Nur Kaplan
ANKARA – Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan istatistiklere nazaran, Türkiye’de Ceza İnfaz Kurumları’nda toplam 322 bin 187 tutuklu ve hükümlü bulunuyor. Bu tutuklu/hükümlülerin 307 bin 232’si erkek, 12 bin 693’ü bayan, 2 bin 262’si ise çocuk.
İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) son yayımladığı rapora nazaran, cezaevlerinde 651’i ağır olmak üzere en az bin 517 hasta mahkum var. İHD’nin belirlemelerine nazaran 2021 yılı içerisinde 52 hükümlü hasta, 2022 yılı nisan, mayıs ve haziran aylarında ise çeşitli cezaevlerinde 5’i ağır hasta olmak üzere 13 kişi vefat etti.
KELEPÇESİZ MUAYENE DÜZENLENMESİ ONLARI KAPSAMIYOR
Adalet Bakanlığı’nın cezaevlerinde kalması uygun olmayan ağır hasta ve tutukluların ‘şartlı tahliyesine’ ait bir düzenleme üzerinde çalıştığı, Meclis’in açılmasıyla birlikte bu çalışmanın teklife dönüşeceği konuşuluyor. Çalışmayla ilgili yansıyan haberlere nazaran hekimlerin ‘kelepçeli muayene’ yetkisi kaldırılacak. Ama teklifin ‘terör örgütüne üye olmak’ kabahatinden ve ‘karşısındakine ziyan verebilecek derecede şiddet eğilimi gösteren’ hükümlü ve tutukluları kapsamayacağı” tezi tartışmalara neden oldu.
‘BİZ TAHLİYE ETTİK, ÖMÜRLERİNİ DIŞARIDA YİTİRDİLER’ DEMEK MÜMKÜN DEĞİL. HAPİSHANEDE ÖLDÜLER’
İnsan Hakları Derneği’nin Hapishane Kurulu Eş Sözcüsü Nuray Çevirmen’e nazaran Terörle Uğraş Kanunu kapsamında hasta tutukluların tedavileri engellenerek infazda eşitlik sağlanmıyor. İnfazda eşitliğin sağlanmamasının pek çok hak kaybına neden olduğunu söyleyen Mütercim, İsimli Tıp Kurumu’nun “siyasi saiklikle” hareket ettiğini tabir etti. Mütercim, şunları söyledi:
“Adli Tıp Kurumu’nda ihtimamlı muayene ve tam teşekküllü tetkikler yapılmadığı için üstün körü bir kararla ağır hastalara ‘hapishanelerde kalabilir’ raporu veriliyor. Orada hayatlarını yitiriyorlar. Örneğin, Mehmet Ali Çelebi çok ağır hasta mahpustu. Kanserdi. Haftanın üç günü diyaliz, dört günü kemoterapiye giriyordu. Tahliye edildiğinde beden olarak bitmiş vaziyetteydi. Felç geçirmişti, konuşamıyordu, yürüyemiyordu. Cezaevinden çıktığının beşinci günü ağır bakıma girdi, onuncu gününde ömrünü yitirdi. Onlar için ‘biz tahliye ettik, ömürlerini dışarıda yitirdiler’ demek mümkün değil. Hapishanede öldüler. Zira bütün hastalıklar orada başladı. Tedavileri yapılmadığı için öldüler.”
‘GİYİMİNE İHTİMAM GÖSTERDİ, ŞUURU YERİNDE’
Kanser, akciğer, kronik ve kalp hastalarının hapishanelerde kalamayacak durumda olduğunu söyleyen Tercüman, kimi hasta tutuklulara “ayakta olduğu, giysisine ihtimam gösterdiği, şuurunun yerinde olduğu söylenerek” hapishanede kalabileceğine yönelik kararlar verildiğini söz etti.
Çevirmen, “Hasta mahpusların tedaviye götürülmemesi artık kronik bir sorun oldu. Tedaviye götürüldüklerinde de azaba varan uygulamalar var. Bir kişinin sığabileceği tekli ring araçlarına kelepçeli biçimde biniyorlar, hareket alanları dar. Kelepçeli muayene dayatması var. Doktor, tutsakların belgelerinde hangi davadan tutuklu olduğunu görünce kendinden uzak tutuyor, ayrımcılığa maruz bırakıyor” dedi.
‘HAPİSHANE REJİMİN OLUŞMASINI ORTADAN KALDIRMAK GEREKİYOR’
Türkiye’de herkesin çarçabuk hatalı olarak görülebildiğini söyleyen Mütercim, tutuklanan kişi sayısında daima bir artış olduğunu söz etti. “Hapishane rejiminin oluşmasını ortadan kaldırmak gerekiyor” diyen Tercüman, şu değerlendirmelerde bulundu:
“İnfazda eşitlik ve TMK’nın ortadan kaldırılmasını öneriyoruz. İnfazda eşitliğin sağlanması tüm hasta ve ağır hasta mahpusların güzelleşinceye kadar infazlarının ertelenmesi gerekiyor. Bilhassa ileri yaşta ve hayatını hapishanede devam ettiremeyecek kadar ağır hasta olan mahpuslar var. Onların orada tutulması bir eziyet. Ailelerine yakın yerlerde tutulmalarını talep ediyoruz. Bağlantı haklarından faydalanmalarını istiyoruz. Tüm cezaevleri sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri, sağlıkçılar, insan hakları örgütlerinin kontrolüne açılmalı. Şu anda hapishanelerden avukatlar, aileler ve mahpuslar dışında bilgi almamız mümkün değil. Rastgele bir soruşturmada dışarıdan müdahil olamıyoruz. Cezasızlık siyaseti hâkim.”
‘AYSEL TUĞLUK’A YAPILANLAR AZAP, KABUL EDİLEMEZ’
28 Şubat Davası’nda müebbet mahpus cezası verilen ve 1 yıldır cezaevinde olan 83 yaşındaki emekli Orgeneral Çevik Bir için tahliye kararı verildi. Demans hastası HDP eski Eş Genel Lider Yardımcısı Aysel Tuğluk’a ait ise bugüne kadar yapılan tahliye müracaatları cevapsız kaldı. “İnfazda eşitsizliği Aysel Tuğluk ve Çevik Bir kararlarında gördük” diyen Mütercim, demans hastası Tuğluk’a yapılanların “kabul edilemez” olduğunu söyledi. “Hapishanede hayatını devam ettiremeyecek dediğimizde bu herkes için geçerli olmalı” sözlerini kullanan Tercüman kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Aysel Tuğluk’a yaşatılanlar çok büyük bir travma. Sıhhati gitgide bozuldu. Onun hastalığının tedavi edilebilme şartlarının yaratılması gerekiyordu. Lakin hapishanede tutularak bu hastalığın ilerlemesi sağlandı. Avukatının ismini, kimlerle görüştüğünü, arkadaşlarını hatırlamıyor. Bu çok evvelden tespit edilmişti. Aysel Tuğluk’un cezaevinde kaldığı her gün hastalığı ilerletiyor. Onun dışarıda tedavisi yapılmış olsaydı bu durumda olmayacaktı. Savunmasını yapabilecekti. Lakin bu dayatma uygulaması bir işkence… Kabul edilebilmesi mümkün değil.” (DUVAR)