Çorlu Mühendislik Fakültesi Dokumacılık Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. İstek Atav, “Mayıs ayında yaptığımız kırkımdan yünleri yıkattırdık. Gerisinden üretimi iplik ve kumaşa dönüştürülmesi süreçleri gerçekleştirildi. Ve burada bunu yaparken Avustralya merinos yünüyle üretilen bir kumaşı referans aldık ve birebir kumaşı yerli Türk yünüyle üretmeyi hedefledik ve bunu başardık. Ve kalite anlamında bir ekip elbise kumaşı için ülkü bir kumaş olduğunu gördük” dedi.
NKÜ Çorlu Mühendislik Fakültesi Dokuma Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. İstek Atav başkanlığında Ziraat Fakültesi Zootekni ve Ziraî Biyoteknoloji Kısmı öğretim üyeleri Prof. Dr. Sezen Arat, Prof. Dr. Pelin Gürkan Ünal, Prof. Dr. İhsan Soysal, Prof. Dr. Muhittin Özder ve Prof. Dr. Emel Özkan Ünal, ’Türkiye’de yerli-milli yapağı ile katma pahası yüksek kamgarn dokuma kumaş üretimi ve muhteşem kaliteli yapağıya sahip örnek sürü oluşturulması’ projesi kapsamında çalışma başlattı. TÜBİTAK dayanaklı projede, Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli’de çok sayıda koyun ve koçtan yün numunesi toplanıp, lif kalite özellikleri test edilerek, yapağı inceliği 24 mikronun altında olan hayvanlar belirlendi. Belirlenen 30 koyun ve 3 koç satın alınarak, NKÜ Ziraat Fakültesi Eğitim Araştırma ve Uygulama Çiftliği’ne getirilerek Karacabey Merinosu Başlangıç Sürüsü oluşturuldu. Koyunlardan elde dilen yünler özel bir firma tarafından kumaşa dönüştürülmeye başlandı.
TAGEM DAYANAKLI PROJE
Çorlu Mühendislik Fakültesi Dokumacılık Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. İstek Atav, Türkiye’de önemli bir koyun popülasyonu olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Ancak kaliteli bir kumaşa bunu dönüştürebilmek için yünde aranan bir incelik kriteri var ve bu bilhassa 24 mikron ve altında 24,5 mikron ve altında bir inceliğe sahip olması gerekiyor. Bu manada bizim yerli ırklarımız 30-40 mikron bandında inceliğe sahipler. Fakat yaptığımız saha çalışmalarında Karacabey merinosunun 26-28 mikronluk inceliklere sahip olduğunu gördük. Bunu daha güzelleştirip 24 mikronun altında ülkü bir sürü yaratma fikri buradan doğdu yerli üretimi karşılayabilmek ismine bunun için. Öncelikli olarak bir TAGEM takviyeli proje gerçekleştirdik. Saha çalışmalarında en düzgün potansiyeli karaca merinosu ırkında görünce buna odaklandık ve TÜBİTAK’tan da bir dayanak alarak yeni projemiz kapsamında Edirne, Tekirdağ ve Kırklareli vilayetlerini gezip çiftliklerden koyunların yünlerini tahlil ederek bu kriteri sağlayan üstün koyun damızlıkları bulduk. Bunların sahiplerini ikna edip, satın alıp üniversitenin çiftliğinde bir yapağı istikametli Karacabey merinosu başlangıç sürüsü oluşturduk. Şu anki mevcut tipimiz külliyen incelik ortalaması 23 mikron olan ve katma pahası yüksek ekip elbise kumaşı üretmeye elverişli bir sürüdür.”
HEDEF YERLİ YÜN
Türkiye’de yünün Avustralya’dan geldiğini bunu yerli tedarike çevirebilmek için çalışmaları hızlandırdıklarını tabir eden Prof. Dr. Atav, şöyle konuştu:
“Buradaki amaç aslında şu an ülkemizde önemli bir dokumacılık endüstrisi var ve yünlü kumaş üretimi de gerçekleştiriliyor. Bunun tedariki Avustralya menşeli yün Çin’de yıkanıp ülkemize geliyor ve 13-15 dolar kilogram fiyat aralığında. Biz bunu sanki yerli yün tedarikiyle nasıl gerçekleştiririz? Burada birinci basamağı aslında biz yapmış olduk. Şu an bir tane ülkü sürümüz var. Buradan bu yıl yetiştirdiğimiz damızlıklar var. Bunları önümüzdeki devirde sürüsünü yapağı taraflı geliştirmek isteyen çiftçiye temin ederek bunun yaygınlaştırılması ve aslında ülkemizde gereksinim duyulan yapağının yerli üretimle karşılanması. Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli civarında aslında biz İpsala’dan en doğusundan en kuzeyinin en güneyine bu Trakya coğrafyasındaki o olabildiğince geniş bir aralıkta çiftlikleri ziyaret ettik ve binlerce koyunu tahlil ettik. Bunlar içerisinden üstün kaliteli günleri bulduk ki 53 tane çıkmıştı. Bunların da incelik dışındaki öbür kriterleri, uzunluk direnç üzere özelliklerine de baktığımızda elimizde 30 anaç 3 tane de koç kaldı ve biz bunların hepsini satın alıp, bir başlangıç sürüsü oluşturduk. Amacımız bunu hem çoğaltmak hem de yaygınlaştırmak. Şayet bu halde yaygınlaştırılabilirse aslında Merinos ırkının et randımanı de pek düzgün bir ırk. Hem etinden hem de yününden faydalanmak ve bu kaliteli kumaşı yerli eser üretmek mümkün olabilecek.”
TRAKYA’DAKİ ÇİFTLİKLER TEK TEK GEZİLDİ
Prof. Dr. İstek Atav, proje için en verimli yünü bulabilmek için Trakya’da tüm çiftliklerin gezildiğini ve koyunların tek tek yünlerinden numune alındığını belirterek, şöyle devam etti:
“Proje kapsamında gezdiğimiz çiftliklerden toplamda 11 farklı çiftlikten üstün kaliteli yüne sahip koyunlar çıktı. Biz bunu üretmek ve çoğaltmak isteyen tüm çiftçilere aslında açığız. Buradaki çıkacak olan damızlıklar olağan sonlu sayıda olmakla birlikte bunların bilhassa koç temini sağlayarak sürülerin önümüzdeki yıllarda yapağı tarafını uygunlaştırılması ve böylece de gününde para etmesi, aslında temel amaç o. Zira şu an fiyatları çok düşük ülkemizde. Zira kaliteli bir yün üretimi kelam konusu değil. Ancak bunu şayet kaliteli hale getirebilirsek çok daha katma kıymeti yüksek bir ham husus yün. Aslında şöyle katiyen bu projemizin destekçisi yünü şu an Avustralya’dan temin ediyorlar ve ortalama 13-15 dolar kilogram bandında. Bunu yerli üretimle karşılanması durumunda. Onlar da ham maddeyi daha ucuza temin etme üzere bir bahtları olacak. Bu da bilhassa memleketler arası manada rekabet ürettikleri kumaşın satış fiyatı manasında onları da güçlendirecek bir öge olacak. Hem birebir vakitte da çiftçi de yünü para ettiği için o da kazanmış olacak. Aslında herkesin yarar sağlayabileceği bir nokta.”
TÜRK YÜNÜYLE ÜRETMEYİ BAŞARDIK
Koyunların çiftlikte 1 yıl boyunca bakım ve beslenmesinin gerçekleştirildiğini anlatan Prof. Dr. Atav, kelamlarını şöyle tamamladı: “Mayıs ayında yaptığımız kırkımdan yünleri yıkattırdık. Gerisinden üretimi iplik ve kumaşa dönüştürülmesi süreçleri gerçekleştirildi. Bunu yaparken Avustralya merinos yünüyle üretilen bir kumaşı referans aldık ve birebir kumaşı yerli Türk yünüyle üretmeyi hedefledik ve bunu başardık. Kalite anlamında birtakım elbise kumaşı için ülkü bir kumaş olduğunu gördük. Olağan ki de bu ıslah çalışmaları projemizin genetik boyutu da var. Genetik çalışmaları kısmı da var. Islah çalışmaları devam ettikçe yıldan yıla şu an ortalamamız 23 mikron lakin 22-21 mikrona yıldan yıla daha da üstün kaliteli yün elde etmek mümkün olabilecek. Şu an baktığımızda bizim ırklarımızın Türkiye’deki koyun popülasyonunun yüzde 10’u merinos ırkı bunun bir kısmı Karacabey merinosu bir kısmı Anadolu merinosu, Konya merinosu. Şayet ülkemizdeki tüm merinosların ıslah çalışmaları, yün yapı kalitesi taraflı yapılırsa hem etinden hem de yapılışından faydalanacak formda yapılırsa aslında ülkemize muhtaçlık duyulan, yurt dışından ithal edilen yünü yerli üretimde karşılamak mümkün. Bu da değerli bir maliyet avantajı sağlayacaktır.”