BDDK kararıyla şirketlerin TL ticari kredi kullanımlarına döviz bozma kuralı gelmesi, para piyasalarında kısmi sermaye denetimi olarak yorumlandı. Ekonomistler kararı “70’lerin kapalı kambiyo rejimine” geri dönüş olarak nitelendirdi.
Yüksek enflasyona karşın Merkez Bankası’nın (TCMB) ekonomik temellerden uzak bir para siyasetiyle son 6 aydır faizi yüzde 14’te sabit tutma ısrarı, kamu kuruluşlarının çabucak her gün yeni bir karar alarak döviz talebinin önüne geçmeyi sağlamasına yol açıyor. Son olarak Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK), piyasaların kapanması ve hafta sonu tatiline girmesiyle birlikte şirketlerin banka kredisi kullanımına ait yeni düzenleme geldi. Karara nazaran döviz varlığının kıymeti 15 milyon TL’yi yani yaklaşık 880 bin doları aşan şirketler yeni periyotta TL cinsi ticari kredilere erişemeyecek.
ENDİŞELERİ KÖRÜKLEDİ
Ekonomistler, para piyasalarında “sermaye kontrolü” telaşlarını artıran bu düzenlemeyi, 1970’li yılların iktisadına geri dönüş olarak nitelendirdi. Gelecek Partisi İktisat Siyasetleri Lideri Kerim Rota karara ait paylaştığı iletide, “Şirketlerin hesaplarında tasarruf emelli 1 milyon dolar bile tutmasına tahammül edemez hale düşmüşler. Yeni iktisat modeli dedikleri 1970’lere dönüşmüş” sözlerini kullandı.
16.48 LİRAYI GÖRDÜ
Bu karar sonrasında dolar piyasa kapanışının akabinde 17.45 lira düzeylerinden 16.48 liraya kadar geriledi. Günlük düşüş bir anda yüzde 5’i buldu. Dolar sert düşüşün akabinde dün özgür piyasada 16.92 liranın üzerine tırmandı. BDDK’nın kararına nazaran şirketler TL kredi kullanmak istiyorlarsa BDDK’nın getirdiği hudut kadar döviz varlığına sahip olmak zorunda. Hudut ise şirketlerin döviz varlıklarının 15 milyon TL’yi aşmaması. Şayet 15 milyon TL’yi aşıyor yahut şirketin cirosu ile etkin büyüklüğünün yüzde 10’undan fazla dövizi varsa bu şirketler TL kredi kullanamayacak. 15 milyon TL’yi aşmayan şirketler ise hududu aşmama kelamı vererek TL kredi kullanabilecek.
Ufuk Söylemez
“Bu kararla denetimli kambiyo rejimine girdik”
Ekonomi eski bakanı Ufuk Söylemez “Çok sığ bir politika” olarak değerlendirdiği bu kararın ardındaki fotoğrafı şöyle yorumladı: “Türkiye bugün prestijiyle şirketler açısından hür piyasa iktisadından çıkarak, kambiyo denetimine girmiştir. 1970’ler Türkiye’sine geri döndük. Lakin bir fark var: 1970’ler de global iktisat çok cılızdı… Süratle dünya global iktisat sisteminden kopuyoruz.” Söylemez karardan sonra, piyasalar kapalıyken döviz kurlarında yaşanan gerilemeyi ise “Manipülatif emelli olabilecek art kapı döviz satışlarından kaynaklanıyor olabilir” halinde kıymetlendirdi. Söylemez düzenlemenin döviz talebini düşürmek yerine piyasaları daha da huzursuz etme tesiri olduğunu vurguladı.
Güldem Atabay
KOBİ’ler ve büyüklerin birinci yansısı önemli
Hafta başında döviz kurlarında hareketin üst istikametli olacağını, 17.20 lira üzeri düzeylere yöneleceğini öngören Ekonomist Güldem Atabay, gayede olan KOBİ’ler ve büyük şirketlerin birinci yansısının değerli olduğuna işaret etti. Atabay, “Kamu tekrar müdahale ederse ki edecektir, yalnızca geciktirir. Tekrar rezerv yakmış oluruz. Şirketler BDDK kararına kısa vadede işlerini döndürmek için ahenk sağlamaya çalışırlarsa 17 lira ve üzeri beklediğimiz hareket gecikebilir. Fakat eldeki dövizin güzelce ülke ve sistem dışına taşınmasıya sonuçlanır” dedi.
16.40 liranın altı için daha fazla önleme gereksinim var
Döviz piyasalarının cuma akşamı BDDK kararına fazla reaksiyon verdiğini belirten Invesitng.com Analisti Şenay Şerefoğlu ise yüksek enflasyon ortamında kurdaki düşüşün devam edemeyeceğini, dolarda 16.40 lira altında hareket için daha fazla müdahale gerektiğini söyledi. Yakında yeni düzeyler görüleceğini öngören Şerefoğlu şimdilik dolarda 16.40-17.15 ortası bir hareket beklenebileceğini kaydetti.