Türkiye ile İran ortasında Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu 7. Toplantısı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin eş başkanlığında bugün Tahran’da gerçekleştirildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile İran Cumhurbaşkanı Reisi başkanlığında, Tahran’daki Sadabad Sarayı’nda düzenlenen Türkiye-İran Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulu 7. Toplantısı’nın akabinde ortak bildiri yayımlandı.
Bildiride tarafların, ikili ilgilerinin mevcut durumunun yanı sıra bölgesel ve global gelişmelerin ışığında ortalarındaki son dört asırdır kardeşlik ve dostluk münasebetlerinin varlığı ve devamı ile bu bağlantıların, karşılıklı hürmet, karşılıklı çıkar ve uygun komşuluk temelinde genişletilmesinin ehemmiyeti vurgulandı.
İki ülkenin üst seviye yetkililerinin ekonomik, ticari ve transit geçişlerle ilgili bağlarını daima biçimde geliştirmeye yönelik güçlü siyasi iradelerini yinelediği belirtilen bildiride, Yüksek Seviyeli İşbirliği Kurulunun geçmiş toplantılarında alınan kararların uygulanması muhtaçlığı kaydedildi.
Türkiye ve İran’ın ikili ve bölgesel seviyede, terörün her tipine ve biçimine karşı güçlü siyasi iradelerini tabir ettiği vurgulanan bildiride, şu tabirler yer aldı:
“Taraflar, çatışmaların barışçı tahlili için bölgesel ve milletlerarası düzeneklerin asli, yadsınamaz ehemmiyetini ve daha adil bir memleketler arası tertibin kurulmasını teminen adaletli, tam kapsayıcı ve insani yaklaşımların gerekliliğini vurgulayarak; siyasi, ekonomik, kültürel, bilimsel ve güvenlik iş birliğinin yanı sıra iki ülke ortasında daima üst seviye heyet teatileri ziyaretleri yoluyla, ikili ilgilerin daha da güçlendirilmesi tarafındaki emellerini bir kere daha tekrarlamışlardır.”
Yatırımlar
Tarafların mevcut düzeneklerden tam manasıyla yararlanmak ve Karma Ekonomik Kurul, Tercihli Ticaret Mutabakatı (PTA), ulaştırma, bankacılık, gümrük, sıhhat ve tarım alanlarında ortak iş birliği komiteleri dahil yürürlükte bulunan mutabakatları ve düzenlemeleri tam olarak uygulamak suretiyle ikili ticaret hacmini artırma ve ekonomik iş birliği için yeni imkanlar yaratma konusundaki taahhütlerini vurguladığı belirtilen bildiride, tarafların, yatırımlara yönelik inançlı ve cazip bir ortam yaratmak dahil, iki ülkenin özel bölümlerine garanti ve teşvik sağlamanın ehemmiyetini yineledikleri kaydedildi.
Bildiride, bölgesel kara yolları ve demir yolları transit ve ulaştırma koridorlarında altyapıya ortak yatırım yapılması istikametinde özel dalları teşvik konusundaki iradelerini tabir eden iki ülkenin, güç alanında ikili iş birliğinin güçlendirilmesi ve genişletilmesini vurguladığı belirtildi.
Evrenin korunması ve su kaynakları idaresi alanlarında ortak iş birliğini güçlendirmek ve genişletmek emeliyle ikili istişarelerin sürdürülmesini ve ortak çalışma kümelerinin kurulmasının vurgulandığına da yer verilen bildiride, “Taraflar, konsolosluk işlerinde iş birliğini genişletmeye yönelik gayretlerin artırılması ve konsolosluk istişarelerinin nizamlı olarak yapılması muhtaçlığı konusundaki ortak çıkarlarını vurgulamışlar; Türkiye Büyük Millet Meclisi ile İran İslam Cumhuriyeti İslami Şura Meclisi ortasında halihazırda mevcut parlamenter diplomasinin ve bunun parlamenter iş birliği yoluyla genişlemesinin üzerinde durmuşlar; milletlerarası siyasi uyuşmazlıkların tek taraflı yaptırımlarla değil, sadece manalı siyasi diyalogla ele alınabileceğine dair inançlarını söz etmişlerdir.” sözleri kullanıldı.
Ukrayna-Rusya savaşı
İki ülkenin, milletlerarası hukuk çerçevesinde, çatışmaların barışçı tahliline ve bölgesel ve global sıkıntılar karşısında güç kullanılmamasına ait ortak çıkarlarını tabir ettiğine yer verilen bildiride, tarafların, Ukrayna’daki savaşın olumsuz sonuçları hakkındaki tasalarını tabir ederken, müzakereler sonucunda elde edilebilecek bir tahlilin gerekliliğini ve aciliyetini ve ortaya çıkan global besin krizi dahil, fakat bununla sonlu olmamak üzere, krizin insani yansımalarının ele alınmasına yönelik ortak uğraşların değerini vurguladıkları kaydedildi.
Terör örgütleriyle mücadele
İki ülkenin, tüm biçimleri ve tezahürleriyle terörizmi kınadıklarını teyit ederek ve fark gözetmeksizin bütün terör örgütleriyle uğraş muhtaçlığını hatırda tuttukları belirtilen bildiride, “Taraflar, ortak sonları boyunca terör örgütlerinin ve organize cürüm şebekelerinin varlığını ve faaliyetlerini önlemek için karşılıklı olarak kararlaştırılacak mevcut ve daha fazla ikili sistemlerden tam olarak yararlanacaklarına dair kararlılıklarını da vurgulamışlardır.” değerlendirmesi yapıldı.
Düzensiz göç
Bildiride, Türkiye ile İran’ın, göçün temel nedenlerinin tespit edilmesi konusunda iş birliğinin kıymetini vurguladığı ve sistemsiz göç hareketleriyle baş edebilmek gayesiyle hudut idaresinin geliştirilmesinin ve bu bağlamda iki ülkenin ilgili kurumları ortasında, 14 Mart 1937 tarihli Türkiye-İran hudut muahedesi çerçevesinde eş güdümün artırılmasının değerinin ve Mültecilerin Statüsüne ait 1951 Mukavelesi ve 1967 Protokolü’nün kararlarının altını çizdikleri vurgulandı.
Suriye, Yemen ve Afganistan
Bildiride, “Taraflar, Suriye’nin toprak bütünlüğüne, siyasi birliğine ve ulusal egemenliğine olan bağlılıklarına işaret edilerek, “Suriye halkının acılarını hafifletmenin tek yolunun siyasi bir tahlilden geçtiğini ve Astana mutabakatlarının uygulanmasının değerini bildirmişlerdir.” denildi.
İki ülkenin, Yemen’de devam eden siyasi ve insani krizin hemen sona erdirilmesi gerektiği söz edilen bildiride, “Uluslararası toplumu Yemen halkına, bilhassa de çocuklara besin ve öbür temel gereksinimleri sağlamak için birlikte çalışmaya çağırmışlar; tarafların vardığı ateşkesi memnuniyetle karşılamışlar ve çatışmayı çözmek için bunun kalıcı bir ateşkesi ve siyasi bir süreci beraberinde getirmesini umduklarını söz etmişler ve BM Genel Sekreterinin özel temsilcisinin bu istikametteki gayretlerini desteklemişlerdir.” değerlendirmesi yer aldı.
Tarafların, Afganistan’da, bütün siyasi ve etnik kümeleri temsil edecek, etnik ve mezhepsel ayrım olmaksızın tüm Afgan vatandaşlarının güvenliğini sağlayacak, tüm biçimleriyle ve tezahürleriyle terörizmle aktif çaba edecek kapsayıcı bir hükümet kurulmasının gerekliliğini yinelediği ve sürdürülebilir toplumsal ve ekonomik kalkınma için gerekli olan, bayanların hayatın her alanına tam, eşit ve manalı iştiraklerinin ve dahil edilmelerinin ehemmiyetini vurguladıkları belirtildi.
Irak’ın toprak bütünlüğü
Türkiye ve İran’ın, Irak’ın toprak bütünlüğünün korunmasını vurguladıkları tabir eden bildiride, şunlar kaydedildi:
“Taraflar, ülkedeki siyasi sürece ve kapsayıcı ve işleyen yeni bir hükümet kurulmasına yönelik takviyelerini lisana getirmişler; terörle çaba ve ülkenin tekrar inşasına yönelik uğraşlarında Irak hükümetine takviyelerini tabir etmişler; bölgede kalıcı istikrarın sağlanması için iktisat ve ticaret alanlarında bölgesel iş birliğinin genişletilmesinin değerini belirtmişler, ayrıyeten Irak topraklarının, teröristlerin komşu ülkelere yönelik ataklar düzenleme hedefiyle kullanmalarına müsaade verilmemesinin kıymetinin altını çizmişler.”
Filistin meselesi
İslam dünyasının en temel problemi olan Filistin ve Kudüs’ün her vakit ilgi ve dikkatleri dahilinde olduğunu vurgulayan iki ülke, Filistin sorununun vazgeçilmez haklarını gerçekleştirme gayretlerine ve aksiyonlarına prensipli biçimde takviye sağlama kelamı verdikleri belirtildi. Bildiride, tarafların, yasa dışı yerleşim aksiyonları de dahil olmak üzere, tüm tek taraflı siyasetlere bir son verilmesinin ve Kudüs-ü Şerif’in kutsallığının korunmasının kıymetini vurguladıkları kaydedildi.
Bildiride, “Taraflar, Güney Kafkasya’da çok taraflı iş birliğinin geliştirilmesi için 3+3 Bölgesel Müşavere Platformu’nun kıymetinin ve toplantılarının düzenlenmesinin gerekliliğinin altını çizmişler, Birleşmiş Milletler, İslam İşbirliği Teşkilatı, EİT ve D-8 üzere her iki ülkenin de üyesi olduğu milletlerarası kuruluşlarda iş birliğinin kıymetini vurgulamışlardır.” sözlerine yer verildi.