Sırbistan ile Kosova ortasında yaşanan son gerginlik bugüne kadar şahit olduklarımızdan çok daha önemli. Gerginliğin şimdi geçmediği bölgede NATO güçlerinin müdahalesinin an sorunu olduğunu duyuran kaynaklar var.
Bölge cehenneme dönebilir
Sonuncusu dahil tüm bu gerginlikler, emperyalist dünyanın Sosyalist Yugoslavya’yı parçalamasından sonra yarattığı Kosova Sorunu’nun 1999’dan beri çözülememiş olmasından kaynaklanıyor. Küçük bir kıvılcım her an bölgeyi cehenneme çevirebilir. Kosova- Sırbistan hudut tansiyonu Sırbistan’ın Kosova’nın egemenliğini tanımaması nedeniyle pek çözülecek üzere görünmüyor. Sırbistan, 2008’de bağımsızlığını ilan eden Kosova’yı kendi toprağı sayıyor, dinlerinin neredeyse kalbi olarak görüyor. Rusya, Çin, Sırbistan’ın yanı sıra bir iki Avrupa ülkesi dışında 100’e yakın ülkenin tanıdığı Kosova’da Ortaçağ’dan kalma çok sayıda Sırp Ortodoks manastırı var. Sırp milliyetçileri/dincileri için Kosova’nın bağımsızlığını kabul etmek bu nedenle mümkün değil. Milliyetçilik ile dinin kaosa sürüklediği bir bölge burası.
Dünyadaki konumlanış açısından ABD/Batı bloğunun karşısında, tüm tenkitlerimi gizli tutmak kaydıyla, Rusya, Çin eksenine yakınımdır. Lakin bu bloğun Kosova’nın bağımsızlığını tanımamasına mana veremem. Yani, Kosova’nın bağımsızlığının tanınmasından yanayım. Karşı olduğum ABD/Batı bloğunun Kosova’nın bağımsızlığına takviye vermesi de benim açımdan epey tatsız bir durum, takdir edersiniz ki. Sırp milliyetçilerinin kendilerinden olmayan insanların (Müslümanların) yaşadığı topraklarda dini/tarihi münasebetlerle hak tez etmeleri destekleyeceğim bir tavır değil. Yazdıklarımın bu bilgi ışığında okunmasını diliyorum.
3 bin BM askeri hazır
Kosova nüfusu çoğunluğu Müslüman olan etnik Arnavutlardan oluşuyor. Anımsayalım; Sırbistan’ı işgalci olmakla suçlayan Kosovalı Arnavutlar, 1998’de, Sırbistan’a saldırmış, karşılıklı çatışmalar sonucu 1999’da NATO bölgeye müdahale etmişti. ABD önderliğindeki müttefik güçler de Sırbistan’ın Kosova’dan çekilmesine, buradaki denetimin de memleketler arası barış güçlerine devredilmesine yol açmıştı. Şu anda Kosova’da 3 binden fazla NATO Barış Gücü askeri var. ABD/NATO’nun rastgele bir yere ya da ülkeye özgürlük ya da bağımsızlık götürdüğü yok elbette. Sosyalist Yugoslavya’yı parçalayan güçler Sırbistan’ın doğal müttefiki saydıkları Rusya ile müttefiklerinin karşısına kendilerine bağlı bir Kosova yarattılar. Rusya/Çin ekseninin Kosova’nın bağımsızlığını tanımamasının nedeni bu. Bir öbür neden de Rusya’nın, Ortodoks dünyanın önderi olma heveslisi Moskova Kilisesi’nin de baskısıyla Sırbistan’ın Ortodoks emellerine dayanak vermesi. Meğer Rusya/Çin de Kosova’nın bağımsızlığını tanımış olsalardı, ABD/NATO’nun oyununu bozmuş olacaklardı.
Sonuçta Kosova’nın kuzeyinde yaşayan etnik Sırplar, Priştine’nin kurallarını, yasal düzenlemelerini tanımıyor. Çıkan çatışmalarda çok sayıda can kaybı da yaşandı bu yüzden. Kısa bir müddet evvel hudut bölgesinde yapılan protestolar sonucu Kosova’nın yeni hudut kuralları uygulamaya konamadı. Kosova, uygulamaya koyacağı yeni kuralları, Sırpların protestosu üzerine bir kaç sefer ertelemişti. Bunu daima yapması beklenemez elbette.
Geçen Pazar günü Sırbistan ile olan iki hudut kapısını kapatmaya zorlanmasının akabinde Kosova, bu hafta yeni hudut kurallarının uygulanmasını erteledi. Kosova Polisi, kuzeydeki etnik Sırpların Kosova tarafından önerilen yeni hudut kurallarını protesto ederken yetkililere ateş açması, yolları kapatması üzerine Bernjak ile Jarinje hudut kapılarını kapatmak zorunda kaldıklarını duyurdu.
Dün (Pazartesi) yürürlüğe girmesi beklenen yeni kurallar uyarınca, Kosova’ya Sırp kimliğiyle girenler Priştine’de kaldıkları müddet boyunca süreksiz bir evrak almak zorundalar. Sırplar buna itiraz ediyor. Fakat birebir kuralı Sırbistan da ülkelerine gelen Kosovalılara uyguluyor. Kosova hükümeti ayrıyeten, Sırbistan tarafından verilen araç plakalarına sahip etnik Sırpların bu plakaları Kosova’da değiştirmelerini de zarurî hale getirdi.
Kosova’nın Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan etmesinden on dört yıl sonra, kuzeyde, Kosova sonuna yakın bölgede yaşayan yaklaşık 50 bin Sırp, hâlâ Sırp hükümeti tarafından verilen plakaları, evrakları kullanıyor. Bu Sırplar sık sık Kosova kurumlarına, yetkililere de taarruzlar düzenliyor.
Mitrovica’ya dikkat
Durum sahiden gergin. Kosova’nın kuzeyinde kıymetli bir kent olan Mitrovica, Arnavutlar ile Sırplar ortasında bölünmüş durumda. Kıvılcım burada parlayabilir. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Kosova’daki durumun Sırbistan ya da Kosova’daki etnik Sırplar için “karmaşık” olmadığını söyledi. Bu sorun yok manasında edilmiş bir laf değil. “Saldırıya uğrarsak biz kazanırız” diyor Vuciç, yani karmaşık değil dediği şey savaşı kazanacaklarına olan inanç. Vucic, son derece pervasızca “ortam ısınmaya başladı bile” derken Vuciç’i haklı olarak “kışkırtıcılıkla” suçlayan Kosova Başbakanı Albin Kurti ise “İlerleyen saatler, günler ve haftalar güçlü ve sıkıntılı olabilir” dedi. Felaket yaklaşıyor.
Sorun doküman ya da plakaların çok ötesinde. Şahane bir tecrübe olan çokuluslu Sosyalist Yugoslavya’nın parçalanmasından sonra elde kala kala milliyetçilik ile din kaldı.
Sırp milliyetçiliğinin orta Avrupa’da en katı, en diyaloğa kapalı bir milliyetçilik olduğu biliniyor. Yugoslavya’nın parçalanmasından milliyetleri ismine yararlananlar Sırp milliyetçileri oldu.
Umarım olmaz lakin büyük bir savaşa uyanabiliriz.