CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, AKP’nin dün TBMM Başkanlığı’na sunduğu Çay Kanunu Teklifi’ne ait açıklama yaptı.
Bekaroğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:
“ÇAY KANUNU TEKLİFİ, ÇAYKUR’UN BÜSBÜTÜN DEVRE DIŞI BIRAKILMASINI ÖNGÖRMEKTEDİR”
“AKP tarafından hazırlanan ve TBMM Başkanlığı’na sunulan Çay Kanunu Teklifi, ÇAYKUR’un büsbütün devre dışı bırakılmasını öngörmektedir. Meğer ÇAYKUR, sıradan bir KİT değildir. Doğu Karadeniz Bölgesi insanını toprağında tutan, büyükşehirlerin varoşlarında sürünmesini önleyen bir toplumsal devlet aracıdır tıpkı vakitte. Bu teklifin maddeleşerek yürürlüğe girmesi demek, çayın ve münasebetiyle Doğu Karadeniz’de geçimi çaya bağlı olan 1,5 milyon insanın bahtının özel kesimin 7-8 firmasına bağlanması, bu formda bölge nüfusunun yarı yarıya azalması, süratle batıya akması demektir. Kelam konusu teklifte, Cumhuriyet’le birlikte toplumsal devletin beden bulmuş hali olarak ortaya çıkan çay tarımını bugüne taşıyan ÇAYKUR’dan hiç kelam edilmemekte, Türkiye’ye dünyanın 100 yıl gerisinden gelen Sri Lanka modeli reva görülmektedir. Sri Lanka modeli, bir sömürü ve kölelik modelidir; toprak da üzerinde boğaz tokluğuna çalışan beşerler da memleketler arası şirketlerin malıdır.
“KANUNUN RUHU KURU ÇAY ÜRETİMİNDEKİ MALİYETLERİ DÜŞÜRMEK”
Teklifin münasebetinde milletlerarası çay ticaretinde daha fazla yer almaktan kelam edilmektedir. Çayımızın ihraç edilememesinin nedeni olarak da maliyetlerin yüksekliği gösterilmektedir. Kanunun ruhu işte budur; ‘Kuru çay üretimindeki maliyetleri düşürmek.’ Nedir kuru çayın maliyeti? Kuru çay üretiminde maliyetin yüzde 85’i yaş çaydır. Yani maksat, bu cümlede gizlidir; yaş çay fiyatı aşağıya çekilecektir. Öbür o bütün süslü laflar bizi ‘cambaza baktırmak’ içindir. Ziraî girdi maliyetlerinin yüzde 200 arttığı bu ortamda yaş çay fiyatını aşağıya çekmek, 1,5 milyon insanı Doğu Karadeniz Bölgesi’nde doğduğu topraklarda tutan toplumsal devletin yok edilmesidir.
“YAŞ ÇAY FİYATI AÇIKLAMASI ANLAMSIZDIR”
Söz konusu teklifte yaş çay fiyatını belirleme yetkisi Ulusal Çay Konseyi’ne verilmektedir. Ne var ki, belirlenecek olan fiyat fakat tavsiye edilen fiyat olacaktır. Kurul; yönetmelikle kurulmuştur, yapısı, misyonları ve faaliyet alanları prestijiyle emredici, zorlayıcı, düzenleyici veyahut denetleyici bir işlevi olmadığı üzere yaptırım gücü de bulunmamaktadır. Aldığı kararların hiçbir bağlayıcılığı yoktur. Teklifte kontratlı üretim modeli öngörülmektedir. Kontratlı üretim denilen model, özel hukuk kontratıdır. Kontratlı üretim modelinde Ulusal Çay Konseyi’nin yaş çay fiyatı açıklaması anlamsızdır. Kanun metninde UÇK’nın yaş çay fiyatını belirleyememesi halinde fiyatın bir evvelki yılın fiyatına yine değerleme oranı ek edilerek belirleneceği tabir edilmektedir. Bu teklifi hazırlayanlar bu husus ile çay müstahsili ile alay etmektedirler. Hiçbir misyonu olmayan, bugüne kadar hiçbir iş yapmamış olan kurul fiyat belirlemeye vakit bulamayacak, o denli mi?
“TEKLİFTE, ÜRETİCİLERİN TEMEL SORUNU OLAN KOTA VE KONTENJAN SIKINTISINA TAHLİL YOKTUR”
Bugüne kadar yaş çayın yüzde 50-60’ını alan ÇAYKUR için de alım fiyatı ortadan kaldırılmaktadır. Münasebetiyle kanun, yaş çay fiyatını büsbütün hür bırakmaktadır. Ayrıyeten yaş çay bedellerinin ödenmesi 6 aya çıkarılmaktadır. Bu enflasyonist ortamda yaş çay bedellerinin 6 ay sonra ödenmesi, üreticinin hakkının yasal olarak gasp edilmesidir. Yani, üreticinin şikâyet ettiği ne varsa, bu yanlış uygulamalar yasal teminat altına alınmaktadır. Yalnızca bu husus bile bu kanun teklifinin çay müstahsilini değil büyük şirketleri korumak için hazırlandığını ortaya koymaktadır. Teklifte, üreticilerin temel sorunu olan kota ve kontenjan sıkıntısına tahlil yoktur. Zira, Teklif üretici ismine hazırlanmamış, özel dalda 3 yıldır ÇAYKUR’dan maliyetin altında fiyata dökme çay alan 7-8 firma ismine hazırlanmıştır. Teklifte çay toplayan, fabrikalarda onu işleyen emekçiler yoktur, tüketici yoktur, yalnızca bu özel firmaların menfaatleri vardır.
“ÇAY ÜRETİMİ AZALTILMAK İSTENMEKTEDİR”
Ülkemizde kuru çay üretimi 240-250 bin ton civarında olup tüketim 300 bin tonu aşmaktadır. Bu talebi karşılamak için daha fazla yeni çaylık alanlar tesis edilmesi gerekirken, çaylık alanlar bu teklifle birlikte sonlandırılmak, çay üretimi azaltılmak istenmektedir. Mevcut kaidelerde çay ithalatını zorlaştırmak için yüzde 145 gümrük vergisi uygulaması yer alsa da Cumhurbaşkanlığı Kararı ile bu gümrük vergisi vakit zaman kimi firmaların talebi doğrultusunda sıfırlanmakta, fiilen gümrüksüz çay girişinin önü açılmaktadır. Türkiye’yi ithal çaya boğmak isteyen maalesef bölge insanı da olan birkaç özel dal temsilcisinin dileği yerine getirilmekte, çay ithalatı yasaya konularak neredeyse mecburiyet haline getirilmektedir.
“TEKLİFTE HAKİKAT VE OLUMLU OLAN TEK BİR HUSUS, ÇAY BAHÇELERİNİN YENİLENMESİNİN TEŞVİK EDİLMESİ”
Teklifte gerçek ve olumlu olan tek bir unsur vardır; çay bahçelerinin yenilenmesinin teşvik edilmesi. Bunun dışında dikkate alınıp uygulanabilecek hiçbir yeterli ve hoş tarafı yoktur. Teklif, çay üreticilerine ilişkin çay bahçelerinin mülkiyetinin el değiştirip sermaye kümelerinin denetimine verilmesi sonucunu doğuracaktır. Rizeli, Trabzonlu, Artvinli, Giresunlu çay üreticisi bölge insanı; ‘hemşehrimiz’ deyip bağrına bastığı Cumhurbaşkanı eliyle karın tokluğuna çay toplamaya, kölelik kaidelerinde yaşamaya zorlanmaktadır.
“BU TEKLİF KARADENİZ İNSANINA HAKARETTİR”
Bu Çay Kanunu Teklifi’nin hazırlama tekniği yanlıştır. Bu teklif, çayın bileşenlerine sorulmadan hazırlanmıştır. Çay üreticisi, çalışanı, tüketicisi göz arkası edilmiştir. Kelamım ona üniversiteye hazırlatılan bu kanun teklifi, 2010’da AKP Milletvekili Ali Bayramoğlu tarafından hazırlanan ve kamuoyunun şiddetli yansısı sonrası geri çekilmek zorunda kalınan taslaktan çok daha geride, çayı ve ÇAYKUR’u büsbütün özelleştiren, ÇAYKUR’un yerini 7-8 tane firmaya bırakan insafsız, vicdansız, köleliği dayatan bir tekliftir, asla kabul edilemez. Bu kanun teklifi yasalaşamaz, çay müstahsili buna müsaade vermez. Bu çaycıya ihanet teklifini hazırlayanlar da Rize sokaklarında gezemez! Çay müstahsiline çaylıklarını büyük şirketlere sat, sen de orada karın tokluğuna çalışan köle ol demek ahlaksız bir tekliftir; bu teklif Karadeniz insanına hakarettir.”