Çanakkale’nin Ayvacık ilçesi Behramkale köyü hudutları içinde yer alan antik kent, yer üstündeki zenginliğinin yanı sıra hafriyatlarda ortaya çıkarılan Roma ve Bizans periyodu yapıtlarıyla geçmişe ışık tutuyor.
Kazı Heyeti Lideri, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurettin Arslan, hafriyatları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türk Tarih Kurumunun takviyesi ve İÇDAŞ’ın ana sponsorluğunda sürdürdüklerini söyledi.
Türkiye’de 12 ay boyunca sürdürülen hafriyatlar ortasında Assos’un da bulunduğunu belirten Arslan, bölgedeki çalışmaların 42 yıldır aralıksız devam ettiğini anlattı.
Almanya’nın birtakım üniversitelerinden gelen bilim insanları ve akademisyenlerle 30 kişilik bir takımın hafriyatta misyon aldığını kaydeden Arslan, “Kış mevsiminde arazi çalışma kaideleri biraz ağır olduğu için daha evvel bulmuş olduğumuz arkeolojik malzemeleri belgelendirme çalışmalarına devam ettik. Bunun yanı sıra bilhassa kentin kuzeyindeki surların onarımı için hazırlıklar yaptık. Yaz aylarının gelmesiyle topraktaki faal çalışmalarımız başladı. Antik kentte farklı alanda çalışıyoruz.” tabirini kullandı.
Arslan, en kıymetli çalışmalarından birinin, uzun yıllardan bu yana kazılan ve çok fazla yere sahip Bizans periyodu yapısı olduğunu anlattı.
Büyük ölçekteki bu alanda 14 odayı kazdıklarını, daha kazılacak çok oda bulunduğunu bildiren Arslan, “Bu kompleks odalardan birinde çalışmaya yine başladık. Periyoda ilişkin kıymetli bulgular elde edeceğimizi düşünüyorum. Kazılardaki ikinci çalışma alanımız ise kentin eğitim kurumları ortasında yer alan ve epey güzel korunmuş, Helenistik Çağ’daki gymnasium yani o devrin lisesi diyebileceğimiz bir yapı.” dedi.
MİLATTAN EVVEL 3. YÜZYILDA SU KANALI İNŞA EDİLMİŞ
Prof. Dr. Arslan, bu sene de gymnasiumda Roma periyodunda eklenti olarak inşa edilen sarnıçlarla ilgili hafriyat yapacaklarını aktardı.
Sarnıçların önünde ulaştıkları çeşme yapısı hakkında bilgi veren Arslan, şöyle konuştu:
“Agoranın doğu kenarındaki kalıntının uzun yıllardır fonksiyonu bilinmiyordu. Geçen yıl bu yapıda çalışmalar başladı. Bu yıl hala devam ediyor. Birinci tespitlerimize nazaran, görkemli bir çeşme yapısı olduğunu öğrendik. Assos’ta çok sayıdaki sarnıçları biliyoruz fakat anıtsal bir çeşme yapısına birinci kere rastlıyoruz. Kent mimarisi açısından epeyce değerli bir yapı. Arazi dışında da yeniden bulunan yapıtların istatistikleri, çizimleri ve onarım çalışmaları devam etmekte. Milattan evvel 2. yüzyılda inşa edildiğine nazaran yaklaşık 2 bin 200 yıl öncesinde inşa edilmiş bir çeşmeden kelam ediyoruz.”
Arslan, Roma çeşmelerinin artlarında su haznesinin yer aldığını, önlerinin ise sütunlu girişlerle adeta tapınak üzere şekillendirildiğini belirtti.
Assos’taki çeşmenin sütunların bir kısmının yok olduğunu lakin kural ve sütunların mermerden ve çok özgün profillerinin bulunduğunu anlatan Arslan, “Bizans devrinde olasılıkla bu yapının da önemli bir halde tahrip edildiğini düşünüyoruz. Buna karşın birinci hafriyat tamamlandıktan sonra mevcut olan modülleri yine ayağa kaldırıp çeşmenin önündeki durumu ya da görünümü biraz daha ziyaretçilerin algılamasını sağlayabiliriz.” değerlendirmesini yaptı.
Arslan, Assos’un yüksek bir zirve üzerinde, doğal su kaynaklarından mahrum bir alanda konumlandığını söyledi.
Bundan ötürü antik kentin gerek resmi yapılarında gerekse konutlarında kesinlikle oyularak ya da kayalar kesilerek yapılmış yer altı su depoları ve sarnıçlar bulunduğunu lisana getiren Arslan, şunları kaydetti:
“Elimizdeki bir yazıta nazaran milattan evvel 3. yüzyılda bir mühendis Assos’ta su kanalı inşa etmiş, hatta bunun bir şiiri var. Bu tarihten evvel kente su getiren bir kanaldan kelam etmek mümkün değil. Milattan sonra 3. yüzyılda Satneos ırmağının kenarından, doğal kaynaktan suyun kente kadar taşındığını söyleyebiliriz. Tıpkı vakitte kentin çabucak yakınında yaklaşık 500 metre kuzeyinde akan bir dere var. O devirlerde beşerler kaliteli su içmek isterlerse bu dereden sularını temin etmiş olabilir.”