Binlerce can kaybına ve milyarlarca dolar ekonomik ziyana yol açan sarsıntının akabinde 23 yıl geçti.
Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) bilgilerine nazaran zelzele sigortalı konut sayısı her geçen yıl artsa da hala istenilen düzeylere ulaşılamadı.
Halihazırda Türkiye genelindeki 20 milyon 32 bin konuttan yüzde 53,90’ı, yani 10 milyon 795 bin 698 konut için zelzele sigortası yaptırıldı. Şimdi 9 milyon 236 bin 302 konutun Zarurî Zelzele Sigortası bulunmuyor.
Ülkede en ağır kentleşmenin yaşandığı ve 6 milyon 840 bin konutun yer aldığı Marmara, sarsıntı sigortasına en fazla ilgi gösteren bölge oldu. Bölgede yüzde 62,90’lık oranla 4 milyon 302 bin 607 konutun Zarurî Zelzele Sigortası bulunuyor.
Marmara Bölgesi’ni, yüzde 54,60 ile Ege, yüzde 49,20 ile İç Anadolu, yüzde 48,70 ile Doğu Anadolu, yüzde 48,30 ile Güneydoğu Anadolu, yüzde 47,20 ile Akdeniz ve yüzde 44,40 ile Karadeniz izledi.
SİGORTALILIK ORANI EN YÜKSEK BOLU, EN DÜŞÜK HAKKARİ’DE
Büyükşehirlerin sigortalılık oranları, İstanbul’da yüzde 61,90’a, İzmir’de yüzde 58,50’ye, Ankara’da yüzde 56,10’a, Bursa’da yüzde 57,40’a ve Antalya’da yüzde 53,40’a ulaştı.
Zorunlu sarsıntı sigortalılık oranı en yüksek vilayetler yüzde 84,10 ile Bolu, yüzde 82,10 ile Yalova ve yüzde 78,70 ile Tekirdağ olurken, sigortalılık oranının en düşük olduğu vilayetler yüzde 14,20 ile Hakkari, yüzde 31,10 ile Gümüşhane ve yüzde 31,90 ile Muş olarak belirlendi.
DASK’ın kurulduğu Eylül 2000’den bu yana meydana gelen sarsıntılar sonrasında hasar sahiplerine 1 milyar 248 milyon lira ödemede bulunuldu.
MEGAKENTTE 1,6 MİLYON KONUTUN SİGORTASI YOK
Uzmanlarca büyük bir zelzele beklenen ve “ekonominin başkenti” olarak isimlendirilen İstanbul’da sigortalılık oranı Marmara Bölgesi ortalamasının üzerine çıkmış durumda.
Megakentte bulunan 4 milyon 153 bin konutun 61,9’unun sigortalı olduğu görülürken, zelzele sigortası bulunmayan konut sayısı ise 1 milyon 582 bin 505 adet olarak kayıtlara geçti.
Uzmanlar, sarsıntıya karşı konutlara DASK yaptırılması, riskli binaların güçlendirilmesi ve gerekirse dönüştürülmesi davetinde bulunuyor.
“RİSKLİ KONUTLARI GÜÇLENDİRİN” ÇAĞRISI
Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Lideri Sinan Türkkan, AA muhabirine bahse ait yaptığı açıklamada, etkin zelzele neslinde bulunan Türkiye’nin her an bu türlü bir tehlikeyle karşı karşıya olduğunu, Marmara’da da şiddetli bir zelzelenin beklendiğini söyledi.
Ülke genelinde riskli konutların güçlendirilmesi ve dönüştürülmesi noktasında hala istenilen aralığın alınamadığını lisana getiren Türkkan, vatandaşları bu mevzuda tez etmeleri gerektiği konusunda uyardı.
Türkkan, İstanbul’da beklenen şiddetli bir zelzelede 150 milyar dolarlık ziyan öngörüldüğünü belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Büyük bir sarsıntı riski önümüzde dururken kentteki riskli binalar için hala harekete geçmiş değiliz. Konutların yüzde 40’a yakınının sarsıntı sigortasının bulunmadığını görüyoruz. Vatandaşlarımıza zelzeleye karşı kesinlikle binalarını güçlendirmelerini ve DASK yaptırmalarını öneriyoruz. Megakentte olası şiddetli bir sarsıntıda çok ağır, ağır ve orta hasar alması beklenen konut sayısın 600 bin adet. Bu konutlar için ivedilikle ‘güçlendirme seferberliği’ başlatılmalı.
Vatandaşlarımız harekete geçmeli, hükümetimiz sürece dayanak olmalı, belediyeler de güçlendirmenin önündeki manilerin kaldırılması için kolaylık sağlamalı. Aksi takdirde şiddetli bir zelzelenin sonuçları çok vahim olacaktır.”
“HEDEFİMİZ SİGORTASIZ KONUT KALMAMASI”
Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) Koordinatörü Erdal Turgut da Türkiye’de şu anda 11 milyona yakın konutun sigortalı olduğunu belirterek, maksatlarının; “sigortasız konut kalmaması” olduğunu söyledi.
Turgut’un transferine nazaran sarsıntı yaşayan vilayetlerde sigortalılık oranları daha yüksek
“FİNANSAL OLARAK YANINDA OLMAYI HEDEFLİYORUZ”
Erdal Turgut, tüm konutları finansal garanti altına almayı ve böylelikle zelzeleden sonra sigortalıların yaralarını sarabilme süreçlerinde yanlarında olmayı hedeflediklerinin altını çizerek, şu açıklamalarda bulundu:
“Biliyoruz ki, sarsıntılardan sonra tazminat ödemelerini alan sigortalılarımız, sigorta yaptırmayan vatandaşlarımız için örnek teşkil ediyor. DASK olarak tüm planlarımızı mümkün büyük İstanbul sarsıntısını göz önünde bulundurarak yapıyoruz. 2021-2022 periyodunda bir zelzelede toplam hasar ödeme gücümüz 46 milyar TL’dir. Bu kapasite, devlet kaynaklarından büsbütün bağımsız olarak oluşturulmuştur ve sadece Zarurî Sarsıntı Sigortası poliçesi sahiplerinin konutlarında oluşacak zelzele kaynaklı hasarların tazmini için kullanılacaktır.”
Turgut, bu kapsamda, şimdiki olarak üzerinde çalıştıkları en değerli projenin “Zorunlu Zelzele Sigortası’nın Afet Sigortası’na dönüştürülmesi” olduğunu kaydederek, “Başta sel olmak üzere başka doğal afet çeşitlerinin mecburî zelzele sigortasına entegre edilmesi ile ilgili projemiz kapsamında çalışmalarımız sürüyor. 2023’te tamamlamayı hedefliyoruz.” sözlerini kullandı.
VATANDAŞLARA “DAYANIKLILIK TESTİ YAPTIRIN” ÇAĞRISI
Helmann İdare Konseyi Lideri Selman Özgün ise vatandaşlara konutlarına DASK yaptırmaları davetinde bulunarak, mümkün bir zelzelede maddi kayıpların bir nebze de olsa bu formda telafi edilebileceğini söyledi.
Depreme karşı öncelikle “binalara sarsıntıya karşı dayanıklılık testi yaptırılması” gerektiğini vurgulayan Özgün, şu tabirleri kullandı:
“Riskli yapılar mümkünse güçlendirilmeli. Güçlendirme ile kurtarılamayan binalar ise dönüştürülmeli. Lakin riskli yapıların en az yüzde 90’ının güçlendirmeyle kurtarılabileceğini biliyoruz”
“AĞIR HASAR BEKLENEN BİNALAR ‘ACİLEN’ TAHLİYE EDİLMELİ”
MasterTürk Kümesi Lideri Gökhan Taş da İstanbul’da 7,5 ve üzeri şiddete sahip mümkün bir zelzelede 13,5 bin binanın çok ağır hasar almasının öngörüldüğünü belirterek, bunların bir an evvel tahliye edilmesi gerektiğini söyledi.
Bu binaların dönüşümü için süratlice harekete geçilmesi davetinde bulunan Taş, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bunun yolu da konut sakinlerinin yapı kontrolü yaptırmalarından geçiyor. Bundan evvel de tekraren söyledik: Kentsel dönüşüm için geç kalmamalıyız. Son periyotta dönüşümü hızlandırmak için Etraf ve Şehircilik Bakanlığı tarafından değerli kararlar alındı. Vatandaşlarımız dönüşüm için verilen teşvik ve dayanaklardan faydalanmalı, belediyeler ve öbür ilgili kamu kurumları bu işi teşvik etmeli. Zelzele jenerasyonunda yer alan ülkemiz ve nüfusu konuklarıyla birlikte 20 milyona yaklaşan İstanbul için kentsel dönüşüm olmazsa olmaz.”