Doğrusu hiçbir vakit uygun bir konuşmacı olduğunu düşünmedim Genel Başkan’ın. Hatta birden fazla vakit makus bile bulurum, palavra yok. Bu türlü düşünmekle bir arada seçmeninin başına neyi sokmak istiyorsa onu daima vurgulamasının bir tıp “ustalık” olduğunu da kabul ederim. Hatta bazılarının onu güzel bir nutukçu sanmalarının nedeni de budur aslında. Hakikat olup olmaması değerli değil (“Camilerimizi yaktılar”gibi) kimi tezleri daima tekrarlayarak olmamışı olmuş göstermede (ya da zıddını yapmada) üstüne yok hakikaten.
Ertuğrul Özkök, işte bu nedenledir ki Genel Başkan’ın çokça demagoji barındıran konuşma şeklinden yola çıkarak onu antik dünyanın en âlâ hatibi olan Çiçero’ya bile benzetti örneğin. Özkök, kulakları çınlasın, kantarın topunu kaçırmada nitekim uygun bir meslektaşımızdır malum. (Topuzunu değil bu ortada topunu, doğrusu budur.)
Genel Başkan’ın bilhassa memleketler arası toplantılarda konuşurken, yeri geldiği vakit, Türkiye’nin terör örgütü olarak kabul ettiği PYD/YPG için İngilizce okunuşuyla “Pi Vay Di / Vay Pi Ci” dediğini duyarız sık sık. Meğer Genel Başkan’ın “one minute”tan öteki İngilizce kelam ettiğini görmedik pek. Ayıp değil, beyefendi İngilizce bilmiyor. Gerek de yok aslında, ABD vatandaşı Türkler de dahil olmak üzere en olmadık ya da olmaması gereken yerlerde bir tercüman bulunuyor yanında nasılsa.
Bilmese de olur
Ayıp değil derken nitekim bu türlü düşünüyorum. Bilse âlâ olur lakin bilmiyor işte. Almanya’nın meşhur mu meşhur bir Dışişleri Bakanı vardı; Hans Dietrich Genscher. Büyük diplomat derlerdi onun için, herhalde doğrudur. Meşhur olan bir tarafı daha vardı lakin, kendi lisanı dışında diğer bir lisan bilmezi. Baş bulurdu ülkesinin medyası adamla, “Almancası çok iyidir” diye.
Herkesin hem Fransızca hem de Almanca bilen Franklin D. Roosevelt ya da altı lisanı akıcı biçimde konuşan Thomas Jefferson olması gerekmiyor elbette. İki hafta içinde Don Kişot’u okuya okuya İspanyolca’yı öğrendiğinden de kelam ederler Jefferson’un. Bir de sosyalist Arnavutluk’un Devlet Lideri Enver Hoca’yı bilirim bakın, yedi lisanda okur, müellif, konuşurdu. Yani bunlar üzere olmak kaide değil, dediğim o. Ancak Genscher üzere devlet adamlarının bilmedikleri lisanlarda kelam etme huyları yoktu bildiğim kadarıyla. Neden etsinler? Neyi kanıtlamış olacaklardı ki?
Ben hiç dalga geçenlerden olmadım, lütfen inanın, lakin nesil olarak biz saygıdeğer Ajda Pekkan’ın kalbini pek fazla kırdık güya. O vakitler herkesin sık sık çıkmadığı yurtdışına giden nadir insanlardan biriydi Pekkan. Fazla kalmaz döner gelirdi ülkeye ancak herhalde çabucak ahenk sağlayamaz, konuşurken ortaya İngilizce sözcükler sıkıştırırdı. Ben duymadım şunu fakat o söylemiştir derler bir meslektaşımıza: “Extreme tenakuzlardayım” (Aşırı çelişkiliyim). Yani İngilizce bilen Pekkan’ın bile ortaya karışık konuşması tuhaf karşılanırdı. Genel Lider şanslı, artık o denli değil toplum, ne söylerse pahalı kabul ediliyor.
Belki taktiktir
Bilinir herhalde, Genel Başkan’ın ona, “Böyle yapmasanız keşke, biraz sakil duruyor” diyecek bir babayiğit danışmanı yoktur. Yani olduğunu sanmam. Danışmanın işi gerektiğinde uyarmaktır da meğer. Umarım ben yanlış yorumluyorumdur, tekrar umarım Genel Lider aslında çok ancak çok eski bir taktiği kullanıyordur. Bakın bu da mümkün. Tahminen danışmanın biri, “Böyle devam edin” demiş de olabilir. Neden?
Şundan; anafora diye bir kavram vardır, bilirsiniz. Anafora, birbirini takip eden her cümlenin başlangıcında sözlerin yahut tabirlerin tekrarı manasına gelen Yunanca bir sözcüktür. Martin Luther King‘in “Bir Hayalim Var” konuşmasını buna örnek gösterirler. Aslında en çarpıcı örnek Romalı büyük devlet adamı Cato’nun “Kartaca kesinlikle yenilmelidir” cümlesidir olağan. Bu Cato’da saplantı falan değildi kuşkusuz, fikirde ısrarlı oluşundandır lisanına dolaması. Kararlılığa, ısrara örnek olarak Cato’nun bu kelamı gösterilir. Diyelim ki Roma Senatosu’nda Roma’nın su sorunu hakkında mı konuşuyor, sonunda kesinlikle bu cümleyle bitirirdi konuşmasını Cato. Her konuşmasını yani. Afrika merkezli bir deniz imparatorluğu olan Kartaca Roma’nın Akdeniz’deki çıkarları için büyük tehditti zira. Cato buna dikkat çekmek için sarfederdi o cümleyi.
Şimdi durup dururken Özkökleşip, Genel Lideri Cato’ya benzetiyor olmayayım. İlgisi yok elbette. Diyorum ki, bir şarkıyı, bir konuşmayı ne kadar çok dinlersek hafızamızda o kadar yer eder. Bu işe fayda bir taktiktir. Hakikat kullanıldığında belli sözleri, cümleleri tekrarlamak kalıcı bir tesir bırakır dinleyende. Genel Lider da sanki, İngilizce bilmemesine fakat Türkçe yaptığı konuşmanın çeviri edildiğini bilmesine karşın, isimlerinden İngilizce vurguyla kelam ederek muhataplarına “anladıkları dilden” iletmeyi mi istiyor PYD/YPG hakkındaki fikirlerini? Diğer bir nedeni herhalde olamaz diye düşünüyorum. Her sözü Türkçe olan konuşmada neden bu örgütlerden İngilizce söylemle kelam ediyor? Ya da gittiği çabucak hemen her ülkede hakkında konuştuğu FETÖ’den “ef i ti o” diye kelam etmiyor?
Sonuçta Genel Lider Churchill’in savaş vakti yaptığı konuşmaları sırasında sürekli “Onlarla kıyılarda savaşacağız” deyişi üzere söz ya da cümle tekrarlarına değer veriyor. Bunun işe yaradığını gördüğü için de haklı bu türlü davranmakta. Fakat Türkçe’de epey düzgün bu hususta ancak İngilizce’de olmuyor işte.
Olmasa da, bir gün memleketler arası bir toplantıda konuşurken “Adalet (justice), özgürlük, (freedom), eşitlik (equality)” sözcüklerinin kısaltılmış hallerinden, İngilizce teleffuzlarıyla “Cey, EF, İ” olarak kelam eder dilerim.
Türkçe güç geliyorsa.