Behçet hastalığı birinci defa İstanbul Tıp Fakültesi Dermatoloji öğretim üyesi Prof. Dr. Hulusi Behçet tarafından 1937 yılında tanımlanmış bir hastalıktır. Sebebi tam olarak bilinmeyen, bağışıklık sistemi ile ilgili bir hastalıktır. Hastalık temel olarak bir çeşit damar iltihabıdır. Behçet hastalığı coğrafik bir dağılım gösterir ve tarihi İpek Yolu üzerindeki ülkelerde Çin’den Türkiye’ye kadar olan bölgede görülme sıklığı vardır. En sık 20-30 yaşlarında ortaya çıkar. Erkeklerde bayanlara nazaran biraz daha şiddetli seyretmektedir.
BEHÇET HASTALIĞI NEDİR?
Behçet hastalığı, ağızda ve cinsel bölgede yaralar, deri, göz, eklem, damar ve hudut tutulumuyla seyreden iltihabi bir hastalık. Her yaşta ortaya çıksa da 20-30’lu yaşlarda daha sık görülüyor ve erkeklerde daha şiddetli seyreder.
BEHÇET HASTALIĞI NEDEN OLUR?
Behçet hastalığının temel nedeni bilinmese de, bağışıklık sistemindeki anomalilerle ve kan damarları ağının inflamasyonuyla temaslıdır. Behçet hastalığı tekrarlayan oral ve genital ülserlerle ve akneden ülserasyona kadar değişen deri lezyonlarıyla nitelenir. Ayrıyeten venöz tromboz, anevrizma, üveit olarak ortaya çıkan beğenilen inflamasyon ve nörolojik ile gastrointestinal semptomları da içerebilir.
Behçet hastalığı en çok Ortadoğu, Asya ve Japonya’da yaygındır. Türkiye’de yaklaşık her 250 şahıstan birinde görülen Behçet olgusu sayısı 300,000 civarındadır. Hastalık ABD ve İngiltere’de çok daha az görülmekte ve her 100,000 bireyde bir kişiyi tutmaktadır. Behçet hastalığı ABD’de National Institutes of Health tarafından ender yahut “yetim” hastalık olarak sınıflandırılıştır. Hala ABD’de ve Avrupa genelinde Behçet hastalığına yönelik hudutlu tedaviler bulunmaktadır.
BEHÇET HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Yılda 3 ve daha fazla tekrarlayan ağızda yaraları olan bireylerde; tekrarlayan genital ülser yahut buna ilişkin izlerin bulunması, göz tutulumunun olması, sıklıkla bacak ön yüzünde gelişen ağrılı-kızarık fındık yahut ceviz büyüklüğünde şişlikler, sivilce gibisi döküntüler ve paterji testinin olumlu çıkması, ağız içindeki ağrılı yaralar, beğenilen ağrı, kızarıklık, ışığa hassasiyet, genital bölgede yaralar, yemek borusu, mide, ince ve kalın bağırsaklarda da yara
BEHÇET HASTALIĞININ TEDAVİSİ NASIL OLUR?
Behçet hastalığı kronik bir hastalık olduğu için tümüyle ortadan kaldırılamıyor lakin ilaç tedavileri sayesinde atakların denetim altında tutulabiliyor. Behçet hastalığının tedavisi hastalığın şiddeti ve organ tutulumlarına nazaran belirlenir. Örneğin ağız ve genital ülserler, cilt ile eklem bulgularına kolay ilaç tedavisi uygulanması kâfi olur. Fakat damar, beyin ve göz üzere organlarda oluşan yakınmalarda çok daha karmaşık ve ağır ilaçların kullanılması gerekir. Hastalığın tedavisinde muvaffakiyet sağlayabilmek için ilaçların kullanım müddetlerinin ve dozunun kesinlikle hekim tarafından belirlenmesi ve sistemli takip edilmesi gerekir.
BEHÇET HASTALIĞI BULAŞICI MIDIR?
Behçet hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Behçet hastalığı yan yana durmakla ya da diğer bir yolla diğerine bulaşmaz. Hastalığın ortaya çıkma nedenlerinden birisi de genetik nedenlerdir. Behçet hastalarının ailesi sorgulandığında Behçet hastalığı sıklığında az oranda bir artış kelam bahsidir.
Behçet hastalarının dikkat etmesi gerekenler
• İlaçlarınızı nizamlı kullanın ve kontrollerinize ihmal etmeyin.
• Yeni gelişen baş yahut karın ağrısı üzere şikayetlerinizi önemseyin ve hekiminizle paylaşın.
• Ağız sıhhatine dikkat edin. Diş çürükleri ve diş eti hastalıkları için diş doktorunuza başvurun.
• Ceviz, patlıcan ve çilek üzere kimi besinler aftın çıkışını artırabiliyor. Aftınızın çıkmasını kolaylaştıran öteki besinler de olabilir. Bunlardan uzak durun.
• Yorgunluk, ağır tempo ve uykusuzluk periyotlarında aftlar sıklaşıyor, halsizlik artıyor ve üveit atağı tetiklenebiliyor. Bu nedenle kâfi ve kaliteli uyumaya itina gösterin.
• Tertipli spor ve istikrarlı beslenin, aralıklı B vitamini desteği yapın.
Hulusi Behçet kimdir?
20 Şubat 1889’da İstanbul’da Ahmet ve Ayşe Behçet’in oğlu olarak dünyaya gelen Hulusi Behçet, annesini genç yaşta kaybetmesi nedeniyle sıkıntı bir çocukluk geçirdi. Büyükannesi tarafından büyütülen Behçet, Maarif Müdürü olan babasının vazifesi nedeniyle Beyrut Fransız Okulu ve Beşiktaş Rüştiyesinde ortaöğrenimini tamamladı.
Aldığı bu eğitimlerle Almanca ve Fransızcayı çok uygun derecede öğrenen Behçet, tıpkı vakitte sanat ve edebiyata da çok meraklıydı. Daha sonra eğitim hayatına Askeri Tıbbiyede devam eden Behçet, 1910’da tabip yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.
Ord. Prof. Dr. Behçet, yeterli bir dermatolog olma yolundaki birinci adımını, Gülhane Tatbikat-ı Askeriye Tatbikat Mektebi ve Seririyatına başlayarak attı. 1914’e kadar Gülhane Deri ve Frengi Kliniğinde çalışan Behçet, dermatoloji kliniğinde frengi hastalıklarına yönelik çalışmalarıyla tanınan Eşref Ruşen, Talat Çamlı ve bakteriyolojist Reşat Rıza’nın asistanlığını yürüttü.
Birinci Dünya Savaşı sırasında Edirne’de dermatoloji uzmanı, Kırklareli Hastanesinde ise başhekim yardımcısı olarak misyon yapan Behçet, savaştan sonra bilgi ve deneyimini artırmak emeliyle yurt dışına çıktı.
Budapeşte ve Berlin’deki çeşitli hastanelerde deri ve frengi hastalıkları üzerine çalışan Behçet, 1919’da tekrar yurda döndü.
Profesör unvanlı birinci Türk akademisyen
Behçet, 1919-1923 yılları ortasında Hasköy Zührevi Hastalıklar Hastanesi Başhekimi, Gureba Hastanelerinde de dermatoloji uzmanı olarak çalışmasının akabinde 1933’te, üniversite reformunda İstanbul Üniversitesi Deri Hastalıkları ve Frengi Kliniğine “profesör” seçildi. Profesör unvanını alan birinci Türk akademisyen olan Behçet, bu özelliğiyle de tarihe geçti.
Profesör seçilmesinin akabinde 1939’da “ordinaryüs profesör unvanına” layık görülen Behçet, deri ve zührevi hastalıklar alanında yaptığı birçok özgün çalışmayla kendi isminin yanı sıra Türkiye’nin ismini da dünyaya duyurdu.
Behçet, 1923’te Refika Davaz ile hayatını birleştirmesinin akabinde kızı Ayşe Güler Behçet, dünyaya geldi.
Ord. Prof. Dr. Hulusi Behçet’in tüm dünyaca tanınmasını sağlayan hastalık ise elbet kendi ismiyle anılan Behçet hastalığı oldu. Hulusi Behçet, 1937-1939 yılları ortasında yayınladığı makalelerde, hastalığı “üçlü kompleks” tanımlamasıyla büsbütün farklı bir antite (özgün durum) olarak bildirdi.
Bu yayınların sonucunda 1947’de Zürih Tıp Fakültesinden Prof. Mischner’in Milletlerarası Cenevre Tıp Kongresinde yaptığı bir teklifle, Behçet’in bu buluşu “Morbus Behçet” olarak isimlendirildi.
Behçet hastalığının yanı sıra, yaygın ve bulaşıcı birçok hastalığın belirtilerini de topluma duyuran Behçet, 1940’da frengi konusunda bir kitap yayımladı.
Gureba Hastanesinde misyon yaparken “şark çıbanı” üzerine çalışmalarını başlatan Behçet, bu hastalığa ilişkin “çivi” belirtisini tanımlamasıyla da dikkati çekti.
Ord. Prof. Dr. Behçet, tıpkı yıl “parazitoz” ve “uyuz etmenleri” konusundaki çalışmalarını da duyurdu.
“İncir dermatiti” çalışmalarından sonra milletlerarası alanda tanınmaya başlayan Behçet, yurt dışında birçok kongreye davet edildi.