Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında bugün, Boston’ın güneyinde bulunan Nantucat adasındaki Balina Müzesi’ni ziyaretine değinerek, “Beyaz Amerika’nın en zenginleri bu adayı keşfetti ve 20-30 yıl içinde orayı Amerika’nın en güçlü sayfiye kasabası haline getirdi. Bugün ABD ve dünyanın en büyük fon yöneticileri, Wall Street kodamanları burada konut sahibi. Yazının başlığı ‘Kindar Başkana beyaz balina dersiydi…’ biliyorum mevzuyu saptırdım lakin oraya geleceğim.” tabirlerini kullandı.
Özkök’ün “Kindar bir öndere 6 artı 1 ‘Beyaz Balina’ dersleri” başlıklı yazısı şöyle:
Kindar bir öndere 6 artı 1 ‘Beyaz Balina’ dersleri
Bu fotoğrafı geçen Perşembe günü Nantucat adasında çektirdim..
Arkamdaki dev bir balina iskeleti. Altındaki ise bir balina avı kayığı….
Burası Nantucat Balina Müzesi..
Nantucat, Amerika Birleşik Devletleri’nin Massachusets eyaletinde bir ada.
Ben bu adanın ismini birinci sefer 13 yaşımda duydum…
Sonra geçen haftaya kadar unuttum.
Yani bu ada 61 yıl boyunca hafızamdan silinmişti.
Perşembe günü tekrar hatırladım…
Gemicilerin ve balina avcılarının adası
Ada Boston kentinin güneyinde bulunuyor.
Nantucat adasının birinci sakinleri 5 bin yıl evvel buraya yerleşen Wampanaog ismi verilen yerlilerdi.
Genellikle balıkçılıkla geçinen insanlardı.
18’inci yüzyıldan itibaren buraya İngilizler geldi. Beraberinde koyun, at ve tohum getirip hayvancılık ve tarıma başladılar.
Ada bir anda İngiltere’den gelen ve İngiltere’ye giden gemilerin ve gemicilerin limanı oldu.
Bu ortada İngilizlerin gelişi ile birlikte ada çok kârlı bir yeni ticaretle de tanıştı.
Balina avcılığı….
Balina eti, kemikleri ve bilhassa yağı ile o devirde çok para getiren bir ekonomik faaliyetti.
Ada bir anda balina avcılarının merkezi haline geldi.
Balina avcısının hiyerarşik yapısı
Bu ticarete uygun bir hiyerarşi oluştu.
En üstte gemi sahipleri, onun altında kaptanlar ve sonra gemiciler…
Ancak 19’uncu yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nde demiryolları yapılmaya başlanınca Nantucat ticari ehemmiyetini kaybetti…
Ada 1940’lara kadar makus bir devir geçirdi.
Ancak o yıllarda adanın hiç beklemediği bir gelişme oldu…
Beyaz Wall Street kodamanı Balina adasını keşfediyor
Beyaz Amerika’nın en zenginleri bu adayı keşfetti ve 20-30 yıl içinde orayı Amerika’nın en güçlü sayfiye kasabası haline getirdi.
Bugün ABD ve dünyanın en büyük fon yöneticileri, Wall Street kodamanları burada konut sahibi.
Yazının başlığı “Kindar Başkana beyaz balina dersiydi…” biliyorum mevzuyu saptırdım lakin oraya geleceğim.
Önce adanın özelliklerini anlatmam gerekir size…
Balina adasının demir kanunları
Bugün adadaki en ucuz meskenlerin fiyatı bile çok değerli.
Bizi gezdiren şoförünü deyişiyle “Bir kapısı, iki penceresi ve dört duvarı olan bir konut 2 milyon dolarmış.”
Üst hudut ise 30-40 milyon dolarlara gidiyor.
Adanın kendine ilişkin çok değişik kuralları var.
(*) KURAL 1: Buradan konut alan herkes ödediği paranın belirli bir yüzdesini, adada kurulmuş bir vakfa vermek zorunda.
Vakıf bu parayla adada arazi satın alıyor ve araziyi imara kapatıyor.
Bunun iki faydası oluyor. Bir yandan adanın her tarafının mesken olmasını engelliyor. Bir yandan da yeşil alanı büyütüyor.
(*) KURAL 2: Bu adaya dışarıdan gelenler dükkan, kafe, restoran açamıyor. Yalnızca mahallî halk ve markalar bu hakka sahip.
Adada ayrıcalık sahibi tek kişi kim
O nedenle adada Amerika’nın büyük markalarından hiçbirini göremiyorsunuz.
Tek ayrıcalığı, bu adada meskeni olan ve artık Amerikan Kültürel varlığı olarak sayılan Ralph Lauren’e taramışlar.
Ama o da bu hakkı 6 vakıfa milyon dolar ödeyerek elde etmiş.
Evet bu farklı ada ile ilgili bilgiler bunlar.
Şimdi gelelim yazının başlığındaki derslere.
13 yaşımda bu adanın ismini birinci kez nerede okudum
Bu adanın ismini birinci kere 13 yaşımda duydum demiştim.
Onu da hayatımda okuduğum birinci 4 kitaptan birinde görmüştüm.
Bunlar sırasıyla “İcatlar ve Kaşifler Ansiklopedisi”, “İki Çocuğun Devrialemi”, “Kon Tiki” ve “Moby Dick” isimli kitaplardı.
Nantucat adasının ismi Herman Melville”in “Moby Dick” isimli kitabından geçiyordu.
Burası Melville’in Moby Dick romanındaki kaptan Ahab’ın adası
Roman Ahab isimli kaptanın denizlere dehşet saçan bir balinanın peşine takılmasını anlatır. Roman, “Bana İsmail deyin” cümlesi ile başlar. Zira Kaptan Ahab’ın kıssasını gemide bulunan İsmail isimli biri anlatır.
Roman bir ölçüde geçmişte nitekim yaşanmış bir olaydan esinlenmiştir.
1828 yılında Essex isimli bir gemi, albino balinaya çarpıp batmıştır.
O nedenle romanda geçen balinaya da “Beyaz balina” denir.
Kaptan Ahab balina ile birinci müsabakasında bir bacağını ve gemisini kaybeder.
Bu olay onda öylesine bir intikam hırsı yaratır ki, tekrar balinanın peşine düşer.
Balinanın ısırıp kopardığı bacağına ise balina kemiğinden yapılmış bir takma ayak koymuştur.
Ancak bu kere hem kendi hayatını kaybeder hem de bir çok adamınının ölmesine yol açar.
Kaptan Ahab, ‘davasına’ iman etmiş bir diktatör mü
Roman farklı bireyler tarafından farklı yorumlanmıştır.
Bir yoruma nazaran Kaptan Ahab, kendi hırslarından diğer hiç kimseyi düşünmeyen acımasız bir diktatördür.
Kindarlığın ve nefretin şahsileştirilmiş halidir,
Gemisi ise acımasız kapitalizmin sembolüdür..
O nedenle birçok kişi tarafından bu roman 20 ve 21’inci yüzyıl diktatörlerinin gelişini anlatır.
Kaptan Ahab, her diktatör üzere “Davasına” iman etmiş bir kişiliktir.
Her “Dava insanı” üzere kendine iç ve dış düşman yaratan bir karakterdir.
Onun gözünde Beyaz Balina, yeryüzündeki bütün kötülüklerin sembolüdür.
Balinanın aslında denizlerde yaşayan zararsız bir hayvan olduğu gerçeği ona hiçbir şey söz etmez.
Hiçbir diktatöre etmediği gibi…
Kaptan Ahab, beyaz balinanın peşine işte yazının başından beri anlattığım bu Nantucat adasından hareket ederek düşer.
Yani bugün dünyanın en büyük kapitalistlerinin “Villagiatura’sı” (Sayfiyesi) olan bu ada, o gün acımasız bir diktatörü temsil eden Kaptan Ahab”ın adasıdır.
Şimdi gelelim seçime giden başkana altı artı bir beyaz balina dersine
Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’ncü yılında tarihinin tahminen de en değerli seçimine gidiyor.
Evet böylelikle geldik bu seçime hazırlanan önderlere Beyaz Balina dersine…
Aslında bu dersler hepimize…
(*) BİR: BALİNAYLA DANS DERSİ
Balina avlamak çok tehlikeli bir iştir.
İstediğiniz kadar güçlü bir başkan olun, bir öteki başkanlarla arbedeye girerken bir değil, iki değil üç sefer düşüneceksiniz.
(*)İKİ: KİBİR DERSİ
Kendinden çok emin, girdiği her savaşı kazanmış bir başkan olsanız da kibrinize yenik düşmeyin. Bilin ki, sizin de kaybedeceğiniz bir savaş vardır.
(*) ÜÇ: HAZRETİ ÖMER DERSİ
Karşınızdaki ile çabayı adil bir uğraş olmaktan çıkarıp, elinizdeki güçü ve silahı adaletsiz ve zalimce bir kıyım makinası haline getirmeye kalkarsanız bunu bedeli ağır olabilir.
(*)DÖRT: BİRİNCİ YUMRUK DERSİ
Bu çabada karşınızdaki size bir darbe vurduysa bu darbeden derse almayı bileceksiniz.
(*) BEŞ: KİNDAR KUŞAK DERSİ
Bundan ders çıkarmayıp, o darbeyi bir intikam, bir kan davasına çevirmeye kalkarsanız, hırsınız aklınızı esir alırsa, yani nerede durmayı bilemezseniz, kaybetmeyi hazmedemezseniz, kindarlığınız bunu bir kan davası haline getirmeyi başarırsa; bunun sonu hezimet olur.
(*) ALTI: KAPTAN AHAP DERSİ
Bu ihtiras ve acımasızlığın sonucu Kaptan Ahap için denizin karanlıklarında kaybolmak oldu.
Lider için ise halkın gönlünde kaybolmak, tarihin abisisinde (en derin yerinde) gömülmek olur.
Ve bu, her başkan için geçerlidir:
(*) ALTI ARTI BİR: İSTANBUL DERSİ
Son kelam;
İstanbul lokal seçimi hoş bir beyaz balina dersiydi…