Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Siyaseti Heyeti (PPK) Toplantı Özeti’nde, para siyasetinde liralaşma odaklı bir yaklaşımın sergilenmeye devam edileceği belirtilerek, “Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının gayesine uygun halde iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Heyet, güçlendirdiği makroihtiyati siyaset setini kararlılıkla uygulayarak gerekmesi durumunda ek önlemleri uygulamaya alacaktır.” denildi.
Özette “Türk lirası cinsi menkul değer faizlerinin siyaset faizine yakınsadığı ve getiri eğrisinin para siyasetinin aktifliğini artıracak formda bütün vadelerde aşağı kaydığı izlenmektedir.” denildi.
Para Siyaseti Heyeti’nin 23 Haziran’da düzenlenen toplantısına ait yayımlanan özette, tüketici fiyatlarının mayısta yüzde 2,98 arttığı ve yıllık enflasyonun yüzde 73,50’ye yükseldiği hatırlatıldı.
Tüketici yıllık enflasyonundaki artışın alt kümeler geneline yayıldığı, bu gelişmeye en bariz katkının temel mal ve hizmet kümelerinden geldiği aktarılan özette, memleketler arası emtia fiyatları, yurt içi güç fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen aksamalar sonucunda üretici fiyatlarındaki yükselişin de sürdüğü kaydedildi.
Özette, enflasyonu etkileyen ögeler ve risklere değinilerek, tesiri artarak süren jeopolitik risklerin yılın birinci yarısında olumsuz istikamette gerçekleştiği ve dünyada iktisadi faaliyetin zayıflamasına sebep olduğu vurgulandı. Gelecek periyoda ait global büyüme iddialarının aşağı taraflı güncellendiğine işaret edilen özette, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Küresel besin güvenliğindeki ticaret yasakları ile artan belirsizlikler, emtia fiyatlarındaki yüksek seyir, temel besin ve güç başta olmak üzere birtakım bölümlerdeki arz kısıtlarının sürmesi ve nakliyat maliyetlerindeki yüksek düzey milletlerarası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının artmasına yol açmaktadır. Yüksek global enflasyonun, enflasyon beklentileri ve milletlerarası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri yakından izlenmektedir. Bununla birlikte gelişmiş ülke merkez bankaları, artan güç fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini vurgulamaktadırlar. Bu çerçevede, ülkeler ortasında farklılaşan iktisadi görünüme bağlı olarak gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti adım ve irtibatlarında ayrışma artmaktadır. Finansal piyasalarda artan belirsizliklere yönelik merkez bankaları tarafından geliştirilen yeni destekleyici uygulama ve araçlarla tahlil üretme çabalarının arttığı gözlenmektedir.“
“Risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımlarına tesiri sonlu kalmaya devam edecek”
Özette, gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarında global risk iştahına paralel, haziranda hem borçlanma senetlerinden hem de pay senedi piyasalarından çıkışların devam ettiği bildirildi.
Gelişmiş ülkelerin uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyrinin, gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tuttuğu aktarılan özette, “Söz konusu risklerin Türkiye’ye yönelik portföy akımları kanalıyla yaratabileceği tesirlerin, yurt dışı yerleşiklerin portföy pozisyonlanmalarındaki mevcut düzeyler dikkate alındığında daha sonlu kalmaya devam edebileceği bedellendirilmektedir.” tabiri kullanıldı.
Özette, enflasyonda gözlenen yükselişte; jeopolitik gelişmelerin yol açtığı güç maliyeti artışları, ekonomik temellerden uzak fiyatlama oluşumlarının süreksiz tesirleri, global güç, besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artışların oluşturduğu güçlü negatif arz şoklarının tesirli olmaya devam ettiği vurgulanarak, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Jeopolitik gelişmeler sonucunda güç ve tarım eserleri başta olmak üzere, emtia fiyatlarında gözlenen yüksek düzeyler, tedarik zincirlerinde süregelen aksaklıklar ve yurt içi güç maliyetlerindeki artışlar üretici fiyatlarını etkilemeye devam etmektedir. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon orta mallarında yataya yakın seyrederken güç başta olmak üzere öteki alt kümelerde artmıştır. Güç üretici fiyatları aylık bazda yüzde 27,65 artarken, bilhassa doğal gaz fiyatlarındaki yükseliş besbelli olmuştur. İktisadi faaliyet birinci çeyrekte güçlü seyrini sürdürmüştür. Üretim tarafından değerlendirildiğinde, birinci çeyrekte yıllık büyümenin temel belirleyicileri hizmetler ve sanayi dalı olurken inşaat dalı büyümeyi sınırlamıştır. Harcama istikametinden bakıldığında yıllık büyümenin temel sürükleyicisi özel tüketim öncülüğünde son yurt iç talep olurken, net ihracatın yıllık büyümeye katkısı 3,5 puan olmuştur. Yatırımların alt kalemlerinden makine-teçhizat yatırımları ise yıllık bazdaki artış eğilimini sürdürmüştür. Gerçekten yılın birinci çeyreği prestijiyle makine-teçhizat yatırımları ile net ihracatın ulusal gelir içindeki hissesi son 10 yılın en yüksek düzeyine ulaşmıştır.“
“Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi önemli”
Özette, kapasite kullanım düzeyleri ve öbür öncü göstergelerin, yılın başındaki güçlü büyümenin dış talebin de olumlu tesiriyle ikinci çeyrekte sürdüğüne işaret ettiği belirtilerek, imalat sanayi firmalarının gelecek 12 aylık periyoda ait yatırım eğilimlerinin de yüksek seyrettiği kaydedildi.
Firmaların kayıtlı iç ve dış piyasa siparişleri ile geleceğe yönelik sipariş beklentilerine bakıldığında, yılın ikinci çeyreğinde dış talebin destekleyici seyrini sürdürdüğüne işaret edilen özette, kartla yapılan harcamaların da nisan-mayıs periyodunda yurt içi talepte toparlanma eğilimini teyit ettiği bildirildi.
Özette, iş gücü piyasasındaki gelişmelerin, iktisadi faaliyetle uyumlu bir görünüm sergilediğine de değinilerek, “Anket göstergeleri ve yüksek frekanslı datalar, istihdamdaki artış eğiliminin korunduğuna işaret etmektedir.” denildi.
Son periyotta güç ithalatındaki kuvvetli seyrin cari süreçler istikrarını etkilemeye devam ettiği belirtilen özette, şunlar kaydedildi:
“Cari süreçler istikrarı nisanda 2,7 milyar dolar açık verirken, yıllıklandırılmış cari açık 1,2 milyar dolar artışla 25,7 milyar dolara yükseldi. Süreksiz dış ticaret dataları mayısta ihracatın gücünü koruduğuna, ithalatın ise güç fiyatları kaynaklı olarak yüksek seyretmeyi sürdürdüğüne işaret etti. Öte yandan, ihracatçı firmaların dinamik kapasitesi ve pazar çeşitlendirme esnekliği sayesinde öteki ülkelere yapılan ihracattaki artışla sıcak çatışma nedeniyle gözlenen kısa periyotlu bölgesel kayıpların telafi edildiği ve bölgesel ihracatın çatışma öncesi periyottaki düzeyinin üzerine çıktığı gözlenmektedir. Dış ticaret açığında güç başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki artış kaynaklı gözlenen yükselişe rağmen hizmet gelirlerinde süregelen artış eğilimi cari süreçler istikrarını desteklemeye devam etmektedir. Büyümenin kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesi artarken, cari süreçler istikrarında turizm kaynaklı iyileşmelerin yanında güç fiyatlarından kaynaklanan riskler devam etmektedir. Cari süreçler istikrarının sürdürülebilir düzeylerde kalıcı hale gelmesi, fiyat istikrarı için kıymet arz etmektedir.“
“Liralaşma odaklı bir yaklaşım sergilenmeye devam edilecek”
PPK Toplantı Özeti’nde, para siyaseti duruşunun; enflasyon görünümüne yönelik risklerin kaynağına, kalıcılığına ve para siyaseti ile ne ölçüde denetim altına alınabileceğine dair değerlendirmeler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla sürdürülebilir fiyat istikrarı maksadına ulaşılması odağında belirleneceği vurgulandı.
Para siyasetinde sürdürülebilir fiyat istikrarı amacı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten liralaşma odaklı bir yaklaşımın sergilenmeye devam edileceği aktarılan özette, “Kredilerin büyüme suratı ve erişilen finansman kaynaklarının gayesine uygun formda iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Şura, güçlendirdiği makroihtiyati siyaset setini kararlılıkla uygulayarak gerekmesi durumunda ek önlemleri uygulamaya alacaktır. Heyet, sürdürülebilir fiyat istikrarı ve finansal istikrarın güçlendirilmesi için atılan ve kararlılıkla uygulanan adımlar ile birlikte global barış ortamının yine tesis edilmesi ve enflasyonda baz tesirlerinin de ortadan kalkmasıyla dezenflasyonist sürecin başlayacağını öngörmektedir. Bu çerçevede Heyet, siyaset faizinin sabit tutulmasına karar vermiştir.” değerlendirmeleri yapıldı.
Özette, fiyat istikrarının sürdürülebilir bir formda kurumsallaşması emeliyle TCMB’nin tüm siyaset araçlarında kalıcı ve güçlendirilmiş liralaşmayı teşvik eden geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme sürecinin devam ettiği belirtilerek, şöyle devam edildi:
“Bu süreçte siyaset araçlarının Türk lirası mevduat gelişiminin desteklenmesi, APİ fonlamasının teminat yapısında Türk lirası cinsi varlıkların artırılması, para takası (swap) ölçüsünün kademeli formda azaltılması ve döviz rezervlerinin güçlendirilmesi istikametinde geliştirilmesine odaklanılacaktır. Kıymetlendirme süreçleri tamamlanan teminat ve likidite siyaset adımları para siyaseti transfer sisteminin aktifliğinin güçlendirilmesi için kullanılmaya devam edilecektir. Bu kapsamda atılan adımlar sonrasında uzun vadeli sabit getirili ve Türk lirası cinsi menkul değer faizlerinin siyaset faizine yakınsadığı ve getiri eğrisinin para siyasetinin aktifliğini artıracak formda bütün vadelerde aşağı kaydığı izlenmektedir. Misal halde, Heyet, amaçlı alanlarda verimlilik kazanımları sağlayan kredilerin finansman maliyetlerinin parasal transfer düzeneğinin aktifliğini artıracak istikamette gelişiminin değerli olduğunu kıymetlendirmektedir. Bu çerçevede, Türk lirası likiditesinde ve dağılımında yaşanan gelişmelerin mevduat ve kredi fiyatlamaları üzerindeki tesirleri, döviz kurundaki gelişmelerin enflasyon üzerindeki tesirleri, kur muhafazalı mevduat eserlerine yönelik gelişmelerin zıt para ikamesi, döviz piyasalarının derinliği ve istikrarı ve fiyat istikrarı üzerindeki tesirleri tahlil edilmekte ve gerekli siyaset önlemleri oluşturulmaya devam edilmektedir.“
“Kararlar şeffaf, öngörülebilir ve bilgi odaklı bir çerçevede alınmaya devam edilecek”
Özette, TCMB’nin, fiyat istikrarı temel maksadı doğrultusunda enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 maksadına ulaşıncaya kadar elindeki tüm araçları liralaşma stratejisi çerçevesinde kararlılıkla kullanmaya devam edeceği bildirildi.
Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrarın, ülke risk primlerindeki düşüş, zıt para ikamesinin ve döviz rezervlerindeki artış eğiliminin sürmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyeceği belirtilen özette, “Böylelikle yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun taban oluşacaktır.” denildi.
Özette, Kurul’un, fiyat istikrarının sağlanması için güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimi oluşturulmasını desteklediği, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve data odaklı bir çerçevede almaya devam edeceği vurgulandı.(AA)