Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) haziran ayı enflasyonuna yönelik aylık fiyat gelişmeleri raporunu yayımladı. TCMB raporunda enflasyondaki en bariz artışın güç kümesinden kaynaklandığı belirtilerek “Enerji enflasyonu Türk lirası cinsinden memleketler arası güç fiyatlarındaki görünüme paralel olarak akaryakıt, doğal gaz ve elektrik kalemleri öncülüğünde değerli ölçüde yükselmiştir. ” denildi.
TCMB raporunda tütün ve alkollü içeceklerdeki artışa ait ise “Alkollü içecek fiyatlarında vergi oranlarındaki artışın da yansımaları izlenmiştir” ifadeleri kullanıldı.
TCMB’nin raporu şöyle:
“Tüketici fiyatları Haziran ayında yüzde 4,95 oranında artmış, yıllık enflasyon 5,12 puan yükselişle yüzde 78,62 olarak gerçekleşmiştir. Bu devirde, tüketici yıllık enflasyonu temel mallar kümesinde hudutlu bir ölçü gerilerken başka alt kümelerde yükselmiştir. Enflasyondaki yükselişe en besbelli katkı güç kümesinden gelmiştir. Güç enflasyonu Türk lirası cinsinden milletlerarası güç fiyatlarındaki görünüme paralel olarak akaryakıt, doğal gaz ve elektrik kalemleri öncülüğünde kıymetli ölçüde yükselmiştir. Haziran ayında, hizmet kümesinde yıllık enflasyon tüm alt kümelerde artmıştır.
“Temel mal kümesinde yıllık enflasyon sağlam tüketim malları dışındaki alt kümelerde gerilemiştir”
Gıda kümesinde yıllık enflasyon işlenmemiş besinde gerilerken işlenmiş besinde yükselmeye devam etmiştir. Bir evvelki ay taze meyve-sebze fiyatlarında zerzevat kaynaklı olarak gözlenen düzeltmenin bu periyotta de sürdüğü izlenmiştir. Temel mal kümesinde yıllık enflasyon sağlam tüketim malları dışındaki alt kümelerde gerilemiştir. Bu devirde, milletlerarası ve yurt içi güç fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki artışlar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin mevsimsellikten arındırılmış eğilimlerinde gerileme gözlenirken, göstergelerin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etmiştir.
Haziran ayında tüketici fiyatları yüzde 4,95 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 5,12 puan artarak yüzde 78,62 olmuştur. Bu devirde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 2,79 ve 1,22 puan artarak yüzde 64,42 ve 57,26 olarak gerçekleşmiştir.
Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran güç, hizmet, besin, alkol-tütün-altın ve temel mal kümelerinin katkıları sırasıyla 3,65; 0,88; 0,29; 0,21 ve 0,09 puan artmıştır.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle incelendiğinde, aylık artış evvelki aya kıyasla B ve C endekslerinde bir ölçü düşüş kaydetmiştir. Aylık fiyat artışları B endeksini oluşturan alt kümelerden işlenmiş besinde yükselirken, temel mallarda yataya yakın seyretmiş, hizmet kümesinde ise bir ölçü düşmüştür. Hizmet fiyatları Haziran ayında yüzde 3,98 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu yüzde 48,69 olmuştur. Bu periyotta, yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükselmiştir. Lokanta-otel fiyatları gerek yiyecek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı olarak yüzde 5,42 oranında artmış ve bu kümede yıllık enflasyon yüzde 79,55’e ulaşmıştır. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar yüzde 4,57 oranında artarken karayolu ve demiryolu ile şehirlerarası yolcu nakliyatıyla birlikte havayolu nakliyeciliği öne çıkmış, ulaştırma kümesi yıllık enflasyonu yüzde 81,83 olmuştur. Haberleşme hizmetlerinde fiyatlar yüzde 3,16 oranında artarken internet ve telefon görüşme fiyatları bu görünümde tesirli olmuştur. Öbür hizmetler kümesinde fiyatlar yüzde 3,14 oranında yükselmiş, bu gelişmede büyük ölçüde sigorta, bakım-onarım hizmetleri ve paket tıp kalemlerinin tesiri hissedilmiştir. Kira kümesinde aylık artış yüzde 3,11 olmuş, mevsimsellikten arındırılmış aylık değişimlerde hızlanma görülmüştür.
Temel mal fiyatları Haziran ayında yüzde 2,80 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0,46 puan düşüşle yüzde 64,86 olarak gerçekleşmiştir. Bu periyotta, yıllık enflasyon sağlam mal kümesinde yükselirken öbür alt kümelerde gerilemiştir. Güçlü mal fiyatları (altın hariç) Haziran ayında yüzde 3,65 oranında artmış, bu gelişmede mobilya (yüzde 6,53) ve araba (yüzde 3,29) fiyatları belirleyici olmuştur. Böylece, küme yıllık enflasyonu yüzde 77,90 düzeyine ulaşmıştır. Başka temel mallarda fiyat artışları küme geneline yayılmakla birlikte ferdî bakım eserleri, konut bakım-onarım gereçleri, mesken içi dokuma eserleri ve mesken ile ilgili paklık materyalleri öne çıkmış, küme aylık enflasyonu yüzde 3,11 olarak gerçekleşmiştir. Giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yataya yakın seyretmiş, yıllık enflasyon 2,92 puan düşüşle yüzde 26,35 olmuştur.
“Enerji artışı yıllık yüzde 151 oldu”
Enerji fiyatları Haziran ayında yüzde 16,16 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 30,12 puanlık yükselişle yüzde 151,33 olmuştur. Fiyat artışları küme geneline yayılmış, gerek akaryakıt gerekse yönetilen/yönlendirilen kalemlerde yüksek fiyat artışları gözlenmiştir. TL cinsi milletlerarası ham petrol fiyatlarındaki gelişmeleri takiben akaryakıt fiyatları yüzde 21,88 oranında yükselmiş, bu alt kümede yıllık enflasyon yüzde 251,98 düzeyine ulaşmıştır. Mesken tarifelerinin düzenlenmesi sonucunda doğal gaz fiyatları yüzde 25,11, elektrik fiyatları yüzde 15,01 oranlarında yükseliş sergilemiştir. Bu devirde tüp gaz fiyatlarında artış yüzde 6,25 olurken, şebeke suyu fiyatları yüzde 3,39 oranında artmıştır.
Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları Haziran ayında yüzde 2,09 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 2,30 puan yükselerek yüzde 93,93 olmuştur. Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 5,96 puan düşüşle yüzde 91,65’e gerilerken, işlenmiş besinde 10,03 puan artışla yüzde 96,04 düzeyine yükselmiştir. İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar zerzevat fiyatları kaynaklı olarak taze meyvesebze fiyatlarında gerilemenin devam ettiğine işaret ederken, başka işlenmemiş besin kaleminde çiğ süt referans fiyat düzenlemesinin etkilediği süt ile pirinç, patates ve kuruyemiş fiyatlarındaki artış dikkat çekmiştir. İşlenmiş besin fiyatlarında görülen yüzde 7,53 oranındaki artışta ise peynir ve başka süt eserleri, ekmek ve tahıllar ile alkolsüz içecekler, çay ve şekerle temaslı eserler öne çıkmıştır.
“Alkollü içecek ve tütünde vergi artışının yansımaları izlendi”
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları Haziran ayında yüzde 2,61 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 70,99’a yükselmiştir. Alkollü içecek fiyatlarında vergi oranlarındaki artışın da yansımaları izlenmiştir. Bu periyotta alkol-tütün kümesinin aylık tüketici enflasyonuna katkısı 0,12 puan olmuştur.
Yurt içi üretici fiyatları Haziran ayında yüzde 6,77 oranında artmış, yıllık enflasyon 6,15 puan yükselişle yüzde 138,31 olmuştur. Milletlerarası ve yurt içi güç fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeyler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkilemiştir. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyonun tüm alt kümelerde yükseldiği görülürken, bilhassa güç enflasyonundaki artış dikkat çekmiştir. Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, rafine edilmiş petrol eserleri, ham petrol ve doğal gaz, basım ve kayıt hizmetleri, elektrik-gaz-buhar ve iklimlendirme, kimyasal eserler ile içecekler alt kalemlerindeki artışlar öne çıkmıştır.”