İstanbul Finans Merkezi Kanunu, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanuna nazaran, İFM’nin alanı, yönetilmesine ve işletilmesine dair kararlar, İFM’de gerçekleştirilen faaliyetler ve bu faaliyetlere dair teşvik, indirim, istisna ve muafiyetler de düzenleniyor. Finansal faaliyetlere ait tarifte ilgili kanunlara atıf yapılarak; bankacılık, sermaye piyasaları, sigortacılık, finansal kiralama, faktoring ve gibisi piyasalar altında yer alan menkul değerler, türev araçlar, ödeme sistemleri, elektronik para ve gibisi faaliyet, hizmet ve süreçlerin İFM’de finansal faaliyet olarak gerçekleştirilebileceği belirtiliyor. Yönetici şirket, “kanun kapsamında verilen vazife ve yetkileri kullanmak üzere Türkiye Varlık Fonu tarafından kurulan ve özel hukuk kararlarına tabi olarak faaliyet gösteren anonim şirket” halinde tanımlanıyor.
Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından iştirakçi dokümanı verilecek
İFM’de tüm altyapı ve üstyapının işletilmesi, yönetilmesi, bağımsız kısımların ve alanların kiralanması ile kamuya ilişkin olan ve imar planında belirlenen işlevler doğrultusunda ilgili kurumlara tahsis edilmiş alanlar hariç olmak üzere genel hizmetlere ayrılmış yol, meydan, yeşil alan, park ve gibisi yerlere dair her türlü idare faaliyeti 20 yıl müddetle yönetici şirket tarafından gerçekleştirilecek.
Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamında kat malikleri konseyi, ada temsilciler şurası ve toplu yapı temsilciler şurasına ilişkin yetkiler İFM’de bulunan taşınmazlar açısından 20 yıl müddetle yönetici şirket tarafından kullanılacak. Ofis alanında faaliyet göstermek üzere iştirakçilere Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından iştirakçi evrakı verilecek. İştirakçi evrakı verilmesine, iştirakçi dokümanı muafiyet şartlarına, iştirakçi evrakının askıya alınması ve iptaline ait konular dahil iştirakçi dokümanına dair tarz ve temeller uygulama yönetmeliğinde düzenlenecek.
“TEK DURAK BÜRO”
Katılımcıların faaliyetlerine ait müsaade, ruhsat, lisans ve gibisi onay müracaatları ile bunların çalışanlarına ve bu çalışanların bakmakla yükümlü olduğu şahıslara ait müsaade ve onay üzere müracaatlarının yapılabilmesi ve bu müracaat süreçlerinin hızlandırılması hedefiyle, kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili ünitelerinin misyon alacağı “tek durak büro” oluşturulacak.
Tek durak ofiste, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı temsilcileri ile bu bakanlıklarca gerekli görülmesi halinde bunların bağlı, ilgili, alakalı kuruluşları yahut bu bakanlıkların kontrolünde olan kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri ve ilgili ilçe belediyesi temsilcileri yer alacak.
İFM’de gerçekleştirilecek iş ve süreçlerin tek elden takibini yapmak ve tek durak ofiste yer alan kamu kurum ve kuruluşları ortasındaki uyumu sağlamak emeliyle tek durak ofis, ilgili mevzuat kararları gizli kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından sevk ve yönetim edilecek. Muhtaçlık duyulması halinde farklı bakanlık, kamu kurum ve kuruluşları da tek durak ofise dahil edilebilecek. Tek durak ofisin işleyişine dair adap ve asıllar uygulama yönetmeliğinde düzenlenecek.
Katılımcı evrakı alarak finansal faaliyet gösteren kuruluşların yurt dışında yerleşik şahıslara sundukları finansal hizmetler, hizmetten en son olarak yurt dışında faydalanılması şartıyla finansal hizmet ihracatı olarak pahalandırılacak. Finansal kuruluşların kendi nam ve hesabına gerçekleştirdikleri türev süreçleri, portföylerine varlık alma yahut portföylerinden varlık satma süreçleriyle yurt içinde yerleşik şahısların tasarruflarını yurt dışına çıkaran faaliyetleri, hizmetleri ve süreçleri finansal hizmet ihracatı olarak değerlendirilmeyecek.
Katılımcı dokümanı almış finansal kuruluşlar tarafından İFM’de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı niteliğindeki faaliyetler kapsamında elde edilen karların yüzde 75’i Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde, Kurumlar Vergisi beyannamesi üzerinde ayrıyeten gösterilmek kaidesiyle, kurum yararından indirilecek. Süreçler ile bu süreçler nedeniyle lehe alınan paralar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi’nden; faaliyetlere ait süreçler her türlü harçtan, bu süreçlere ait düzenlenen kağıtlar Damga Vergisi’nden istisna tutulacak.
Katılımcı dokümanı almış finansal kuruluşların İFM’de istihdam ettikleri işçiye ödenen aylık fiyatın gerçek safi bedelinin; yurt dışında en az 5 yıllık mesleksel deneyime sahip şahıslarda yüzde 60’ı, yurt dışında en az 10 yıllık mesleksel deneyime sahip bireylerde ise yüzde 80’i Gelir Vergisi’nden istisna olacak. Bu kapsamda belirtilen istisna, İFM’de çalışmaya başlamadan evvelki son 3 yılda Türkiye’de çalışmamış olan işçinin fiyat gelirlerine uygulanacak. İFM’de yer alan taşınmazların kiralanmasına dair süreçler her türlü harçtan ve bu süreçlere ait düzenlenen kağıtlar Damga Vergisi’nden istisna olacak. En az 3 ülkede faal olarak faaliyet gösteren iştirakçilerin bölgesel hazine ve finansal idare merkezleri hakkında da bu unsur kararları uygulanacak.
HESAP VE DEFTERLERİ TÜRKÇE TUTMA ZARURİLİĞİ OLMAYACAK
Katılımcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri dokümanların yabancı para ünitesiyle tutulabilmesi ve düzenlenebilmesine ait Vergi Yol Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu kararlarına bağlı olmaksızın düzenleme yapmaya Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak. İştirakçiler, kendi ortalarında ve İFM’de yürüttükleri faaliyetler kapsamında düzenlenen her nevi muamele, sözleşme, muhabere, hesap ve defterlerini Türkçe tutmaya mecbur olmayacak.
Katılımcılar kendi ortalarında İFM’de yürüttükleri faaliyetler kapsamında, faaliyetlerinin tabi olduğu mevzuata muhalif olmaması kaydıyla, özel hukuka tabi olarak yaptıkları her nevi süreç ve kontratlarda serbestçe hukuk seçimi yapabilecek. En az 3 ülkede etkin olarak faaliyet gösteren iştirakçilerin bölgesel hazine ve finansal idare merkezleri hakkında da bu kararlar uygulanacak.
YABANCI İŞÇİ İSTİHDAMI
İFM’de faaliyet gösterecek iştirakçiler ile en az 3 ülkede etkin olarak faaliyet gösteren iştirakçilerin bölgesel hazine ve finansal idare merkezleri Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı tarafından Memleketler arası İşgücü Kanunu uyarınca düzenlenen çalışma müsaadesiyle yabancı asıllı işçi çalıştırabilecek. Bu kapsamda yapılacak çalışma müsaadesi müracaatları istisnai olarak pahalandırılacak. İFM’de bulunan taşınmazlar, sırf projesinde ve idare planında belirlenen maksatlar doğrultusunda kullanılabilecek. İFM’de her çeşit ve ölçekteki, mekansal plan, parselasyon planı, arsa ve arazi düzenlemesi, jeolojik ve jeoteknik etüt, mikro bölgeleme, harita ve kentsel tasarım projeleri yapmaya, yaptırmaya ve onaylamaya Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yetkili olacak. İFM idare planı ve işletme projesi, yönetici şirket tarafından hazırlanarak resen tescil ettirilecek. İştirakçi evrakının rastgele bir sebeple iptal edilmesi durumunda, iştirakçilerin İFM’de faaliyette bulunmak üzere yaptıkları kira kontratı de zaten sona erecek. Kira kontratı tapuya şerh edilmişse yönetici şirketin talebiyle şerh terkin edilecek. Kanunun uygulanmasına ait yol ve temeller ile öteki konular Cumhurbaşkanı tarafından çıkarılan uygulama yönetmeliğinde düzenlenecek.
KURUMLAR VERGİSİ VE HARÇLARA AİT MUAFİYET
İFM’nin faaliyete geçtiği birinci periyotta, taşınmaları teşvik etmek ve İFM’yi global ölçekte rekabetçi kılmak hedefiyle iştirakçi dokümanı almış finansal faaliyet gösteren kuruluşlar tarafından İFM’de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı niteliğindeki faaliyetlerden 2022-2031 yılları ortasında elde edilen karlar için Kurumlar Vergisi indirim oranı yüzde 100 olarak uygulanacak. İştirakçi dokümanı almış finansal kuruluşların İFM’de bulunan merkez ve şubelerinden alınması gereken finansal faaliyet harçları, kanunun yürürlük tarihinden itibaren 5 yıl müddetle alınmayacak.