Nörolojik bir hastalık olan ALS, beyinde ve omurilikte kasların istemli hareketini sağlayan motor nöron ismi verilen hudut hücrelerinin etkilenmesi ve kaybı ile ortaya çıkar.
ALS NEDEN OLUR?
ALS olaylarının yüzde 10’u genetik geçişliyken, yüzde 90’ının görülme sebebi bilinmiyor. Çoğunlukla 45-55 yaş aralığında ortaya çıkan lakin daha genç ya da ileri yaşta da görülebilen ALS’ye erkeklerde daha sık rastlanıyor.
Dünyada her 100 bin şahıstan 2 ila 3’ü ALS tanısı alıyor. Dünya genelinde 450 bin, Türkiye’de ise 6-8 bin civarında ALS hastası olduğu iddia ediliyor. Öte yandan, Türkiye’de her yıl 1500 ila 2 bin hastaya ALS tanısı konulduğu bedellendiriliyor.
ALS HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Ağrı ve duyu bozukluğu olmaksızın ilerleyici kas güçsüzlüğü ile ortaya çıkan ALS’nin birinci belirtileri, ekseriyetle kol ve bacaklarda sebep olduğu güçsüzlük ya da incelme ile baş gösteriyor.
Zaman içerisinde hastalar, kalem tutma, düğme ilikleme, çanta taşıma üzere aksiyonları yapmakta zorlanıyor, yürürken sendeleyebiliyor. Kimi bireylerde ise hastalık semptomları konuşma ve yutma zahmetiyle başlıyor.
“Günlük aktivitelerde zorlanma,
Yürümede zorlanma, bazen düşmeler,
Bacaklarda diz ve ayak kaslarında güçsüzlük,
El kaslarında güçsüzlük ve beceriksizlik,
Konuşmada zahmet,
Yutma zahmeti,
Çiğneme zahmeti,
Solunum zahmeti,
Kaslarda seğirmeler ve kramplar,
Uygunsuz ağlama- gülme atakları.”
ALS HASTALIĞININ TEŞHİS VE TEDAVİSİ
ALS tanısı, belirti ve bulgular ışığında nöroloji uzmanı tarafından yapılan muayene ile birlikte, elektromiyografi (EMG), manyetik rezonans görüntüleme (MR), birtakım kan ve idrar tetkikleri, beyin omurilik sıvısı (BOS) değerlendirmeleri sonucunda konulur.
Tedavide kullanılan ilaçlara yönelik Ar-Ge çalışmaları devam etmesine karşın ALS’nin kesin bir tedavisi şimdi bulunmuyor. Fizyoterapi, psikososyal takviye, beslenme ve teneffüs takviyesi, ömür müddetinin uzatılmasında büyük kıymet taşımaktadır. ALS’li hastaların ve bakımı üstlenen ailelerin beklentisi, ALS’nin tedavi edilebilir bir hastalığa dönüşmesidir.
ALS’den korunmanın kesin bir yolu olmasa da sağlıklı beslenme, sigara içmeme, tarım ilaçlarına maruziyetin önlenmesinin alınması gereken önlemlerdendir.
ALS OLAN ÜNLÜLER KİMLER?
ALS ile çaba eden isimler ortasında dünyanın değerli kozmologlarından kabul edilen ve 76 yaşında hayatını kaybeden Stephen Hawking’in yanı sıra Türkiye’nin eski futbolcuları Sedat Balkanlı, İsmail Gökçek ve İlyas Tüfekçi de yer alıyor.