Özcan Yazıcı
Podcast’e ilgi artıyor. Sırf bireyler değil kurumlar da daha fazla podcast’e ilgi gösteriyor.
Bir podcast başlatanların sayısında artış olsa da, başlayan bir podcast’i sürdürülebilir kılmak kolay olmuyor. Heyecanla başlayan birçok yayın “podfade” (bir podcast’in kısa bir müddet kısımlar yayınladıktan sonra ansızın yayınını sona erdirmesi) olarak tanımlanan bir sürece giriyor.
Örneğin, sadece Apple Podcasts’te 2,4 milyondan fazla podcast var ve bunların sadece yüzde 21’i etkin; yani son 90 gün içinde bir kısım yayınlamışlar. Bir öbür deyişle her 5 podcast’ten sırf bir tanesi yayınına devam edebiliyor.
Podcast’e ilgi gösterenlerin birinci motivasyonu “Spotify’da, Apple Podcasts’te podcast’imi nasıl yayınlarım ya da nasıl yüklerim?” sorusu oluyor.
Önceki yazılarımda da lisana getirdiğim üzere ilginin artmasında bilhassa Spotify’ın 2019’dan itibaren podcast’e yatırım yapması önemli bir itici güç oldu. Hakkını teslim etmemiz gerekiyor.
Ama, bir ses evrakının (podcast’in) tek başına Spotify’da ya da Apple Podcasts’te yer alması başarılı bir podcast projesi için kâfi bir öge değil. Podcast mecrasının anlaşılması, nitelikli bir yayının gerekliliklerinin öğrenilmesi ve bunların devamında stratejik bir planlama orta ve uzun vadede hayatta kalacak bir podcast yayınının ortaya çıkmasının temel şartlarını oluşturuyor.
Peki, başarılı ve sürdürülebilir bir podcast yayını için ne yapmanız gerekiyor? İşte yola çıkarken göz önünde bulundurmanız gereken 5 şart…
1. NEDEN PODCAST’E BAŞLIYORSUNUZ?
Evet, daha birinci adımda bu soruya vereceğiniz karşılık sahiden çok değerli. Emek ve para harcayacağınız bir işe neden girişiyorsunuz? Sizi podcast’e başlamaya iten “nedenlerinizin” kuvveti ve motivasyonu sizin “tutkunuzun” ve tıpkı vakitte farkındalığınızın seviyesini de belirleyecek. Her işte olduğu üzere podcast yayıncılığında da maniler, zorluklar ve zorunluluklarla karşılaşacaksınız. Bunların üstesinden gelme yüreğinizi ve marifetinizi işte başlangıçta oluşturduğunuz farkındalığınız ve güçlü “nedenleriniz” belirleyecek. Tanınan bir heyecana kapılmakla nitekim “onu” istemek ortasındaki temel ayırt edici yer burası.
Podcast’e “neden” başlıyor olabilirsiniz? Örneğin, ferdî olarak bir uzmanlığınız var ve uzmanlığınızla ilgili bir “otorite”, “güven” ve “itibar” oluşturmak isteyebilirsiniz. Ferdî markanız etrafında bir “topluluk” oluşturmak isteyebilirsiniz. Kaliteli bir podcast yayını ile sponsorluk ve reklam geliri elde etmek isteyebilirsiniz.
Ya da podcast’inizi kurumunuz, markanız için başlatacaksanız tıpkı halde kurumunuz, markanız etrafında bir “güven” ve “itibar” inşa edebilirsiniz; “otorite” haline getirebilirsiniz. Bulunduğunuz bölüm ya da iş alanına nazaran daha birçok farklı “neden” için bir podcast’e başlayabilirsiniz. Lakin, dediğimiz üzere bu “nedenlerinizi” daha başlarken çok uygun belirlemiş olmanız gerekir.
Bu birinci adımda güçlü bir cevap oluşturamıyorsanız tahminen de hiç başlamamak daha yanlışsız bir karar olabilir.
2. MAKSAT KİTLENİZİ TANIYOR MUSUNUZ?
Podcast’e başlama “nedenlerinizi” düzgün belirlediyseniz muhtemelen yayınınızı kimlerin dinlemesini istediğinizi de belirlemişsinizdir. Bir podcast’i yayınlayıp sonra rastlantısal olarak herkesin dinlemesini beklemek, hayal kırıklıklarının temelini oluşturuyor ve “podfade”e giden süreci başlatıyor. Kime ulaşmak istediğinizi bilmiyorsanız, hangi yoldan gittiğinizi de bilemezsiniz.
Elbette geniş kitlelere seslenen tanınan podcast’ler de var. Birçok cümbüş, gerçek cürüm kıssaları üzere farklı alanlarda podcast’ler de bulunuyor. Lakin son derece sonlu sayıdaki bu yayınların gerisinde ya tanınan isimler ya da büyük üretim şirketleri var.
Ayrıca podcast’e başlama “nedenlerinizi” ve “hedef kitlenizi” uygun belirlemişseniz, o denli milyonlarca, yüzbinlerce şahsa ulaşma gereksiniminiz ve tasanız da olmaz. Şayet yayınınızı dinlemesini istek ettiğiniz amaç kitleniz 10 bin şahıstan ibaretse, sırf bu kitleye odaklanmanız kâfi olur. Bu kitle bazen 500 bireye kadar bile daralabilir.
Hedef kitlenizi “soyut” olarak belirlemek yerine ne kadar “somut” datalar üzerine dayandırırsanız o kadar başarılı olursunuz. Bunun için de güzel bir araştırma, tahlil yapmanız, raporlar hazırlamanız gerekir. Bu etapta tüm bilgileri toplayıp, segmente edebilirsiniz. Hatta örneklem sistemiyle belirlediğiniz gaye kitlenin muhtaçlık ve beklentilerini tahlil etmek için online anket ve araştırmalar da yapabilirsiniz. Bu birebir vakitte daha podcast’iniz yayına başlamadan maksat kitlenizi hassas ve ilgili hale getirir.
Dolayısıyla, başlangıçta gaye kitlenizi seçmek birebir vakitte kimin için, nasıl içerikler üretmeniz gerektiğini de belirler. Gaye kitlenizin “ihtiyaçlarını, zorluklarını, beklentilerini” âlâ tespit eder, ona nazaran içerik üretmenizi sağlarsınız. Yeniden podcast’iniz için tanıtım ve pazarlama araçlarını seçerken yayınınızı kime ulaştırmanız gerektiğini bilirsiniz; gaye kitlenizin bulunduğu mecraları seçer, kullandığı araçlara odaklanırsınız.
3. PLANLAMANIZI YAPTINIZ MI?
Podcast’e başlama “nedenlerinizi” ve “hedef kitle seçiminizi” sağlıklı ve gerçek biçimde yaptıysanız kıymetli eşikleri aştınız demektir. Bundan sonra “planlama” etabına geçmeniz gerekir. Planlama etabında nasıl bir yayın süreci gerçekleştireceğinizi belirlersiniz. Bu evrede podcast formatı, ismi, dizaynlar, dönem, müddet, tanıtım ve pazarlama araçlarını belirlemelisiniz.
Yine podcast kayıtlarını hangi şartlarda ve hangi araçlarla gerçekleştireceğinizi, tüm süreci kendiniz mi yöneteceksiniz yoksa dışardan profesyonel bir takviye alıp almayacağınızı da planlamanız gerekir.
Hedef kitlenizin ilgisini çekecek içerik stratejinizi, temaları ve başlıkları da oluşturup genel planlamanıza son biçimini vermeniz sürdürülebilir bir yayın oluşturabilmek için zarurî.
Açıkçası her 5 podcast’ten 4’ünün “podfade” ile sonuçlanmasının altında bilhassa bu üç ögenin göz arkası edilmesi yatıyor. Neyi, nasıl yapacağınızı bilmezseniz, başlangıçtaki gücünüz “niyet ve hayal” olmaktan öteye geçemez.
Özellikle kişisel olarak profesyonel bir işinize ek olarak podcast üretecekseniz, üstelik bunu kendi imkanlarınızla yapmaya yönelmişseniz dersinize çalışmadan başlayacağınız seyahatin kısa müddette akamete uğraması kaçınılmaz. Bu tıpkı vakitte kurumunuz için yürüteceğiniz bir podcast süreci için de geçerli. Plansız ve hazırlıksız bir podcast sürecinin sonunda başarısızlığın faturasını şahsen podcast’in kendisine ve mecraya kesmek akılcı bir açıklama olamaz.
4. PODCAST’İ ERİŞİLEBİLİR HALE GETİRDİNİZ Mİ?
Her şeyi dört dörtlük yaptınız ve mükemmel içerikler oluşturarak başarılı bir podcast oluşturdunuz. Pekala, maksat kitlenizin bundan haberi var mı?
Evet, podcast’inizi sunucunuzda yayınlayarak Spotify Apple Podcasts, Google Podcasts, Deezer üzere birçok dizine (dinleme platformu) dağıtıyorsunuz. Kullanıcıların bir kısmı platform içi aramalarla podcast’inizi görebilir. Ya da bu platformların algoritmasının müsaade verdiği kadar yayınınız keşfedilebilir. Lakin platformlar içi erişim ve keşfedilebilirlik ne yazık ki şu an için başarılı yayınları dinleyicilere ulaştırmak için kâfi seviyede değil.
Ayrıca birçok potansiyel dinleyici için podcast alanı epeyce yeni. Kavramı bile yeni duyan hâlâ birçok kişi var. Bir taraftan mevcut podcast dinleyicilerinin dikkatini çekmeye çalışırken, bir taraftan da potansiyel dinleyicilere birinci tecrübelerini yaşatmak üzere bir misyonu da üstlenmeniz gerekir. Bu birebir vakitte “yenilikçi” bir yaklaşım sunacağı için size ve markanıza “değer” katacak bir ögeye da dönüşebilir.
Bu nedenle, podcast’inizi yayınlamak tek başına kâfi olmayacaktır; yayınınızı ek tanıtım ve pazarlama araçlarını kullanarak maksat kitleniz için erişilebilir ve fark edilebilir hale getirmelisiniz. Bunu da 3’üncü başlığımızda vurguladığımız üzere daha planlama basamağında belirlemişseniz her şey tıkır tıkır işler. Kullanacağınız toplumsal medya mecraları muhakkak mi? Auidogram (kısa ses odaklı görüntü klip) hazırladınız mı? E-bülten kullanacak mısınız? Basın bülteni hazırlayacak mısınız? Paylaşımlarda hangi etiketleri kullanacaksınız? Bunlar üzere dalınıza ve maksat kitlenize nazaran farklı tanıtım araçlarını kullanmanız, üstelik tüm bu araçları her kısmınız için sistemli biçimde yapmanız gerekir.
Podcast farkındalığının ve dinleme alışkanlığının oluşması için orta ve uzun vadeli bir planlama içerisinde hareket etmelisiniz. Birinci yayınınızdan itibaren ilgili bir kitleye ulaşacaksınız. Her yeni yayında onların bir kısmı geri gelecek. Böylelikle zincirin halkaları üzere her kısım ile birlikte birbirine eklenerek topluluğunuz vakit içerisinde büyüyecek. Lakin bunun için aktardığımız üzere her şeyi planlı ve başlangıçtaki öngörülerinize nazaran ilerletmelisiniz.
5. TAHLİL YAPIYOR MUSUNUZ?
Podcast’inizi büyük bir heyecanla kaydediyor ve yayınlıyorsunuz. Süreci profesyonelce yönetiyorsunuz. Pekala, her şey yolunda mı?
Hedef kitlenizden nasıl reaksiyonlar, geri bildirimler alıyorsunuz? Hangi içerikleriniz daha çok dinleniyor? Gündemi takip ediyor musunuz: neler değişiyor, yeni beklentiler var mı? Yeni ne yapabilirsiniz? Eksik yaptığınız bir şey var mı? Amaçlarınızı büyütmek için vakit geldi mi?
Belirli aralıklarla bu soruları sormak ve cevaplarını bulmak çok kıymetli. Podcast istatistiklerinizi inceleyebilir, her türlü kanaldan topladığınız data ve geri bildirimleri tahlil edebilirsiniz. Bu tahliller neyi gerçek, neyi eksik yaptığınızı anlamanıza yardımcı olur.
İşte uzun vadeli sürdürülebilir podcast yayınları ortaya çıkarmak için bu 5 ögesi başarılı biçimde uygulamalısınız. Yok, bu aktardıklarımızı göz gerisi eder, tez elden heyecanla Spotify’daki yerinizi almayı “arzularsanız”, evet, etrafınızdaki birkaç bireye linkini gönderebileceğiniz birkaç yayınınız Spotify’da yerini alabilir. Lakin hepsi bu kadar. Hevesinizi almak yeterliyse sorun yok. Tahminen de sizin için güzel bir podcast dinleyicisi olarak devam etmek daha hakikat bir tercih olabilir.