EDDA SÖNMEZ
Covid-19’da yeni dalgaya giren Türkiye’de olay sayıları gün geçtikçe artıyor. Aile Hekimliği Çalışanları Sendikası (AHESEN) yeni varyantla bir arada hastalığın bulaşıcılık oranının Omicron‘a nazaran iki kat arttığı ihtarında bulundu. 17 Temmuz 2022 tarihine kadar Türkiye’de toplam 15 milyon 524 bin 71 kişinin Covid-19 teşhisi aldığı, 99 bin 184 kişinin de bu hastalık ömrünü yitirdiğini AHESEN Bilim Kurulu Lideri Prof. Dr. Ersin Akpınar, “Önümüzdeki haftalar epeyce sıkıntı geçecek. Şimdiye kadarki en bulaşıcı Covid varyantı ile karşı karşıyayız. Covid varyantı olan bir kişi yaklaşık 19 bireye hastalığı bulaştırabiliyor” dedi.
Geçen bahar aylarında günlük olay sayılarının binli sayıların altına inmesiyle birlikte olağanlaşmaya geçen Türkiye’de, Covid-19 salgınında yeni ve daha büyük bir dalgaya girildi. Avrupa ve Amerika’da başlayarak kısa vakitte Türkiye’yi de tesiri altına alan yeni varyant BA.4.5 ile birlikte günlük hadise sayıları süratle arttı ve kapanan Covid-19 servisleri tekrar açılmaya başlandı.
“GÜNLÜK SAYININ 100 BİNLERİ BULDUĞUNU SÖYLEYEBİLİRİZ”
AHESEN, kalkan maske zorunluluğunun belirli alanlarda yine getirilmesi gerektiği, aksi taktirde gelecek aylarda mevsimsel grip olaylarının da eklenmesiyle sıhhat sistemini zorlayacak seviyede daha güç bir salgınla karşı karşıya kalınabileceğini belirtti. AHESEN Bilim Komitesi Lideri Prof. Dr. Ersin Akpınar, “Şu anda, örneğin; hastanelerin acil servislerindeki yoğunluktan ötürü eczaneden test kiti alarak kendi kendine test yapanların büyük bir çoğunlukta olduğunu biliyoruz. Buradan yola çıkarak, hastanelerde test olamayan bireyleri de düşünürsek günlük sayının 100 binleri bulduğunu söyleyebiliriz” dedi.
“ŞU ANDA COVİD OLUMLU BİR KİŞİ, 19 ŞAHSA HASTALIK BULAŞTIRIYOR”
Prof. Dr. Akpınar, 17 Temmuz 2022 tarihine kadar Türkiye’de toplam 15 milyon 524 bin 71 şahsa Covid-19 teşhisi konduğunu, 99 bin 184 kişinin de bu hastalık nedeniyle ömrünü yitirdiğini belirterek, şunları söyledi:
“Mevcut sayılar ve tahliller, önümüzdeki haftaların hayli sıkıntı geçeceğinin göstergesi. Sıhhat Bakanı son açıklamasında ‘vaka sayısının 40 kat, hizmet sunumu yükünün de 3 kat arttığını’ belirtti. R0 kıymeti bir hastalığın yayılım suratını belirtir. Yani bir hastanın bir ortama girince kaç bireye hastalığı bulaştırabileceğini tanımlar. Örneğin R0=1 ise bir hasta bir şahsa bulaştırır demektir. R0 = 0.4 ise, yani 1’den küçük ise o hastalığın bulaştırıcılığı çok azalmış ve bitmek üzeredir denebilir. Şu an mevcut Covid varyantı BA.4.5’in R0 bedeli 18,6. Yani bir kişi yaklaşık 19 şahsa hastalığı bulaştırabiliyor. Şimdiye kadar görülen en bulaşıcı varyant. Çünkü Wuhan’da ortaya çıkan birinci SARS-Cov2 virüsünün R0 kıymeti 3.3 idi. Daha sonra Delta varyantı 5.1, Omicron 9.5 ve BA.2 varyantı 13.3 R0 bedeliyle geldi. Kızamık virüsünün R0 bedelinin dahi 12 ila 18 olduğu düşünülürse BA.4.5 varyantının 18.6 olan R0 bedelinin ne kadar yüksek olduğu anlaşılabilir.”
“VAKA ARTIŞI SALGININ BAŞINDAN BERİ EN YÜKSEK SEVİYESİNDE”
AHESEN Genel Lideri Dr. Gürsel Özer de yaşlı, kırılgan, obez, kalp ve akciğer hastalıkları olanlar için Covid-19’un “Doğal ötesi bir seleksiyon, vefatın erkene alınması” manasına gelecek bir pandemiye yol açtığını söyleyerek, “Bu nedenle sistem sizi korumuyorsa, siz kendinizi koruyacaksınız” dedi.
Dr. Özer, “Tüm tedbirler kaldırıldığı için Covid-19 olaylarındaki artış salgının başlangıcından beri hiç bu kadar süratli olmamıştı” diyerek AHESEN olarak tekliflerini ise şöyle sıraladı:
“- Toplu alanlardan başlamak kaydı ile maske kullanım zaruriliği getirilmeli.
Son aşısını 6 ay geçenlerin tekrar hatırlatma dozu yapılmalı.
Eylül ayında okulların da açılacağı düşünüldüğünde, 12 yaş ve altı çocuklar da aşılama programında yer almalı.
PCR testi yaptırmak için tabip istemi koşulu kaldırılmalı. Bu uygulama ile acillerde test yaptırmak isteyenler uzun kuyruklar oluşturuyor ve bulaş riskini artırmanın yanı sıra, aslında tıkanma noktasında olan acil hizmetlerine ek yük getiriyor. Bu nedenle PCR testi, her kuşkulu hastada yaptırılmalı. Süratle PCR testi yapılacak merkezler açılmalı ve isteyen her kişinin test yaptırabileceği alanlar oluşturulmalı.
Pozitif hadiselerin izolasyon müddeti en az 10 gün olarak belirlenmeli.
Baş ağrısı, öksürük, burun akıntısı olanların kendilerini Covid müspet üzere düşünüp izolasyona girmeli. Filyasyon takımları tekrar oluşturulmalı ve saha çalışmalarına başlanmalı. Alanda da test için numune alımı hızlandırılmalı.
Ayrıca Covid-19’un sıhhat çalışanları için şartsız olarak meslek hastalığı sayılmalı.
“MEVSİMSEL GRİP DE SALGINA EKLENDİĞİNDE SIHHAT SİSTEMİ ÇÖKEBİLİR”
Dr. Özer, gelecek günlerde Covid-19 salgınına ek olarak mevsimsel gribin de eklenmesiyle yaşanacak hasta yoğunluğu için ASM ve hastanelerde gerekli önlem ve hazırlıkların yapılmasının da hayati kıymet taşıdığını vurgulayarak, şöyle dedi:
“Hekim ve sıhhat çalışanının ferdî esirgeyici ekipmanları ile gerekli takviye çalışanın planlanması ve görevlendirilmesi sıhhat sisteminin yükünün derde mahal vermeden devam ettirilebilmesini sağlayacaktır. Tabiplerin ve sıhhat çalışanlarının özlük haklarının bir an önce, hızla sorun olmaktan çıkarılarak güzelleştirilmesi mecburidir. Eylül ayında sıhhat sisteminin yaşayacağı yük nedeniyle ‘iflas etmemesi’ için acil tedbirler alınması gerekmektedir. Son 6 haftada olay sayısı 30,93 kat arttı, vefat sayısı 5,05 kat arttı. Günlük hadise sayısı 32 bin 162. Vefatlar 5 kat arttı, hasta sayısı 31 kat arttı. Pandemi bitmedi tüm süratiyle hala devam ediyor. Tedbir almak için neyi bekliyoruz?”
GÖRÜNTÜ DÖKÜMÜ
– AHESEN, BİLİM KOMİTESİ LİDERİ PROF. DR. ERSİN AKPINAR
– AHESEN GENEL LİDERİ BAŞKANI DR. GÜRSEL ÖZER