Hazal Yalın
Rusya’dan haber seçkimizde bu hafta büsbütün farklı bahisler var. Sol-yurtsever güçlere yakın Zavtra, globalleşmenin Suriye’de durdurulduğunu, Donbass’ta ise Batı’nın globalleşme sürecinin bilakis çevrildiğini ileri sürüyor. Antifaşist, nüfuzlu ve iktidar etraflarına yakın antikomünist siyaset bilimci Sergey Karaganov’un New York Times ile yaptığı mülakatın çevirisini yayımlamış. Geniş bir özeti de bu haftanın seçkisinde. RİA’nın kıymetli yorumcularından Pyotr Akopov, Rusya’da ulusal ayrılıkçılığın tetiklenmesi teşebbüslerini yazmış. Vestnik Kavkaza, Rusya ve Türkiye ortasında dış ticaret hacminde muazzam artışa dikkat çekiyor. Resmi olarak “yabancı acentası” sayılan Rosbalt ise Avrupa’da güç krizi değil felaketi olduğunu yazıyor.
‘Küreselleşme Suriye’de durduruldu, Donbass’ta bilakis çevriliyor’
Birkaç on yıldır süren Rus kış uykusu nihayet tamamlandı ve Rusya’nın tarihe geri dönüşü Donbass’ta başladı. Her şeyin gündelik bir düzenle ve çok süratli gerçekleştiği, Putin Rusya’sının sıradan siyasi gerçekliğine ustalıkla nakşedilen Kırım’da bile değil, Rusların uygar Batı ile önemli bir kapışmaya girişmek zorunda kaldıkları Donbass’ta.
Uygarlıklar çatışmasının tetiği Donbass oldu. Kremlin’deki Dehşet Partisi sekiz yıl boyunca bu süreci sabote etti, aksiyonlarını (bugün görmekte olduğumuz gibi) bu kaçınılmaz uygarlık çatışmasından kaçınmaya yönelik medya stratejisiyle tahkim ederek liderin beynini sulandırdı. Bütün bunlar, iktidarın doruğundaki refahlarını uzatmak içindi. …
Sekiz kuvvetli yıl. Bu tarihi kesitin bedeli, o mağlubiyet ve kepazelik yıllarında Donbass’ta karşılık verilmeyen ateşlerle ölen binlerce kurban. Meğer artık çok daha sert bir savaş, NATO danışmanlarının eğittiği Ukrayna zulüm birliklerinin çılgın direnişi, yeni kurbanlar; bu kere ortalarında, çok daha şiddetli koşullarda önlerine konan misyonu yerine getirmek zorunda kalmış profesyonel Rusya askeri çalışanı de var. Halbuki 2014’te post-Sovyet Ukrayna’sında ordu yoktu; olan da dövüşmeden, araçlarını ve silahlarını, altlarında Nivalarla tank bölüklerinin önlerinde set oluşturan sivillerin hamleleri altında bırakarak teslim oluyordu. …
Ama, denildiği üzere, her şerde bir hayır vardır. Artık Batı’ya dair hiçbir ilüzyon kalmadı. Donbass, globalleşmenin Doğu’ya yayılmasının sonu, ABD’nin dünyaya kendi şahsi nüfuz alanı olarak baktığı tek kutuplu devirle yeni, tek değil birkaç uygarlığın birden uzlaşma temelinde insanlığın yazgısını tayin edeceği çok kutuplu dünya ortasında geçiş çizgisi oldu.
Küreselleşme birincinin Suriye kumlarında durduruldu. Rusya liderinin serçeparmağını kıpırdatıp Suriye’ye Rusya hava kuvvetlerini göndermesi yetti; “kaçınılmaz” globalleşmenin tekeri durdu ve daha da hareket edemedi. “Objektif bir süreç olarak” globalleşme (öyle diyorlardı) orada gömüldü.
Donbass’ta ise bilakis bir süreç başladı: Amerikan globalleşmesinin yerini almaya yönelik yeni, çok kutuplu bir dünyanın inşası. Batı karşısındaki kutsal dehşet orada yerle bir edildi. Putin özel askeri operasyonu, Batı’da yükselen cehennem ulumalarına aldırış etmeden, gündelik bir iş yapıyormuş üzere başlattı. …
Gözlerimizin önünde bir Batı aksisi koalisyon oluşuyor ve Batı’nın insanlık ailesinde fakat bir azınlık olduğu gittikçe daha çok açığa çıkıyor; hatta bu azınlığın içinde bile çoğunluk batı seçkinlerinin liberal-küreselleşmeci deneylerine karşı; azınlık, kendi içinde de azınlık. … (V. Korovin / Zavtra, 29 Temmuz)
‘Adil ve istikrarlı bir dünya mücadelesi’
Bu çatışma Ukrayna ile bağlantılı değil. Ukrayna yurttaşlarını batı seçkininin sarsılan egemenliğini korumak için canlı top mermisi olarak kullanıyorlar. Bu savaş Rusya için yalnızca kendi seçkinini değil bizatihi devleti müdafaa gayreti. Rusya, kaybedemez. Bu yüzden Rusya, umarım ki büyük bir şiddete başvurmak zaruretinde kalmaksızın kazanacaktır. …
Rusya ile Batı ortasındaki bağlantılar 15 yıldır kötüleşmekte. Son aylarda tam bir çöküş yaşadı ve kaybedecek bir şey kalmadı. …
Gelişmelerin siyasi, iktisadi ve moral vektörünü dikkate aldığımızda Batı’dan ne kadar uzak olursak o kadar âlâ. En azından önümüzdeki 10-20 yıl boyunca. Bundan sonra her şeyin yerli yerine oturacağını, seçkinlerin kısmen değişeceğini, münasebetleri düzeltebileceğimizi ummak isterim. Dünyanın Batı daralırken temel itibariyle yanlışsız bir istikamette gelişen, genişleyen ve özgürleşen geri kalan kısmından kendimizi intihar kabilinden tecrit etmeye niyetli değiliz. Açık bir cepheleşmeye gitmenin gerçek olup olmadığının kararını tarih verecek. Tahminen de bu kararı daha evvel almak gerekti. Lakin Covid-19 yüzünden ertelemek gerekti. …
Eğer Rusya gururlu ve hükümran bir devlet olarak kalmaya devam etmek ve kalkınmak istiyorsa geleceğin dünya sistemindeki yeri için çaba etmek zorunda. Bu, adil ve istikrarlı bir dünya gayreti. Lakin zafere kayıpsız erişilmez. On binlerce bilişim uzmanının daha uygun bir hayat arayışıyla ülkeden ayrılmaya karar vermesinden dolayı üzgünüm. … Umarım bazıları döner. Batı’da Rus kültürünün ve genelde Rusya ile ilgili her şeyin iptali yaşanıyor. Bu, kendi tarihini, kültürünü ve Hristiyan moral bedellerini iptal etmekten farksız. …
Zafer, hareketli bir maksat. Taban olarak Donbass’ı Kiev rejiminden kurtarmak demek, bu da son kademesinde; sonra Ukrayna’nın güney ve doğu kısımları gelecek. Rusya’nın bir sonraki amacı de muhtemelen Kiev’in denetimi altında kalan toprakların tarafsızlığı ve tam bir demilitarizasyonu olacak.
Ukrayna, ABD’nin dayattığı global liberal emperyalizmin hâkim olduğu eski dünya nizamının çöküş sürecinde ve daha adil, daha özgür, çok kutuplu, çok biçimli uygarlık ve kültürün olacağı bir dünyaya ilerleyişte değerli fakat küçük bir kesim. Bu dünyanın merkezlerinden biri Avrasya’da kurulacak, birkaç yüzyıldır ezilmekte olan büyük uygarlıklar yine doğuyor. … (Antifaşist, 23 Temmuz)
‘Tek devaları Rus meskenini içeriden havaya uçurmak’
Fikir yeni değil, lakin Batı için günümüzdeki durumda esasen alternatifsiz: şu bitmeyen Rus sorunuyla ilgili bir şeyler yapmak lazım, stratejik amaçlar koymak ve onlara hakikat ilerlemek kural. Rusya olmazsa Batı için sorun de olmaz. Mantıklı değil mi?
Bir nükleer gücü dışarıdan tasfiye etmek mümkün olmadığına nazaran konulan gayeye erişmenin Rusya halkının kendi ellerinden öbür yolu yok. Kozların, sonucunda iktidara Batı yanlısı “iyi yüzlü insanların” (Rusya’yı dağıtacak yahut onu bir konfederasyona çevirecek insanlar) geleceği koşullu bir renkli ihtilale (yani düzensizlik ve iç darbeye) oynanması planı işlemedi. Meğer 1991’de SSCB’nin dağılmasından sonra “sürecin devamına” inanmayı ne çok istemişlerdi! Rusya, bilakis, tarihi coğrafyasını tekrar tesis ederek toprak toplamaya başladı. Böylelikle kala kala son umut kaldı: “Rus evini” içeriden havaya uçurmak.
Nasıl? Ulusal sorunla, yani ayrılıkçılıkla. Neyse ki 1917 ve 1991 tecrübesi var: birincisinde bir mühlet işe yaradı, ikincisinden sonra acı meyveleri toplamaya devam ediyoruz. Üçüncü sahne son sahne olmalı; Rusya bir devlet olarak varlığını sona erdirmeli. …
Bu çalışma devam ediyor. Dün Prag’da II. “Rusya Özgür Halkları Forumu” açılışı yapıldı. İştirakçiler ve konuklar ortasında Polonya ve Ukrayna eski dışişleri bakanları, iki eski Duma üyesi (Ponomarev ve Gudkov) ile ülkemizin türlü halklarını (Başkırlardan Buryatlara, Çeçenlere ve Kalmıklara kadar) temsil savındaki birkaç düzine çok aktif göçmen var. Hem Amerikalı hem Avrupalı konuklar de olacak, çünkü aktiflik fiilen, ABD’de yıllık olarak ABD’nin hürriyet ve bağımsızlık çabasına dayanağını göstermeyi amaçlayan “esir halklar haftası” aktifliğinin çabucak gerisinden düzenleniyor. Kimler bunlar? Tatarlar ve Çeçenler.
Hayır, yalnızca onlar değil; Çinlilerden Letonyalılara kadar komünist boyunduruğundan ıstırap çeken bütün halklar. Evet, bütün bunlar daha 1950’lerde söyleniyordu; lakin sonra “komünizm” yerine otoriterlik ve diktatörlükten kelam etmeye ve İranlılar ile Belarusları da eklemeye başladılar. Lakin “Rus emperyalizmi” teması şimdilerde yine şimdiki; ondan yalnızca Ukrayna’yı değil bizatihi Rusya’yı da kurtarmak gerek. En düzgün kurtarma da, bilindiği üzere, tasfiyedir. (P. Akopov / RİA, 23 Temmuz)
‘Rusya-Türkiye ticaret hacmi bu yıl 60 milyar dolara ulaşabilir’
Ticaret ve iş alanında Rusya-Türkiye bağları küçük bir uçak krizi istisnası dışında her vakit istikrarla gelişmiştir. Ticaret hacmi son birkaç yıldır değişmeksizin 20 milyar dolar düzeyinin üzerinde. Ancak bu üst hudut değil. Putin ve Erdoğan hırslı bir gaye koydular: karşılıklı 100 milyar dolar dış ticaret hacmi.
Kimilerine bu sayı astronomik gelebilir, lakin Ankara ve Moskova’nın bu kutsal maksada tedricen yaklaştıkları bugünden fark ediliyor. Rusya-Türkiye İş Kurulu Lideri Naki Karaaslan, 2022 itibariyle bile Rusya ile Türkiye’nin 60 milyar dolara erişebileceklerini söylüyor. …
Ticareti artırmanın kıymetli bir kuralı, ulusal para ünitelerine geçmek. Karaaslan bunu destekliyor. Ruble ve TL hesapları ABD ve AB yaptırımlarının, bilhassa de Rusya bankalarının SWIFT sisteminden çıkarılmasının önüne geçmeye imkan sağlayacak. Karaaslan’a nazaran karşılıklı ticaret en azından 5-10 yıllık uzun vadeli bir siyaset ve stratejik bir yaklaşım gerektiriyor. …
Milli paralara geçilmesinin ehemmiyetinden dışişleri bakanları da kelam ediyorlar. Lavrov 8 Haziran’daki Türkiye ziyaretinde ticarette lira ve rubleye geçilmesi sürecinin ileri bir kademede olduğunu söylemişti. Mali işbirliği de devlet liderleri düzeyinde görüşülecek. Erdoğan 5 Ağustos’ta Soçi’ye geliyor. Putin’le görüşmesi, Türkiye’nin BRICS üyeliğine hazır olduğunun açıklandığı bir ortamda gerçekleşecek. Teşkilat çerçevesinde kurallı bir döviz rezervi havuzu da var; bunun hedefi, gereksinim duyan üye ülkelere nakit dolar varlığında sorun yaşadıkları takdirde dolar kredisi açmak.
Rusya ile Türkiye ortasındaki ticaret 2021’de büyümeye başladı. Rusya Federal Gümrük Yönetimi datalarına nazaran 2021’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 57 artış göstererek 33 milyar dolara ulaştı. Rusya’nın ihracatı yüzde 66 artışla 26 milyar dolara, Türkiye’nin ihracatı ise yüzde 27 artışla 6,5 milyar dolara yükseldi. Rusya’nın toplam dış ticaretinde Türkiye’nin hissesi da yüzde 3,7’den yüzde 4,2’ye çıktı.
Ticaretin bundan sonra nasıl gideceğini vakit gösterecek. Fakat 2022’in birinci yarısında hacmin şimdiden 30 milyar dolar olduğu düşünülürse yıl sonunda 50-60 milyar dolara çıkması çok mümkün. (K. Gasanov / Vestnik Kavkaza, 28 Temmuz)
‘Avrupa’da nükleer güce dönüş mü?’
Avrupalılar kısa mühlet öncesine kadar bir güç kriziyle karşı karşıya olduklarından yakınıyorlardı. Fakat Moskova’nın, Kuzey Akım için geri gelen türbinin şimdi kullanılabilir olmadığını ve bir ikincisini daha kaldırmak ve böylelikle gaz arzını daha da kısmak gerekeceğini açıklamasından sonra bunun bir kriz değil felaket olduğu ortaya çıktı. Batı medyasına nazaran Avrupa ülkeleri artık, Gazprom’un Kuzey Akım’dan günlük arzı 33 milyon metrekübe düşürme kararı yüzünden panik içindeler.
Biden’in, bu olaylardan kısa mühlet evvel lisana getirdiği, Rusya gazının yerini süratle Amerikan sıkıştırılmış gazının alabileceği garantilerinin masal olduğu anlaşıldı. …
Almanlar hayatta kalma yolları arayışında gözlerini atom gücüne çevirdiler; meğer bu tabutun kapağına çiviyi de son kalan altı nükleer santralden üçünü daha kapatıp kalanları da yıl sonuna kadar kapatma vaadiyle kendileri çakmışlardı. …
Alman nükleer gücü en âlâ vakitlerde bütün elektrik gereksiniminin yüzde 30’unu karşılıyordu; bu, günümüzde Rusya’daki nükleer rönesanstan da, hatta ABD’deki oranlardan bile daha yüksekti. …
Hükümetteki Yeşiller ve sosyal-demokratlar hâlâ karşılar, lakin halk hazır: yaklaşık iki ay evvelki kamuoyu yoklamasına nazaran Almanların yüzde 50’si nükleer santrallerin kullanılmasının uzatılmasından yana, karşı olanlar ise yüzde 35. …
En güzel durumda olan Fransa’ydı; orada elektrik gücünün yüzde 70’i nükleer santrallerden sağlanıyor. Lakin Fransa’da da zahmetler ortaya çıktı. Olağandışı sıcaklar yüzünden ırmaklar kurudu; meğer reaktörleri soğutmak için su bu ırmaklardan alınıyordu. Böylelikle reaktörler ısınmaya başladı. Bu son derece tehlikeli. Güç ünitelerinin durdurulması yüzünden elektrik üretiminde yüzde 50 düşüş bekleniyor. … (A. Yaroşinskaya / Rosbalt, 27 Temmuz)