi kısıtlamalarının kaldırılması için BM’ye davette bulundu.
Özbekistan’ın başşehri Semerkant’taki Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi’nde (ŞİÖ) konuşan Putin şu açıklamaları yaptı:
“Özellikle Afganistan’ın hudutlarındaki problemlerin tahlilini kolaylaştırmak, ŞİÖ’nün önceliklerinden biridir.Avrupa,Rus gübrelerine karşı yaptırımları yalnızca kısmen kaldırdı. Gelişen dünyaya Rus gübrelerinin erişimini istiyoruz. Hububat ihracatını artırıyoruz. Gelişmekte olan ülkelere fiyatsız gübre sunmaya hazırız.”
Bununla birlikte Putin, “Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi’nin içerisinde kendi spor birliğinin kurulmasını tavsiye ediyoruz” dedi.
ÇİN VE İRAN ÖNDERLERİ, ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ DORUĞU’NDA GÖRÜŞTÜ
Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Özbekistan’ın Semerkant kentinde yapılan Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Tepesi’nde bir ortaya geldi.
Çin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, Şi, görüşmede İran’ın ŞİÖ tam üyeliğini kutlayarak, ülkesinin örgüt çerçevesinde daha yakın eş güdüm ve iş birliği için birlikte çalışmaya hazır olduğunu belirtti.
Çin’in, İran’ın ulusal egemenliğini, legal haklarını ve çıkarlarını müdafaasını desteklediğini vurgulayan Şi, iki ülkenin Kapsamlı İş Birliği Planı ile Nesil ve Yol Teşebbüsü projelerinin hayata geçirilmesiyle ikili iş birliğinden daha müspet sonuçlar alacağına inandığını lisana getirdi.
Şi, İran’ı, Çin’in öncülük ettiği Global Kalkınma İnisiyatifi ve Global Güvenlik İnisiyatifi’ne katkı sunmaya davet etti.
“İRAN, ÇİN İLE DAHA YAKIN ÇALIŞMAYA HAZIR”
İran Cumhurbaşkanı Reisi de ülkesinin ŞİÖ’ye tam üye olmasıyla İran ve Çin’in hem bölgesel hem de memleketler arası seviyede çok taraflı çerçevedeki iş birliğini daha fazla artırma imkanı bulacağını aktardı.
İran’ın “gerçek çok taraflılığı” savunmak için Çin ile daha yakın çalışmaya hazır olduğunu kaydeden Reisi, “İran, Çin’in Nesil ve Yol Teşebbüsü, Global Kalkınma İnisiyatifi ve Global Güvenlik İnisiyatifi kapsamında iş birliğini destekliyor.” açıklamasında bulundu.
İran ile nükleer mutabakat olarak bilinen Kapsamlı Ortak Aksiyon Planı çerçevesinde devam eden nükleer müzakerelerin son durumuna da değinen Reisi, ABD ve Avrupa’nın yaptırımların kaldırılması konusunda verdikleri kelamlarında durmadıklarını ileri sürerek İran’ın “ABD’nin zorbalığı” karşısında geri adım atmayacağını belirtti.
İran’ın tüm düşmanlıklara karşın hiçbir vakit durmadığını aktaran Reisi, ülkesinin kendi ilerleme ve gelişimini devam ettirmeyi başarabildiğini kelamlarına ekledi.
İRAN CUMHURBAŞKANI: ABD’NİN TEK TARAFLI SİYASETLERİ İÇİN ÖZEL ÖNLEMLER GELİŞTİRİLMELİ
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) ABD’nin tek taraflı siyasetleri ve yaptırımlarıyla uğraş için yeni tahliller ve özel önlemler geliştirmesi gerektiğini söyledi.
Reisi, Özbekistan’ın Semerkant kentinde yapılan ŞİÖ Doruğu’nun genişletilmiş toplantısında konuştu.
Asya ülkelerinin en büyük kapasitesinin sahip oldukları medeniyet olduğunu söyleyen Reisi, “Bu büyük medeniyetler ailesinin sembolü olan Şanghay İşbirliği Örgütü, adalet, maneviyat ve insan onuruna hürmet üzere kendine has özellikler temelinde bölgesel yakınlaşma ve güvenlik iş birliğinde yeni ufuklar oluşturabilecek bir konumdadır” dedi.
İran’ın dış siyasette bölge ülkeleriyle yakın bağlantıları öncelediğini lisana getiren Reisi, “Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üye ülkeler dahil olmak üzere bölge ülkeleriyle azami etkileşim ve hem bölgesel hem de memleketler arası alanlarda aktif mevcudiyet, İran’ın dış siyasetinin merkezinde yer almaktadır. İran’ın geniş kapasitesi, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün ilerleyen günlerdeki hareketlerini hızlandıracak ve kolaylaştıracaktı.” diye konuştu.
Reisi, ABD’nin tek taraflı siyasetlerini maksat aldığı konuşmasında şunları kaydetti:
“Özellikle son yıllarda ekonomik ve siyasi çok taraflılık önemli halde tehdit ediliyor ve ABD idaresi, kendi isteklerini milletlerarası sisteme ve hâkim ve bağımsız ülkelere dayatmaya çalışıyor. Şanghay İşbirliği Örgütü, tek taraflılık ve ABD’nin baskıcı yaptırımlarıyla çaba ederken bir yandan da bunlara karşı yeni tahlilleri ve özel önlemleri benimsemelidir. Bunlardan biri, finans ve emtia borsaları ile ülkeler ortası bilgi alışverişi alanındaki altyapının ortak formda geliştirilerek bu örgütün üyeleri ortasında sürdürülebilir ticaretin oluşturulmasıdır.”
Ulaşım ve güç güvenliğinin de ŞİÖ için iki kilit husus olduğunu vurgulayan Reisi, üye ülkelerin büyük kapasitelerine karşın, transit alanında altyapı irtibatlarının kapsamlı olmadığını söz etti.
Ülkesinin bu bahiste Kuzey-Güney koridorunun geliştirilmesine özel kıymet verdiğini ve büyük yatırımlar yaptığını söyleyen Reisi, ulaşım ve transit ağının yanı sıra İran’ın Hazar Denizi, Basra Körfezi, Umman Denizi ve Hint Okyanusu’ndaki limanlarının da ŞİÖ üyeleri ortasındaki nakliyeciliğin güçlendirilmesi için hazır olduğunu kaydetti.
Dünyanın en büyük güç rezervlerine sahip ülkelerin ŞİÖ’de yer aldığına dikkati çeken Reisi, bu ülkeler ortasındaki yakınlaşmanın ekonomik kalkınma, güvenlik ve istikrarı beraberinde getireceğini belirterek, İran’ın bölgesel güç arzının garanti altına alınmasında faal bir rol oynamaya hazır olduğunu tabir etti.
Reisi, ŞİÖ üyesi ülkeler ortasında ve Asya’da yabancı güçlerin müdahalesi olmaksızın çok taraflılığın ortak geliştirilmesi ve derinleştirilmesi temelinde yeni bir güvenlik modeline muhtaçlık duyulduğunu belirtti.
Azerbaycan ile Ermenistan ortasında son günlerde yaşanan çatışmalara da değinen Reisi, “Kafkasya bölgesinde barış, istikrar ve güvenliğin tesisi İran için çok değerlidir. Her vakit toprak bütünlüğüne, ulusal egemenliğe hürmet duyulmasını destekledik ve Azerbaycan ile Ermenistan ortasındaki hudutlarda rastgele bir değişikliği reddettik. Taraflar, farklılıklarını diyalog yoluyla ve memleketler arası hukuka dayalı olarak barışçıl bir biçimde çözmelidir.” sözlerini kullandı.
Konuşmasının sonunda ülkesinin ŞİÖ’ye tam üye olmasına işaret eden Reisi, bunun Tahran’ın dış siyasetinde değerli bir adım olduğunu kelamlarına ekledi.
PAKİSTAN BAŞBAKANI: İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE KARŞI BİR AN EVVEL HAREKETE GEÇİLMELİ
Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, iklim değişikliğine karşı bir an evvel harekete geçilmesi davetinde bulundu.
Başbakan Şerif, Şanghay İşbirliği Örgütünün (ŞİÖ) Semerkant Tepesi’nin genişletilmiş toplantısında konuşma yaptı.
Şerif, ŞİÖ’den iklim değişikliği tehdidine karşı tedbir almasını talep ederek, “İklim değişikliğine karşı bir an evvel harekete geçilmeli.” dedi.
Sellerin, Pakistan’da milyarlarca dolar kayba yol açtığına dikkati çeken Şerif, ülkenin adeta denize döndüğünü söyledi.
Şerif, ülkesindeki yıkıcı sellerin iklim değişikliğinden kaynaklandığını tabir ederek, daha evvel bu türlü bir yıkım görmediğini vurguladı.
ZİRVEYE HANGİ ÜLKELER KATILIYOR?
Zirveye, örgüte üye Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Çin Devlet Lideri Şi Cinping, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, gözlemci ülkeler Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Moğolistan Cumhurbaşkanı Ukhnaa Khurelsukh, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, davetli başkanlar Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhammedov ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev katılıyor.
3 YIL SONRA BİRİNCİ YÜZ YÜZE ZİRVE
Covid-19 salgını nedeniyle son 3 yıldan bu yana yüz yüze yapılan birinci tepe olmasıyla dikkati çeken ŞİÖ’nün Semerkant Tepesi’nde örgütün faaliyetlerinin geliştirilmesi, bölgesel ticaret hacminin artırılması, sanayi ve ulaştırma alanlarında karşılıklı iş birliklerinin geliştirilmesi ve yeşil iktisat, inovasyon, dijital teknolojiler, lojistik, tarım, tıp ve öbür alanlardaki ortak proje ve faaliyetleri kapsayan 30’a yakın dokümanın kabul edilmesi öngörülüyor.
Zirvenin sonunda üye ülkelerin en değerli bölgesel ve global meselelere ait somut tavırlarını içeren ve örgüt ülkeleri ortasındaki karşılıklı iş birliğinin geliştirilmesi, bölgesel istikrar, güvenlik ve sürdürülebilir ekonomik kalkınmanın daha da uygunlaştırılması, ulaşım koridorlarının uygunlaştırılması ve kültürel bağların derinleştirilmesine yönelik ortak yaklaşımları yansıtan tepe sonuçlarına ait Semerkant Deklarasyonu imzalanacak.