Birleşmiş Milletler, hava kalitesini güzelleştirmeye dönük çalışmaları teşvik etmek ve kamuoyunda farkındalık yaratmak gayesiyle Aralık 2019’da gerçekleştirdiği 74’üncü oturumunda 7 Eylül’ü “Mavi Gökyüzü İçin Pak Hava Günü” ilan etti.
Mavi Gökyüzü İçin Pak Hava Günü hasebiyle fosil yakıtların hava kirliliği üzerindeki tesirlerini pahalandıran Güç ve Pak Hava Araştırma Merkezi (CREA) Yöneticisi Nandikesh Sivalingam, global ısınma ve hava kirliliği ortasında değerli bir temas olduğunu; elektrik üretimi, endüstriyel üretim, ulaşım ve öbür çeşitli güç muhtaçlıkları için kömür, petrol ve gaz biçimindeki fosil yakıtların kullanımının hem hava kirliliği hem de iklim değişikliği üzerinde tırmandırıcı bir tesiri bulunduğunu söyledi.
İklim değişikliğinin tetiklediği orman yangınları, kum fırtınaları, sıcak hava dalgaları ve kuraklık üzere durumların havadaki partikül unsur ölçüsünü artırdığını hatırlatan Sivalingam, bu durumun da hava kalitesini kötüleştirebildiğini anlattı.
“5 YAŞ ALTI ÇOCUKLAR RİSKLİ KÜMELER ARASINDA”
Hava kirliliğinin, hayat kalitesini düşürebilecek akut ve kronik hastalıklara neden olduğu için hem fizikî hem de zihinsel sıhhati etkilediğinin altını çizdi.
Sivalingam, hava kirleticilerine maruz kalmanın, iskemik kalp hastalığı, KOAH, akciğer kanseri, alt teneffüs yolu enfeksiyonları, erken doğum, tip 2 diyabet, felç ve astım dahil olmak üzere artan hastalık insidansıyla alakalı olduğunu hatırlattı.
“Fosil yakıt kaynaklı hava kirliliğinin her yıl 4,5 milyon insanın erken vefatına yol açtığı kestirim ediliyor. Araştırmalar, her yıl varsayımı 3 milyon yetişkinin erken vefatının, fosil yakıtlardan kaynaklanan parçacıklı husus kirliliğine maruz kalma yoluyla, kardiyovasküler hastalıklar, teneffüs hastalıkları ve akciğer kanserinden kaynaklandığını gösteriyor. Fosil yakıta bağlı ozon kirliliği 1 milyon kişinin erken vefatına neden olurken fosil yakıtların yanmasıyla ortaya çıkan nitrojen oksit kirliliği nedeniyle her yıl kronik hastalıklardan kaynaklanan 500 bin erken mevt görülüyor.”
Sivalingam, 5 yaş altı çocukların hava kirliğinden etkilenen hassas kümeler ortasında olduğuna dikkati çekti.
“Fosil yakıt kaynaklı hava kirliliği nedeniyle ortaya çıkan hastalıklardan ötürü 40 bin çocuğun 5 yaşına gelmeden öldüğü iddia ediliyor. Bu vefatlar çoğunlukla düşük gelirli ülkelerde görülüyor.”
“FOSİL YAKIT KULLANIMINI AZALTMAK HEM HAVA HEM İKLİM İÇİN ÖNEMLİ”
Enerji ve Pak Hava Araştırma Merkezi Yöneticisi Nandikesh Sivalingam, Elektrik üretimi ve endüstriyel üretim için daha pak yollara geçilmesi, binek arabalar yerine toplu taşımaya odaklanan ömür stillerine geçiş yapılması gerektiğini işaret etti.
“Fosil yakıtların evreli olarak kaldırılması ve yenilenebilir güç biçimlerine geçiş hem hava kirliliğini hem de insan kaynaklı iklim değişikliğini azaltmak için değerli.”
Enerji, sanayi ve ulaşım bölümlerinde katı emisyon denetimleri uygulanması tavsiyesinde bulunan Sivalingam, hava kirliliği nedeniyle ortaya çıkan sıhhat yükünün indirgenmesi ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasının, güç sanayisinden kömürün çıkarılması yahut ulaşım bölümünde emisyonların sonlandırılması yoluyla sağlanabileceğini vurguladı.
Fosil yakıtlardan daha sürdürülebilir güç kaynaklarına geçişin dikkatli bir halde ele alınması gerektiği ikazında da bulundu.
“Örneğin, gelecekteki güç üretimi biyokütle yakılarak elde edilecekse, parçacıklı unsur üzere ziyanlı hava kirleticilerinin emisyonlarının artması olasıdır. Sera gazı azaltım gayelerini karşılamak için yapılan seçimler, hava kalitesini olumsuz etkilemeden yenilenebilir teknoloji ve kaynak verimliliğini desteklemelidir.”