Her yıl cilt kanserlerinin sayısının yaklaşık yüzde 10 arttığı biliniyor. Bu nedenle önleyici tedbirlere uymak oldukça büyük bir önem taşıyor. Kanser ortaya çıktığında, tedavi başarısının yüksek olması için mümkün olan en kısa sürede tespit edilmelidir.
Uzmanlar, cilt kanserinde erken teşhis için vücudun sürekli gözlemlenmesi ve herhangi bir şüpheli değişiklik veya görünümün tespit edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Cilt kanseri nedir?
Cilt, vücut ile dış çevre arasında koruyucu bir bariyer oluşturur. Dıştan içe doğru olan üst üste binmiş üç doku katmanından oluşur. Bu katmanlar epidermis, dermis ve hipodermistir.
Çoğu cilt kanseri epidermiste ortaya çıkar. Cilt melanomları, cilde rengini veren bir pigment olan melanin üreten epidermal hücreler olan melanositlerden gelişir. Bu hücreler gözde de bulunur ve oküler melanomlar da ortaya çıkabilir. Karsinomlar ise keratinositler denilen başka bir hücre tipinden gelişir.
Melanom en ciddi fakat en az görülen cilt kanseridir. Vakaların yaklaşık beşte birinde hastalık metastaz yapar ve yayılır. Yayılma, kanser hücreleri epidermisi dermisten ayıran bariyeri geçtiğinde meydana gelir.
Cilt kanserleri çoğunlukla 50 yaşından sonra teşhis edilir, ortalama tanı yaşı kadınlarda 56, erkeklerde 58’dir. Vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilir, ancak güneşe maruz kalan bölgelerde normal den daha sık görülür.
Bazal hücreli karsinom epidermisin en derin tabakasındaki hücrelerden, yani bazal tabaka keratinositlerinden gelişir. Her üç vakadan ikisinde yüz, baş veya boyunda bulunur, ancak gövde, uzuvlar, ayaklar ve cinsel organlarda da görülebilir. Genellikle sağlıklı cilt üzerinde gelişir, inci görünümünde sert, pembe nodüller görülebilir; bu en yaygın biçimdir. Ayrıca ciltte çeşitli yaralar oluşturabilir. Uzuvlarda ve gövdede yüzeysel, düz, kırmızı, pullu görünüm ortaya çıkabilir. Daha nadir görülen skleroderma karsinomu basık, pürüzsüz ve parlak bir görünüm ortaya çıkarır.
Genel olarak bazal hücreli karsinom yayılma riski düşük, yavaş büyüyen bir tümördür. Ancak tedavi edilmediğinde bu tümör dermise ve ardından kemik veya kıkırdak gibi alttaki dokulara yayılarak önemli bozulmalara yol açabilir.
Skuamöz hücreli karsinom epidermisin orta tabakasında gelişir. Vücudun herhangi bir yerinde olabilir, ancak çoğunlukla güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar. Genellikle, bu tümörler önceden var olan cilt lezyonlarından gelişir. Hastalığın gidişatı bazal hücreli karsinoma göre daha kötüdür; uzun süreli tedavi yokluğunda skuamöz hücreli karsinomlar yakındaki lenf düğümlerine yayılabilir ve kanserin yayılmasını kolaylaştırabilir.
6 adımda cilt kanseri tespiti
Kendi kendine muayene ile cilt kanserlerini erken dönemde tespit edebilir ve tedavi başarısını artırabilirsiniz. İşte 6 adımda cilt kanseri tespiti.
Aynada kontrol
Vücudunuzu incelemek için kıyafetlerinizi çıkarın ve boy aynasının önünde durun. Yukarıdan aşağıya bir kontrol ile başlayın. Şekli, rengi, konumu veya daha önce görmediğiniz herhangi bir ben veya leke gözünüze çarpıyor mu kontrol edin. Plajda veya havuzda olmadığınız zamanlarda güneşe en çok maruz kalan bölgelere özellikle dikkat edin, yani bacaklar, kollar, boyun çizgisi ve yüzünüze daha fazla dikkat edin. Gerekirse, erişiminiz olmayan alanları incelemek için yardım istemekten çekinmeyin.
Sırtınızı kontrol edin
Vücudunuzun ön kısmını tamamen inceledikten sonra, aynı pozisyonu koruyun ve bir başka ayna daha alın. Boynunuzun yansımasını büyük aynada görebileceğiniz şekilde yerleştirin. Görüş alanını genişletmek için aynanın yönünü hafifçe değiştirin. Sırtınızı ve omuzlarınızın üst alanını tamamen kontrol edin. Kalçaları unutmadan, erişebildiğiniz tüm bölgeleri inceleyin.
Oturur pozisyonda kontrol edin
Bir tabureye veya yere oturun ve vücudun yeterince geniş bir alanını yansıtacak kadar büyük bir aynaya sahip olun. Bacakların arka tarafını ve dizlerin arkasındaki kırışıklıkları, ayağı ve topuğu görebilecek şekilde aynayı yönlendirin. Her alanı dikkatlice gözlemlemek için zaman ayırın.
Ayak parmaklarınız arasındaki boşluğu inceleyin
Yeni bir ben ayak parmaklarınızın arasında kolayca fark edilmeyebilir. Parmaklarınızı hafifçe yayın ve bu bölgeyi tırnak altı veya ayak tabanını unutmadan gözlemleyin. Belirli bir melanom tipinin (akrolentiginöz melanom) en sık olarak tam olarak bu bölgede, ayak tabanlarının altında ortaya çıktığını unutmayın. Bu genellikle fark edilmez çünkü insanlar bu bölgeyi incelemez.
Benlerin fotoğrafını çekin
Özellikle kıştan sonra bir benin şekil veya renk değiştirip değiştirmediğini bilmemeniz son derece normaldir çünkü bu mevsimde onları gözlemlemek için çok fazla zaman harcamazsınız. Birkaç ay önce nasıl göründüklerine dair her zaman iyi bir fikre sahip olmak için sizi en çok ilgilendiren benlerin (çapları veya kalınlıkları nedeniyle veya giysilerden sürtünmeye duyarlı bir bölgede bulunuyorlarsa) fotoğrafını çekin. Bunları karşılaştırabilir ve önemli bir değişiklik gözlemlerseniz bir doktora danışabilirsiniz.
ABCD kuralını uygulayın
Cildinizdeki lekelerden şüpheleniyorsanız, cilt kanseri tespitinde kullanılan ABCD kuralı kapsamında aşağıdaki durumlardan birinde bir uzmana başvurun.
A: Asimetriyi kontrol edin. Benin ortasına hayali bir çizgi çizerek iki farklı kısımda farklılıklar olup olmadığını kontrol edin.
B: İngilizce ‘border’ kelimesinden gelir. Benler veya lekelerin kenarlarının ve sınırlarının pürüzlü veya bulanık olup olmadığını kontrol edin.
C: İngilizce ‘color’ kelimesinden gelir. Ciltteki benler veya lekeler koyu veya kahverengi veya kırmızının farklı tonlarına sahipse bir uzmana başvurun.
D: İngilizce ‘diameter’ kelimesinden gelir ve çapı kontrol etmek için kullanılır. Çapı 6 mm’den büyük olan benler tehlikeli olabilir.
Vücudunuzda 100’den fazla ben varsa dikkat edin
Çok fazla beni (genellikle 100’den fazla) olan kişilerde, cilt kanseri riski yaklaşık 8 kat daha fazladır. Bu nedenle, bu kişilerin kendi kendilerini muayene etmeleri daha da önemlidir.
Bu muayenenin sıcak havalarda her ay yapılması tavsiye edilirken, yılın geri kalanında üç ayda bir yapılması önerilir.