Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) yüzde 176, İstanbul Ticaret Odası’nın yüzde 99.1 olarak açıkladığı temmuz ayı yıllık enflasyon sayısını Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yüzde 79.6 olarak duyurması, endeks bedellerinin hakikat olup olmadığı konusundaki soru işaretlerini artırdı. TÜİK, 3 Haziran’da unsur sepeti yayınlamayı da durdurduğu için fiyatların hakikat olup olmadığı da artık denetim edilemiyor. Ekonomistler, TÜİK’in yayınlamaya devam ettiği harcama kümeleri üzerinden tahlil yapmaya çalışıyor. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz da onlardan biri.
Sabit oran uygulanacak lakin…
Örneğin, TÜİK’in en çok dikkat çeken endekslerinden birisi de kiralar. Son 2 yılda bilhassa İstanbul’da kiralar fahiş seviyede arttığı için haziran ortasında yüzde 25 hududu getirildi lakin Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz’ın tahliline nazaran kiradaki yıllık artış oranı bu seviyeye 2020 Mart’ından bu yana yeni ulaşmış görünüyor. Yılmaz, konut kira artışının TÜFE ortalamasından bağımsız olarak “bir evvelki yılın yüzde 25’ini geçmemesi” tarafındaki düzenlemenin enflasyonun artış suratını azaltacak bir adım olduğunu belirterek, “Ancak buna nazaran bir yıl müddetle 12 aylık TÜFE ortalaması yerine sabit oran uygulanacak. Meğer kira artışının mekansal, zamansal çok sayıda belirleyicisi olduğu unutulmamalı” dedi.
Gıdada hem aylık hem de yıllıkta büyük artış
Yılmaz’ın tahlil ettiği bir öbür bahis da ana harcama kümeleri. Yılmaz, gıda/alkolsüz içecekler, mesken eşyası ve alkollü içecekler/tütünde fiyat artışlarının hem yıllık hem de aylık olarak büyük artış sergilediğine dikkat çekti. Besindeki tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) manşet enflasyonun üzerinde artmaya devam ettiğini vurgulayan Yılmaz, şunları söyledi:
‘Sağlıkta üretici fiyatlarındaki artış önümüzdeki aylara yansıyacak’
“Gıda TÜFE aylık yüzde 3.15 oranında artarken, yıllık olarak ise yüzde 94.65’e ulaştı. Üstelik besin TÜFE, besin ÜFE ile birlikte yükseliyor. Üretici fiyatları endeksi (ÜFE) temmuzda aylık yüzde 5.17 artarken temmuzda Besin ÜFE aylık yüzde 4.66 ve yıllık yüzde 136.75 yükseliş kaydetti. İçecekler kümesinde fiyat artışlarının devam edeceği, temmuz ÜFE’sinden görülebilir. İçeceklerde temmuz ÜFE aylık yüzde 7.08 ile aylık yüzde 5.17’lik ÜFE’yi geçti. Sıhhat, ailelerin bütçelerinde kıymetli bir maliyet ögesi oldu. Temmuz ayında bir evvelki aya nazaran artışın en yüksek olduğu ana küme yüzde 6.98 ile sıhhat olurken, yıllık sıhhat TÜFE yüzde 48.44’e yükseldi. Sıhhat ile ilgili fiyat artışlarının önümüzdeki aylarda ÜFE’den besleneceği anlaşılıyor. Zira ÜFE’de temel eczacılık kümesinde temmuzda aylık artış yüzde 15.19 olarak gerçekleşirken, yıllık bazda yüzde 66.85’e ulaştı.”
Ekonomistlerden reaksiyon: Toplum size inanmıyor
Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Kara: TÜİK enflasyonu ile İTO İstanbul enflasyonu tarihî olarak birlikte hareket eder. Son dört ayda 19.5 puana ulaşan fark dikkat cazip.
DEVA Partisi Genel Merkez İdare Heyeti Üyesi Ömer Rıfat Gencal: Enflasyon sayılarını açıklıyorsunuz ve toplumun çok büyük bir kesiti size inanmıyor. Ne kadar acı değil mi? Sahiden ne hissediyorsunuz?
Prof. Dr. Veysel Ulusoy: 1. Kusurlu fiyat endeksi halkı yoksullaştırır, 2. Krizden çıkışı pürüzler, 3. Özünde hastalıktır…
Ekonomist Güldem Atabay: His yok. Koltuk garantisi var. 9 ay daha.