Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı Mustafa Şentop, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın cumhurbaşkanı adayı olmasına yönelik tartışmaya değinerek, “Tayyip Erdoğan iki sefer seçildi’ dediğinizde hukukçu olarak ‘hangi kanuna nazaran iki kere seçildi’ diye sorarım. İki farklı kanun unsuruna nazaran birer kere seçilmiş” görüşünü savundu.
Şentop Türkiye gazetesinden Akif Bülbül’e konuştu. Şentop, “Ben artık erken seçimden bahsedenlerin de erken seçimden kelam etmemeye başladıklarını görüyorum. Sayıları azaldı biraz zira işin bir rasyonelitesi var. Seçimlere bir yıldan az bir mühlet kaldı. Hasebiyle artık bunu söyleyenler açısından da rasyonelliği kalmadı zannediyorum Bir kısmının da fikir değiştirdiğini görüyoruz. Türkiye’nin en çok şikâyetçi olduğu bahislerden birisi sık sık seçim yapılmasıydı.” dedi.
Şentop şu sözleri kullandı:
“Geriye dönüp baktığımızda 2002’den öncesine Türkiye’nin hiçbir vakit bir seçim periyodunu tamamlayamadığını, az yahut çok lakin erken seçim yaptığını görüyoruz. Burada hükûmet sistemiyle ilgili bir sorun hükümet olamaması, kurulamaması ve yürütülememesinden kaynaklanıyordu. Biz bir taraftan hükümet sistemini değiştirirken bir taraftan da seçimlerin vaktinde yapılması konusunda bir formül getirdik.
Eskiden Meclis’te karar alma sayısıyla seçim kararı alınabiliyordu artık onu değiştirdik. Nitelikli çoğunluk arıyoruz. Beşte üç çoğunluk arıyoruz yahut Cumhurbaşkanı tarafından karar verilmesi lazım. O bakımdan bir sefer sistemin mantığı gereği erken seçim kararı almak çok zorlaştı. Bunu gerektirecek siyasi bir sebep de görmüyorum. Esasen bu sistemde Meclis var. 5 yıl boyunca Cumhurbaşkanı ve hükümet seçilmiş oluyor. Beş yıllık bir program yapıyor bu programın tesirli meyveleri lakin dördüncü yıldan sonra alınmaya başlıyor. Artık bir sürü çalışmalar yapılmış bu çalışmaların tam da sonuçları alacağı bir vakitte onu beklemeden seçime gidilmesinin siyaseten de bir mantığı yok.
“Erken seçim ihtimali görmüyorum”
Ben bu tartışmaların tek bir sebebi olduğunu düşünüyorum. Siyasi partiler, ‘az kaldı, seçim oldu, olacak, teyakkuzda olalım’ telaffuzlarıyla kendi tabanlarının motivasyonunu sağlamaya çalışıyorlar. Genel olarak Türkiye’deki siyasi sisteme ziyan veren tarafları var. Bu tartışma anlamsız. Ben erken seçim ihtimali görmüyorum.
“Milletvekillerine ilişkin bu kadar fezlekenin olmasından rahatsızım”
Bazı milletvekilleri ile ilgili dokunulmazlıkların kaldırılması ve yargılanmalarının önünün açılması için adımlar atıldı. Elbet çok belge var. Meclis Lideri olarak milletvekillerine ilişkin bu kadar fezlekenin olmasından rahatsızlık duyuyorum Daha evvelki devirlere de bakıyoruz o vakit da fezlekeler olmuş lakin sayıca bu kadar fazla yok.
Bunun sebebi de şu; belirli cürümlerden ve belirli bir mühletten fazla mahkûmiyeti bulunanlar milletvekili adayı olamıyor, milletvekili seçilemiyorlar. Fakat yargılananlar var. Pekala evvelce neden bu türlü fezleke gelmemiş? Demek ki evvelce buna dikkat etmişler, yani mahkumiyet olmasa da yasal kurallar bakımından bir mahsur olmasa da tekrar de bir formda davası olan yargılanması olanları Meclis’e taşımak istememişler. Lakin artık güya biraz bu türlü özel olarak milletvekili dokunulmazlığından yararlansın diye yargılaması olanları korumak için adımlar atılıyor üzere bir kıymetlendirme bile yapılabilir.
“Hiç kimse bu dokunulmazlıktan istifade ederek bir kabahatten kurtulamaz”
Dosya sayısına bakıldıkça ve bu evraklardaki fezlekelerin de özellikle milletvekili seçilmeden evvel mevcut olan davalar ve soruşturmalar olması hasebiyle buna bu türlü bakılabilir. Milletvekili dokunulmazlığı milletvekilinin şahsi ile ilgili bir durum değildir. Ona sağlanmış bir imtiyaz değildir. Hakikaten milletvekilliği mühletince dokunulmazlık vardır lakin milletvekili bitince ne olursa olsun bütün büyük küçük davalar soruşturmalarla ilgili yargılamalar olacaktır. Zamanaşımı mühleti işlemez yani hiç kimse bu dokunulmazlıktan istifade ederek bir cürümden kurtulamaz. Onun bir yolu yok. Biraz gecikebilir sadece yargılanması. Bu manada şunu söylemek isterim. Milletvekili dokunulmazlığı aslında parlamentoyu korumak için ihdas edilmiş bir kurumdur. Yani parlamenterler oylamalardan, görüş açıklamada parlamento iradesini oluşturma da oluşturmuş korusunlar diye oluşturulmuş. Bunu kalkıp öbür birtakım aksiyonları gerçekleştirmede özellikle kamu görevlilerine hakaret etmede, onlara karşı müessir fiil uygulamada bir zırh üzere kullanmaya kalkarsanız bu onun artık suistimali olur ve bunun suistimalini de hiçbir hukuk nizamı, iç tüzük dahil korumaz.
“İç siyasette gerçeklikten kopmamak lazım”
Cumhurbaşkanının tekrar aday olmasıyla ilgili ben bir makale yazdım. Orada tuhaf bir formda bilgisizlikle lisana getirenler var. ‘Cumhurbaşkanı erken seçim kararı alacak, fakat o denli aday olabilir’ diye. Onların tezlerinde bile bu gerçek değil. Erken seçim kararı parlamento tarafından alınırsa onların tezlerine nazaran Cumhurbaşkanı aday olabilir. Onu da bilmeden saçma sapan görüşler yapılıyor. İç siyasette gerçeklikten kopmamak lazım.
Anayasada ki 101. unsurun 2. Fıkrası Cumhurbaşkanı’nın en fazla iki kez aday olabileceğini öngörüyor. Artık bu 101. unsura nazaran cumhurbaşkanı 2018 yılında bir defa seçilmiştir. Münasebetiyle 2023 seçimlerinde Sayın cumhurbaşkanımızın adaylığı ikinci kere olacaktır. Pekala başlar niçin karışıyor, makûs niyetleri olanları bir kenara bırakarak söylüyorum. Hukukçu olmayanlar yahut zayıf hukukçular çabucak 101. maddeyi okuyorlar. 101. unsur ikinci fıkrasında iki kez seçilebilir diyor. 2014’te seçildi 2018’de seçildi bu iki keredir diyorlar. Gerçek hukukçulara hitap ettiği için o kanun metinlerinde değişiklik tarihleri muharrir.
Anayasada da muharrir, mesela baktığımızda anayasanın rastgele bir unsuru değiştirildiğinde çabucak o fıkranın altına parantez açılır ‘şu tarihte şu sayılı kanunla şu cümle eklenmiştir’ der ve koyar o cümleyi. 101. unsura baktığımızda bu türlü bir cümle var nerede var, 101. hususun en başında var. Çabucak parantez açılmış, demişki “2017 yılında yapılmış anayasa değişikliği falan tarihli ve falan sayılı kanunla bunun yedinci unsuru ile değiştirilmiştir. Bunun manası nedir, yani sıradan bir hukukçu bunu anlar. Yani bu unsurun fıkraları değişmemiş, unsurun tamamı değişmiş. Onun için hususun başına koymuşlar değişti diye.
”Tayyip Erdoğan iki sefer seçildi’ dediğinizde hukukçu olarak ‘hangi kanuna nazaran iki kez seçildi’ diye sorarım”
Fıkra değişse fıkranın başına koyuyorlar, cümle değişse cümlenin başına koyuyorlar. Unsur değişmişse unsurun başına koyuyorlar. Hasebiyle bu unsur 2017’de değişmiş ve bu unsurun Nisan 2018’de yürürlüğe girmesi kararlaştırılmış. Bu hususa nazaran cumhurbaşkanı bir sefer 24 Haziran 2018 seçimlerinde seçilmiş. Artık ‘Tayyip Erdoğan iki kez seçildi’ dediğinizde hukukçu olarak ‘hangi kanuna nazaran iki sefer seçildi’ diye sorarım. 101. unsur anayasada. Biraz daha titiz olan hukukçular buna bakarlar. 101. unsur 2007 yılında değişmiş. Bir anayasada referandum yapılmıştı. 101. Unsur 2007’de yürürlüğe girmiş ve 2018 Nisan ayına kadar yürürlükte kalmış. 2014 yılında seçildiği için cumhurbaşkanımız bu hususa nazaran bir defa seçilmiş. Ancak Nisan 2018’de kalkmış o unsur, yeni bir husus gelmiş. Haziranda da bu unsura nazaran seçilmiş yani cumhurbaşkanı 2007 ile 2018 ortası yürürlükte olan 101’e nazaran bir defa seçilmiş, o 101’e nazaran ikinci sefer seçim kelam konusu değil yeni bir 101. unsura nazaran bir kere seçilmiş.
“İki farklı kanun unsuruna nazaran de birer sefer seçilmiş”
Dolayısıyla ortada iki tane farklı unsur var, anayasa unsuru. Birisi yürürlükten kaldırılmış bir de artık yürürlükte olan unsur var. Bu unsurlarda ikinci fıkra bu iki kez seçilebilir fıkrası . Cümle birebir olmakla bir arada cümleye bakılmaz yalnızca. Burada anayasa koyucu iradenin bunu ne vakit koyduğuna bakılır. İşte burada 2018’de Meclis tıpkı cümleyi tekrar yürürlüğe koymuş ve bunun çok kolay örneği şu; 61 anayasasında da birinci husus devletin formu cumhuriyettir ve 82 anayasasında da cumhuriyettir ne olacak ben o vakit 61’e nazaran karar vereyim diyebilir mi bir hakim. Onun üzere cümlenin birebir olması kıymetli değil değerli olan hangi tarihte yürürlüğe girdiği ve ne vakit hangi müddet içerisinde uygulandığıdır. Tayyip Erdoğan 2007 ile 2018 ortasında olan bir kanuna nazaran, anayasa hususuna nazaran bir sefer seçilmiştir ancak o husus kalkmış ona nazaran ikinci kez seçilmemiş. 2018’den sonra yürürlüğe giren yeni bir unsura nazaran de bir sefer seçilmiş. Hasebiyle iki farklı kanun hususuna nazaran de birer kez seçilmiş.
Sabih Kanadoğlu’nun açıklamalarına cevap: Ben pratisyen hukukçuları önemsemiyorum
Ben pratisyen hukukçuları önemsemiyorum. Akademisyenlerin bu bahiste çalışmaları vardı. Hazırlamış olduğum mart ayında yayınlanan bir makalede bu bahiste görüş belirten istisnasız bütün akademisyenlerin görüşlerini aldım ve o bunların doğruluğunu yanlışlığını elimizdeki datalara nazaran değerlendirdim. Benim makalemden sonra da şimdi önemli bir akademik çalışma, buna karşılık teşkil eden bir çalışma görmedim. Zıddını savunan bir çalışma görmedim.
2017’de Anayasa Komitesi raporunda da bu bahiste bir tartışma olmadığını açıkça söz etmişiz. Yani daha evvelki adaylıklarını eski kanuna ilişkin olması ve eski sisteme ilişkin olması sebebiyle onların hesaba katılmayacağını bu bahiste hiçbir tereddüt olmadığını kurul raporunda da zati tabir etmişiz. Ben onu da söylediğim üzere tekrar kurulda farklı partiden arkadaşlar da bu türlü bir ihtimali hiç görmemiş, tam bilakis ikinci adaylık olacağına dair bunu destekleyen açıklamalar yapmışlar. Kurul tutanaklarında var yayınlandı bu. Aksini tez eden varsa çıksın hukuksal destekleriyle, değerlendirmeleri ile yazsın bir görelim.
Meclis’te geriye dönüp baktığınızda bütün tutanaklar var elimizde. Kullanılan sözlerden karşılıklı hitaplara, tenkitlere kadar konuşmalar aşikâr bir seviyenin altına düşmez. İstisnaları vardır fakat azdır. Son vakitlerde bu istisna dediğimiz şeylerin arttığını maalesef görüyorum. TBMM’de siyaset yapacak noktaya gelmiş bir arkadaşımızın kendi kederini anlatırken, karşı tarafa hitap ederken, çok daha pak sözlerle, çok daha zekice, çok daha uygun cümlelerle meramını anlatabilecek yeterlilikte olduğuna inanıyorum. Herkes bu potansiyelini kullansın. Tavsiyem budur.
Bir kelamı söylemenin, bir mevzuyu anlatmanın yüzlerce yolu tekniği bulunabilir. Yüzlerce farklı cümle ile anlatabilir. Herkesin bunlar ortasında pak, zekice, kaliteli, vasıflı olanı tercih etmesi lazım diye düşünüyorum. TBMM’nin bu bahiste çok önemli hassasiyetleri olduğunu, tarihine baktığımızda görüyoruz. Bütün milletvekilleri bakımından tıpkı hassasiyetin korunması ve sürdürülmesi gerekir.
“İç tüzük değişikliğinden ümitsizim”
Benim ümidim yok. Teknik olarak yapılabilir. Bütün siyasi partiler ‘İç tüzükle ilgili çalışma yapalım’ diyorlar, kelamlı olarak mutabık herkes. Bu türlü bir şeye muhtaçlık var mı sahiden? Var. Bir sefer sistem değişikliği hasebiyle yalnızca yeni sitemle uyuşmayan birtakım istikametlerin törpülenmesi halinde yapılan değişiklik değil de, sahiden sisteme uyumlu bir iç tüzüğün olması konusunda bence kimsenin de bir itirazı olacağını düşünmüyorum. Natürel şöyle bir şey Meclis’teki siyasi yaklaşımlar daha çok ‘birlikte bir şey yapalım’ tarafında değil üzülerek söylüyorum. Daha çok ‘Birisi bir şey dedi de ben de onu yapmayayım, yaptırmayayım, benim dediğim olsun’ biçiminde bir yaklaşım var. Bunun bir yararı yok.”