Rusya bakım çalışmaları nedeniyle Kuzey Akım-1 üzerinden doğalgaz akışını bugün durdurdu. Batı’da kesintinin planlanan tarihinin ötesine sarkabileceği kaygısı mevcut. Kesinti uzarsa ekonomik darboğaz derinleşebilecek.
Rus doğalgazını Almanya’ya taşıyan en büyük boru sınırı Kuzey Akım-1’in yıllık bakıma girmesi nedeniyle bugün gaz akışı durduruldu. Bakım çalışmaları 21 Temmuz’a kadar devam edecek lakin hükümetler, piyasalar ve şirketler Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle arz kesintisinin uzamasından kaygı ediyor.
Kuzey Akım-1, Baltık Denizi’nin altından Rusya’dan Almanya’ya yılda 55 milyar metreküp doğalgaz taşıyor.
Reuters’ın haberine nazaran boru sınırını işleten Kuzey Akım AG şirketi kesintinin planlandığı üzere Türkiye saatiyle pazartesi sabah 07.00’de başladığını ve gaz akışlarının birkaç saat sonra sıfıra düştüğünü doğruladı.
ENERJİ KRİZİ DERİNLEŞEBİLİR
Rusya geçen ay boru çizgisinin bakımı için gereken ve Siemens Energy’nin sağladığı türbinin Kanada’nın uyguladığı yaptırımlara takılmasını münasebet göstererek Kuzey Akım-1’in toplam kapasitesinin yaklaşık yüzde 40’ı oranında kesintiye gitmişti.
Kanada tamir edilmiş ekipmanı iade edeceğini hafta sonu açıkladı lakin Rusya’nın güç dalına yönelik yaptırımları genişleteceğini de tabir etti.
Avrupa, gaz arzını daha da kısıtlamak için Rusya’nın bakım çalışmalarını uzatabileceğinden telaş ediyor. Şayet bu tasalar gerçeğe dönüşürse kış için gerekli güç depolarını doldurma planları sekteye uğrayacak ve tüketiciler açısından halihazırda aslında yüksek olan faturalar artmaya devam edecek.
UZUN VADELİ KESİNTİ MÜMKÜN MÜ?
Almanya İktisat Bakanı Robert Habeck, ülkesinin gaz akışında planlanan mühletin ötesinde bir kesinti yaşanma olasılığıyla yüzleşmesi gerektiğini söyledi.
Haziran sonunda katıldığı bir aktiflikte konuşan Habeck, Rusya’nın küçük ve teknik bir ayrıntısı münasebet göstererek çizginin açılamayacağını söylemesinin şaşırtan olmayacağını belirtmişti.
Öte yandan Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Moskova’nın petrol ve doğalgazı siyasi baskı uygulamak emeliyle kullandığı istikametindeki tezleri reddetmişti. Peskov bakım çalışmasının evvelce planlandığını ve mazeret olarak üretilmediğini söylemişti.
Rusya’dan Avrupa’ya uzanan diğer boru sınırları olsa da akışlar giderek azalıyor. Kiev, Rusya’dan Avrupa’ya Ukrayna üzerinden yakıt taşıyan Sokhranovka geçiş noktasındaki akışı durduracağını duyurmuştu. Ukrayna geçiş noktasının Rus kuvvetlerinin denetimine geçmesini münasebet göstermişti.
Bununla birlikte Rusya ruble cinsinden ödeme talebine uymayan birçok Avrupa ülkesine gaz tedarikini kesti.
Alman doğalgaz şirketlerini temsil eden dernek olan Zukunft Gas’ın Genel Müdürü Timm Kehler, Kuzey Akım-1 üzerinden gaz arzının büsbütün durdurulması ihtimalinin göz arkası edilemeyeceğini söyledi.
TÜRBİN SORUNU
Almanya, Kuzey Akım-1 için gerekli türbine yönelik Kanada’nın hafta sonu “sınırlı ve iptal edilebilir” bir müsaade verme kararını memnuniyetle karşıladı.
Ancak Ukrayna’nın güç ve dışişleri bakanlıkları karardan dolayı derin hayal kırıklığına uğradıklarını söyledi. Ukraynalı yetkililer bu atılımın Kanada’nın yaptırımları “Rusya’nın kaprislerine nazaran ayarladığı” manasına geldiğini belirtti ve kararın geri alınması istikametinde davet yaptı.
Öte yandan Siemens Energy türbinin en kısa müddette devreye alınması için resmi onaylar ve lojistik üzerinde çalıştıklarını söyledi.
Norveç merkezli güç araştırma şirketi Rystad Energy’de gaz analisti Zongqiang Luo, Gazprom’un rastgele bir gecikmeyi bakım mühletini uzatmak için bir münasebet olarak kullanabileceğinin “imkansız olmadığını” söyledi.
Önceki yıllarda Kuzey Akım-1’in bakım süreci yaklaşık 10-12 gün sürmüş ve vaktinde tamamlanmıştı. Bununla birlikte boru sınırlarında yahut gaz altyapısında rutin bakım sırasında ek arızaların tespit edilmesi sık yaşanıyor ve operatörler gerekirse kesintileri uzatabiliyor.
ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs’ın analistlerine nazaran gaz arzının büsbütün durdurulması mümkün görünmemekle birlikte Gazprom akışları öbür sınırlara yönlendirmediği için uzun vadede akış suratının azalması mümkün.
EKONOMİK DARBE
Almanya güç krizine yönelik üç evreli acil hareket planı hazırladı. Halihazırda planın ikinci etabını uygulayan Berlin, üçüncü adımda yakıt tüketimine yönelik karne uygulaması getirebilir. Avrupa’nın en büyük iktisadı olan Almanya akışın durması halinde resesyon yaşanabileceği konusunda da uyardı.
Bavyera Ekonomik Birliği’nin (vbw) geçen ay yayımladığı datalara nazaran, iktisat bu yılın ikinci yarısında 193 milyar euro’luk bir darbe alabilir. Birliğin yöneticilerinden Bertram Brossardt, gaz ithalatının durmasının işgücü piyasasında da yankılanacağını ve yaklaşık 5,6 milyon işin mümkün durumdan etkileneceğini söyledi.
Öte yandan akışın durması halinde sanayiyi ve hane halklarını halihazırda rahatsız eden yüksek faturalar uzun müddet yüksek seviyelerde kalabilir.
Avrupa gazı için gösterge fonksiyonu nazaran Hollanda gazının fiyatları geçen temmuzdan bu yana yüzde 400’den fazla arttı.
Hollanda Güç Bakanı Rob Jetten, “Kuzey Akım kesilirse yahut Almanya tüm Rus ithalatını kaybederse bunun tesiri Avrupa’nın kuzeybatısının tamamında hissedilecek” dedi.
Reuters’a konuşan Jetten, Hollanda’daki Groningen doğalgaz alanının Rus arzının büsbütün kesilmesi durumunda komşu ülkelere yardım hedefiyle kullanılabileceğini lakin üretimi hızlandırmanın sarsıntılara neden olabileceğini tabir etti.
RUSYA İKTİSADI DE ZİYAN GÖREBİLİR
Bununla birlikte Kuzey Akım-1 arzının kesilmesi Avrupa’ya olduğu kadar Rusya’ya da ziyan verebilir.
Rusya Maliye Bakanlığı haziranda bütçe planlamasında iddia edilenden 393 milyar ruble (6,4 milyar dolar) daha fazla petrol ve gaz geliri elde etmeyi beklediğini söylemişti. Bakanlık temmuz içinse öngörülen bütçe planından 259 milyar ruble (4,15 milyar dolar) daha fazlasını bekliyor.
Goldman Sachs bakımın uzamasının Rusya’da gaz üretimini sekteye uğratacağını ve Gazprom’un üretiminde bu yıl şimdiye kadar görülen yüzde 9’luk düşüşün ötesine geçilebileceğini söyledi.