Türkiye iktisadının yalnızca yüksek enflasyon, cari açık, döviz şoku, işsizlik vb sıkıntıları yok, birebir vakitte 617 milyar dolarlık döviz cinsi borcu da Demokles’in kılıcı üzere zirvemizde duruyor. Türkiye’nin 451 milyar doları dış borç, 166 milyar doları ise iç dövizli borçlardan oluşan toplam dövizli borçlarının ulusal gelire oranı yüzde 78’e ulaştı.
Ekonomist Dr. Murat Kubilay, Türkiye’nin yıllarca dış açık verdiğini, bunu finanse edebilmek için özelleştirmeyle kamu varlıklarını sattığını ve hatta başta bankalar olmak üzere özel bölümün de değerli bir kısım varlığını yabancılara bıraktığını belirterek, “Buna karşın kâfi finansman bulunamamasından ötürü, AKP’nin iktidara geldiği 2003 başından 2022’ye dış borç 132 milyardan 451 milyar dolara çıktı” dedi. Şu anda devletin 29 milyar dolar ve özel bölümün de 136 milyar dolar döviz cinsi borcu olduğunu belirten Kubilay, “451 milyar dolarlık dış borcunsa yalnızca 15 milyar doları TL cinsi. Dövizli iç borçlarla birlikte Türkiye iktisadı 600 milyar doları aşkın döviz cinsi borcun üstünde oturuyor. O yüzden dış ticaret açığı sürüp sermaye çıkışı yaşandıkça, Merkez Bankası’nın döviz rezervleri heba edildiği için süreklilik arz eden döviz şokları yaşanıyor” diye konuştu.
Özel bölümün borcu kamuya aktarıldı
Mart 2018’de başlayan iktisadi buhran sonucunda özel kesimdeki dış borç yükünün dolaylı olarak kamuya aktarıldığına dikkat çeken Kubilay, şunları söyledi:
“Özel şirketler TL’nin daima paha kaybedeceğini düşünerek döviz cinsi borçlarını kapatmaya başladılar. Merkez Bankası faizleri de yapay bir biçimde düşük tutulunca bu şirketler için büyük bir avantaja dönüştü. Lakin bu şirketler döviz cinsi dış borcun anaparasını geri ödedikçe döviz kuru üzerinde baskı oluşturdular ve borç ödemekten yatırım yapamaz hale geldiler. Bunları dengelemek için bu sefer devlet yurt dışından borç almaya başladı. Böylelikle yalnızca son 4 yılda özel kesimin dış borcu 314 milyar dolardan 239 milyar dolara düşerken, devletinkiler 143 milyar dolardan 213 milyar dolara fırladı. AKP’nin birinci iktidara geldiğinde kamunun toplam dış borcu ise yalnızca 87 milyar dolar idi. Yani hem kamu iktisadi teşekküllerini sattılar hem döviz geliri garantili projelere kefil oldular hem de devasa dış borca ülkeyi soktular. Bu esnada TL cinsi uzun vadeli borçlanma kolay olmadığı için yurt içinden de döviz cinsi borçlanmalar devam etti.”