Hürriyet gazetesi müellifi Sedat Ergin, Türkiye’nin diplomasi tarihine geçen büyükelçilerden olan ve 12 Eylül darbesinin akabinde 21 Eylül 1980-31 Aralık 1983 tarihleri ortasında Dışişleri Bakanlığı yapan ve dün son seyahatine uğurlanan İlter Türkmen’in akabinde kaleme aldığı yazıda, “Türk diplomasi tarihinin en parlak isimlerinden biriydi” kanısını lisana getirdi.
Ergin yazısında, “İlter Türkmen, Cumhuriyet devri Türk diplomasisinin en parlak temsilcilerinden biridir. Üstün meziyetlere sahip bir diplomattı. Bir ekoldü. Aslında ne kadar etkileyici bir mesleği olduğunu görmek için biyografisine kısaca göz atmak kafidir. Galatasaray ve akabinde Mülkiye’yi bitirdikten sonra 1949 yılında 22 yaşında girdiği Hariciye’de çok genç yaşlarda süratli bir formda yükselmiştir.” değerlendirmesini yaptı.
1985 yılı Ekim ayı. İlter Türkmen’in BM Daimi Temsilcisi olarak New York’taki makamında.
Ergin şunları kaydetti:
“İlter Beyefendi, 1999 yılında 72 yaşında Hürriyet gazetesinde köşe müellifi olarak ömrünün yeni bir serüvenine başladı. Yaklaşık on yıl mühletle kaleme aldığı köşe yazıları da kendisinin genel şeklinin, bakışının, diplomasi anlayışının bir yansımasıydı. En karmaşık durumları bile son derece yalın, kısa ve özlü bir biçimde ortaya koyan, her vakit problemin özüne odaklanan, son derece berrak bir bakış vardı bu yazılarında.
Yazarlığa başladığı devir tıpkı vakitte AB’ye tam üyelik sürecinde değerli adımların atıldığı bir vakit kesitiydi. Bu kez İlter Bey’i AB ile tam üyelik müzakerelerinin başlayabilmesi için siyasi kriterler alanında yürekli adımlar atılmasını savunan, bu istikamette teşvik edici bir çizgi izleyen tesirli bir kanaat başkanı olarak karşımızda bulduk.
Örneğin, Kürt sorunu üzerinde müesses nizamın yerleşik resmi telaffuzlarının dışına çıkan bakışı, Kıbrıs meselesine tahlil için BM tarafından hazırlanan Annan Planı’na açıkça takviye vermesi Türk kamuoyundaki tartışmalarda değerli bir tesir yarattı. KKTC’nin bağımsızlık ilanının aktörlerinden biri, makul bir uzlaşı tabanı ortaya çıktığında pekâlâ esnek davranılabileceğini söylüyordu.
Türkiye’nin yüzünü, tarafını sağlam bir halde Avrupa’ya çevirdiğini görmek, en kıymetli dileğiydi geride bıraktığı uzun mesleğinin sonunda.
İşte dün öğleyin İstanbul’da Teşvikiye Camisi’nin avlusunda Türk bayrağına sarılı tabutunun önünde hürmetle dururken, bu yazıdaki anılar, olaylar da tek tek gözümün önünden geçiyordu.”
|
“Gençlik her gün düzeltilen bir kusurdur” İlter Türkmen, 2007 yılında, 80 yaşında, Hürriyet gazetesinde kaleme aldığı “80 yaşında mutluluk” başlıklı yazısında “Yaşlılık olağan kolay değil. İster istemez kimi sıhhat sorunlarınız oluyor. Telefonda bir iş için yaşınızı sorduklarında ‘Hay Allah, benim yaşımı ne yapacaklar?’ diyorsunuz. Gençlerin size ne gözle baktığını merak ediyorsunuz. Dünyada yaşlılık ırkçılığının artmakta olduğuna ait yazılar okuyunca biraz kızıyorsunuz” ifadelerini kullanmıştı. Türkmen, “Şunu da itiraf etmek gerekir ki tekrar de ülkemizde yaşlı olmak, aile bağları hâlâ kuvvetini koruma ettiğinden nispeten çok daha huzurlu…” diye yazdıktan sonra şöyle devam etmişti: “Yaşlılığın güzel taraflarından biraz bahsedelim. Birkaç yıl evvel ismini artık hatırlayamadığım ünlü bir yaşlı hanımla BBC radyosunda bir söyleşi dinlemiştim. Ömrü ve muvaffakiyetleri gözden geçirildikten sonra kendisine ‘Peki ya istikbal’ sorusu soruldu. Cevabı unutmadım: ‘Ben aslında istikbalde yaşıyorum.’ Uzun yaşamanın mükâfatı. İlter Türkmen kimdir? Millî Emniyet Hizmeti Reisi Korgeneral Behçet Türkmen‘in oğlu olan İlter Türkmen 1927 yılında İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesi’ni ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni (Mülkiye) bitirdi. 1949 yılında girdiği Dışişleri Bakanlığı’nda meslek memurluğundan müsteşarlık ve bakanlık misyonlarına kadar yükseldi. 1949’da Dışişleri Bakanlığı Siyaset Dairesi ve İktisat Dairesi’nde aday meslek memuru, III. kâtip olarak misyon yaptı, 1950 yılında askerlik hizmeti nedeniyle misyonuna orta verdi. 1951’de Dışişleri bakanlığı İktisat Dairesi’nde III. kâtip, 1952’de Kuzey Atlantik Daimi Temsilciliği’nde III. kâtip, II. kâtip, 1957’de İktisat Dairesi’nde başkâtip, 1959’da Siyaset ve Planlama Kümesi Lider Vekili oldu. Tıpkı yıl Birleşmiş Milletler Türkiye Daimi Temsilciliği’nde orta elçilik müsteşarı, 1960’da Kahire Büyükelçiliği’nde orta elçilik müsteşarı, 1961’de Washington Büyükelçiliği’nde orta elçilik müsteşarı, 1964’te Genel Sekreter refakatinde Daire Reis Vekili ve birebir yıl Dışişleri Siyaset Planlama Küme Lider Vekili, Lideri ve Daire Lideri olarak vazife yaptı. 1967’de Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreter Yardımcısı, 1968’de Atina Büyükelçisi, 1972’de Moskova Büyükelçi’si, 1975’de Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi olarak misyon yaptı. Bakanlıkta 1978’de Yüksek Müşavir, 1980’de de Genel Sekreter oldu. 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra emekli oramiral Bülend Ulusu’nun kurduğu hükümette, 21 Eylül 1980 ile 31 Aralık 1983 tarihleri ortasında Dışişleri Bakanı olarak misyon yaptı. 1983’de Birleşmiş Milletler Cenevre Daimi Temsilciliği’nde Büyükelçi Daimi Temsilci, 1985’de Birleşmiş Milletler New York Daimi Temsilciliği’nde Büyükelçi Daimi Temsilci, 1988 de Paris Büyükelçisi olarak misyon yaptıktan sonra 1991 yılında, 1949’da girdiği Dışişleri Bakanlığı’ndan emekli olmuştur. Kariyeri ve kendisine has üslubuyla Türk diplomasi tarihine geçen, düzgün derece Fransızca ve İngilizce bilen, Prof. Dr. Füsun Türkmen ile evli olan İlter Türkmen, Mina Özdoğancı ile evliliğinden olan Lale Apa (1957-2022) ve Güner Türkmen‘in babasıydı. TIKLAYIN | Eski Dışişleri Bakanı İlter Türkmen hayatını kaybetti TIKLAYIN | Eski Dışişleri Bakanı İlter Türkmen son seyahatine uğurlandı: ‘Cumhuriyet geleneğinin yaşayan son örneklerindendi…’ TIKLAYIN | Eski Dışişleri Bakanı İlter Türkmen için Teşvikiye Camii’nde merasim düzenlendi TIKLAYIN | Ertuğrul Özkök: Genel yayın direktörünün kara kaplı defterinden bir sayfa TIKLAYIN | Hasan Göğüş yazdı: İlter Türkmen’in akabinde… Soli Özel yazdı: İlter Türkmen ve ben: Bir mekteplinin eğitimi
|