Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) son PPK toplantısında da faizi yüzde 14’te sabit tuttu. Lakin TCMB’nin son periyotta aldığı kimi kararlar piyasada örtülü faiz artışlarına sebep oluyor. TCMB bilgilerine nazaran, ortalama ticari kredi faizleri son iki ayda 700 baz puana yakın artışla yüzde 20,35’ten yüzde 27,09’a yükseldi. 10-17 Haziran haftasında ticari kredi faizlerinde artış 250 baz puana yaklaştı.
Eski Hazineci Kerim Rota, Merkez Bankası’nın aldığı kararların kredi faizlerini 5-6 puan daha yükselteceğini tabir etti.
Konuya ait Sözcü’den Emre Deveci’ye konuşan Rota, TCMB’nin örtülü faiz artışı manasına gelen adımlar attığına işaret etti. 6 Haziran tarihli TCMB kararıyla tüketici enflasyonuna (TÜFE) endeksli tahvillerde iskonto oranının yüzde 30’a yükseltildiğini hatırlatan Rota, “Bankalar ellerindeki 1,1 trilyon lira pahasındaki TÜFE’ye endeksli tahviller için bir ay evvel TCMB’den neredeyse tıpkı meblağda yüzde 14 faiz ile borçlanma yapma imkanına sahiptiler. Halbuki 6 Haziran tarihli kararla bu tahvillerin 330 milyar TL’ye yakın kısmı için bu imkan ortadan kalktı” dedi.
Bu düzenlemenin bankalar için likidite açığı yarattığını ve bankaların da bu açığı kapatmak için kredi faizlerini artırarak kredi ölçülerini azaltma yoluna gittiklerini belirten Rota, kredi faizlerindeki artışta bu adımın da tesirli olduğunu, olmaya devam edeceğini söyledi.
Kredi faizlerindeki artışta ikinci faktör olarak TCMB’nin 14 Haziran tarihli kararına dikkat çeken Rota, bankaların yabancı para yükümlülükleri için tutacağı Türk Lirası tahvillere 5 yıl ve daha uzun vade kaidesi getirdiğini hatırlattı ve bu adımın da bankalar için yaklaşık 300 milyar TL’lik tahvilin repo sürecinde kullanılamaması manasına geldiğini ve bunun da bilhassa özel bankalarda likidite sorunu yaratarak kredi faizlerinin artışında tesirli olduğunu söyledi.
“Kredi faizleri daha da artacak”
Rota, Türk lirası cinsinden ticari nitelikteki nakdi kredilere evvel yüzde 10, daha sonra yüzde 20 oranında zarurî karşılık uygulanmaya başlanması dahil başka adımların da kredi faizlerinin yükselişinde tesirli olduğunu, kredi faizlerinde önümüzdeki 2-3 hafta içinde 5-6 puanlık artış daha olabileceği ihtarında bulundu.
Rota, özel bankaların TÜFE’ye endeksli tahvildeki iskonto ve uzun vadeli tahvil tutma zaruriliği kararlarından daha fazla etkilendiğini, kamu bankalarına kıyasla özel bankaların kredi faizlerinde daha fazla artışa gittiğini lisana getirdi.
Rota, son haftalardaki artışlara karşın kredi faizlerinin hâlâ enflasyonun çok altında olduğunu, ayrıyeten dolaylı faiz artışlarının siyaset faizini artırarak yapılacak sıkılaştırmanın yerini alamayacağını, enflasyonu düşürmekte tesirinin zayıf kalacağını vurguladı.
“Bankaların verdiği ticari kredilerin maliyeti kıymetli ölçüde yükseldi”
TCMB’nin eski baş ekonomisti Hakan Kara da, ticari kredi faizlerindeki artışın iki değerli nedeni olduğunu söyledi.
“Birincisi TCMB’nin muhakkak bölümler için mecburî karşılık maliyetini önemli manada yükseltmiş olması” diyen Prof. Dr. Kara, “İkincisi de BDDK’nin yeniden tıpkı bölümler için kredi risk yüklerini artırması. Yani bankaların verdiği ticari kredilerin maliyeti değerli ölçüde yükseldi. Bankalar da bu maliyetleri şirketlere yansıttılar” tabirlerini kullandı.