Bir bilim kurgu sineması izlerken, uzayda geçen sahnelerde ‘uzayın’ sesini duyarsanız bir daha düşünün. Zira aslında uzayda ses yok!
Ama bir istisnayla…
Uzay bir boşluk olduğundan, ses dalgalarının içinden geçebileceği bir ortam yoktur. Bu nedenle alan çoklukla büsbütün sessiz olarak kabul edilir. Lakin sessizlik, kozmik objelerin ses çıkarmamasından kaynaklanmaz. Yani aslında çıkan ses dalgalarının titreşecek hiçbir şeyi/ortamı yoktur.
UZAYDA SES VAR MI YOK MU TARTIŞMASI
Yani aslında uzayda ses var, uzaydaki cisimler ses çıkarır ancak ses dalgaları çarpacak ve yansıyacak yüzey bulamadığından biz bu sesleri duymayız.
NASA, bir müddettir kara delikler üzerinde yaptığı çalışmalarla tabir yerindeyse dünyanın aklını başından almaya devam ediyor.
Kurum son olarak mayıs ayında kutlanan kara delik haftasında, herkesi rahatsız eden ve kulaklardan silinmeyen kimi sesler yayınlamıştı.
Bu ses aslında Perseus galaksi kümesi tarafından size getirilen ürkütücü bir sinemanın müziğine benziyor.
Kara delikler uzayla ilgili en çok merak edilen şeylerin başında geliyor
PERSEUS’DAKİ KARA DELİĞİN SESİNİ KAYDETTİLER
Söz konusu kara delik, sıcak gazla dolu ve 11 milyon ışık yılı genişliğinde bir gökada kümesi olan Perseus gökada kümesinde, 200 milyon ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır.
Ses evrakını dinleyince insan kendini bir bilim kurgu sinemasının içinde sanıyor lakin bu sesler aslında sıcak gazda dalgalanan basınç dalgalarıdır.
Sesler tıpkı vakitte motorunu çalıştıran bir motosiklete ya da uzak bir noktada ses çıkaran (bağıran) ineklere de benzetilebilir. Epeyce ürkütücü olduğu bir gerçek…
Uzay bulutları, tam olarak göremediğimiz yahut kavramsallaştıramadığımız bir şeyin seslerini duyabilmemizin nedenidir: Perseus’un merkezindeki devasa kara delik.
Onlarca yıl evvel, gökbilimciler Perseus’un boşluk gibisi iç kısmının basınç dalgaları gönderdiğini keşfettiler. Bu dalgalar, bölgedeki tüm çevreleyen sıcak gazın içinden bir çeşit dalgalanır ve bu dalgalanmalar, özünde, sese çevrilebilir.
DÜNYADA DUYULABİLİR HALE GETİRDİLER
Kulaklarımız bu titreşimleri yakalayabilir ve onları Dünya’da duyulabilir gürültüye dönüştürebilir, lakin uzayda işler biraz farklıdır.
Öte yandan Perseus’un kara deliği, kümenin gazına çok yakın olduğu için bu uzay boşluğu ses bariyerini geçer. Ses dalgası titreşimleri oluşturabilir ve bunlar bilim insanlarının odaklandığı sıcak gaz dalgalanmalarıdır.
Bu nedenle, 2003 yılında, NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi’nden bir takım, gazlı dalgalardan astronomik bilgiler aldı ve bunları Dünya’da alıştığımız olağan ses dalgalarına çevirdi. Lakin uzun bir müddet kara deliğin müziğini dinlememizin önünde büyük bir mahzur vardı. Bilim adamları çeviriyi yahut sonifikasyon sürecini tamamladıklarında, Perseus’un uçurumunun orta C’nin 57 oktav altında bir nota çaldığını buldular.
İnsan kulaklarımız bunu duyamaz. İşte NASA da bu yüzden sesleri bir pop müziğine yapıldığı üzere remiksledi ve ortam sesleri de ekleyerek dinleyebileceğimiz bir müzik modülü haline getirdi.
ÜZERİNDE ÇALIŞIP REMİKS YAPTILAR
Yani, kara delik haftasının onuruna, NASA zati tanımlanmış kara delik ses dalgalarını çıkardı ve 58 oktav büyüttü, böylelikle hepimiz sonunda boşluğun davetini dinleyebildik.
The misconception that there is no sound in space originates because most space is a ~vacuum, providing no way for sound waves to travel. A galaxy cluster has so much gas that we've picked up actual sound. Here it's amplified, and mixed with other data, to hear a black hole! pic.twitter.com/RobcZs7F9e
— NASA Exoplanets (@NASAExoplanets) August 21, 2022
NASA, dün, toplumsal medya hesaplarında kendi yaptığı paylaşımlarda durumu hem açıkladı hem de dünyaya birinci duyuruyu yapmış oldu.
NASA, paylaşımında şöyle diyordu:
– NASA Bilgi Sonifikasyonu – *Kara Delik Remix*
”Perseus’un bu sonifikasyonunda, gökbilimcilerin daha evvel tespit ettiği ses dalgaları ayıklandı ve birinci sefer duyulabilir hale getirildi. Ses dalgaları merkezden dışa hakikat çıkarıldı.”