Geçtiğimiz günlerde İlhan İrem’i yitirdik. Müzik ömrü boyunca birçok müziğe kelamı ve müziğiyle imza atmış olan İlhan İrem, albümlerinde aranjör olarak Atilla Şereftuğ, Esin Engin, Melih Kibar, Aykut Gürel, Garo Mafyan, Şerif Yüzbaşıoğlu, Timur Selçuk ve Norayr Demirci ile çalışmış bir isim.
MELTEMLER ORKESTRASI
1955 yılında Bursa’da dünyaya gelen İlhan İrem, ilkokul yıllarında müzik söylemeye başlar, ortaokul yıllarında solfej ve şan dersleri almaya başlayan İlhan İrem, birebir vakitte okul orkestrasına solist olarak dahil olur. Bu orkestra ile 1970 yılında, Milliyet Gazetesi’nin düzenlediği liselerarası müzik müsabakasında Marmara Bölgesi birincisi olurlar. Birebir orkestra ile 4 yıl boyunca Bursa Çelik Palas Oteli’nde ve Uludağ diskolarında orkestra şarkıcılığını sürdürür. Aphrodite’s Child, Creedence Clearwater Revival, Bee Gees, Beatles, Rolling Stones, Iron Butterfly ve Pink Floyd müzikleri söyler. Birinci ezberlediği müzik Aphrodite’s Child’ın “QuandoL ‘Amore Diventa Poesia” isimli müziğidir. Jose Feliciano’nun “Rain” ve “Windmills Of Your Mind” ise yeniden birinci ezberlediği başka müziklerdir. Kümelerinin ismi “Meltemler”dir ve o periyodun ünlü kümeleri Mavi Işıklar, Haramiler ve Damlalar Bursa’ya konser vermeye geldiklerinde değişmez ön küme her vakit Meltemler olur.
İLK BESTELER VE İSTANBUL’A GİDİŞ
1972 yılına kadar devam eden orkestra şarkıcılığından sıkılan İrem, bu yıllarda beste çalışmalarına yönelir. Birinci bestesi olan “Birleşsin Bütün Eller”i İsrail-Arap savaşının kendisinde uyandırdığı tesirlerle yapar. Bir yandan akustik gitar dersleri almaya başlar. 1972 yılında meskende amatör bir formda kayıt yaptığı bantı alarak İstanbul’a masraf. İstanbul’da bir otele yerleşir ve bestelerini dinletmek için 1 hafta boyunca her gün Unkapanı’na masraf. İstanbul’da birinci durak ünlü müzik adamı ve prodüktör Nino Varon olmuştur. Ama Nino Varon o tarihlerde Nilüfer ile ağır bir çalışma içindedir. İlhan İrem, Nino Varon’a 4 müziğini dinletir ama Nino Varon, İlhan İrem’e “biraz daha çalışman lazım” tavsiyesinde bulunur. Nino Varon daha sonra yapmış olduğu açıklamada şunları söyler; “İlhan İrem beni en çok utandıran artistlerin başında geliyor, konserine gittim 4 bin kişi 20 yıl evvelki şarkıyı tıpkı anda söylüyordu.” der. Daha sonra Diskotür firmasının sahibi olan Antuan Şoriz ile buluşur ve Antuan Şoriz, İlhan İrem’e plak yapmaya ikna olur. Lakin öncelikle bestelerini periyodun ünlü şarkıcılarına okutmasını teklif eder. İlhan İrem, müziklerini kendi sesinden duyurmak konusunda ısrarcı olunca Antuan Şoriz bu teklife olur verir. Ama İlhan İrem’in birinci plağı 1973 yılında piyasaya sürüldüğünde yalnızca 96 adet satılır. İlhan İrem, birinci 45’liğini kendi bütçesiyle ve ailesinin maddi takviyesiyle yaklaşık 4 bin TL harcayarak yapmıştır. Birinci plakta ortaya çıkan başarısızlığa karşın Antuan Şoriz, İlhan İrem’in ikinci plağını kendisinin finanse edeceğini söyleyerek Bursa’ya bir telefon açar ve ikinci plağı piyasaya çıkarmak istediğini bildirir. İkinci plak 1974 yılında piyasaya çıktıktan 1 hafta sonra talep artmaya başlar ve bu da satışlara yansır ve Diskotür firması plak yetiştiremez hale gelir. İkinci plağın tesiriyle birinci plak da satmaya başlar. Antuan Şoriz’in tabiriyle “Artık İlhan İrem için yol açılmıştır”. 2 milyonu aşan bir satış sayısıyla İlhan İrem Altın Plak almaya hak kazanır. 1974 yılında İlhan İrem şimdi lise 2. sınıfa gidiyordur ve okulu mesleği nedeniyle bırakmak zorunda kalır. Daha sonraki yıllarda liseyi dışarıdan bitirecektir.
TRT BOYKOTU
1970’li yıllarda birtakım sanatkarlar TRT’yi boykot ederler. İlhan İrem bu boykota katılmaz. Bu durum birtakım dedikoduların oluşmasına neden olur. Aslında boykot sorunu tam olarak bu türlü değildir. Halbuki İlhan İrem, bu olayın öncesinde boykotu organize eden plak şirketine tekraren mektuplar yazarak “beni ortanıza alın” demiştir. Ama İlhan İrem’in bu uğraşları sonuçsuz kalmıştır ve kendisine rastgele bir karşılık gelmemiştir. İlhan İrem TRT ekranlarında yer almaya başladıktan sonra lakin plak şirketlerinin ilgisini çekmeyi başarmıştır. İlhan İrem boykota davet edilse de bu davete icabet etmediğini şu sözlerle açıklar; “adımı duyurmadığım yıllarda bana vefasızlık gösterenlere bir vefa örneği vermek bana yanlış geliyordu. Yola çıkmıştım, artık duramazdım”. Bu yolda İlhan İrem’in birinci gayesi, kelamı ve müziği kendine ilişkin müziklerle kendine has bir ekol yaratmaktır. Kendi kelamlarıyla o günleri şöyle anlatır; “o yıllarda Cem Karaca ve Barış Manço ortasında bir his boşluğu yakalanmıştı. İkisi de daha farklı boyutlardan sesleniyorlardı dinleyiciye, bunu hissetmiştim. Bu his boşluğunu yakalayan İlhan İrem, kendi bestelediği müziklerle periyodun gençliğinin ilgisini daha çok çekmeye başlar.
1975 yılında “Anlasana” isimli müziğini besteler ve 1975 yılının Ocak ayında İstanbul’a taşınır. “Anlasana” müziği İlhan İrem’in kendi tabiriyle müzik serüveninde temel taşı olmuştur. 1976 yılı ve daha sonraki yıllarda İlhan İrem’in üretimleri devam eder ve yeni müzikleriyle da Altın Plak mükafatları kazanır. 1970’li yılların sonunda Esin Engin’in aranjörlüğünde “Sevgiliye” albümünü yayınlar. 1979 yılında “Bir Yıldız” isimli müziğiyle Eurovision Türkiye elemelerine katılır lakin müsabaka süreci tamamlanmadan askere gitmek zorunda kalır. Askerlik dönüşü sonrasında oluşan fikirlerini “Bezgin” albümünde toplar. Bu albümde yer alan “Olanlar Olmuş” müziği bir epey ses getirir.
İÇ DÜNYASINDA YAŞADIKLARI
İlhan İrem’in anlatımıyla devam edelim;
“O yıllarda Türkiye; cumhuriyet ihtilallerinin faziletli bedellerinden uzaklaşarak kalınlaşan tuhaf bir yozlaşma devrine girmişti. İhtilal paşalarının birinci tohumlarını attığı bu tuhaf günler daha sonra Özal’ın fişeklemesiyle otoyollar, dijital telefonlar ve bilgisayarlarla teknoloji transferinin putlaştırılıp tüm insani bedellerin hiçlendiği bir kolay kazanma arenasına dönüşüyordu Türkiye. Kalakalmıştım. Bir taraftan müziğimin anlatımlarını taşıyacağım hoşluklarını talan eden, yok eden globalleşme canavarına ve yeni dünya nizamına paçasını kaptıran insanlarımı bir bir hayatımdan çıkardım. Ve bir tıp korunma düzeneğiyle konuta kapandım. Bu kapanış 1980-1987 yılları ortasında 7 sene sürdü. Dışarıdaki her şeyden uzakta, kendi derinliklerime seyahatler yaparak kitaplar yazmaya fotoğraflar yapıp stantlar açmaya başladım. Ve bu 7 yıllık süreçte Pencere, Köprü ve Ötesi isimli hayattan yaşam ötesine uzanan yaklaşık 150 dakikalık rock senfoniyi yazdım. Tümüyle gerçek olan harikulâde bir düş dünyasının kapılarını aralayan kainatlar bana hiç hoşnut olmadıkları ömür koşuşturmalarında dostluk olmayan dostluk, sevgi olmayan sevgi, aşk olmayan plastik yakınlaşmalardan öte öteki bir gerçeklik arayan insanların duyumsayabileceği büyülü bir anlatım verdi bence. Gelecek; dünyevi saçmalıklarından arınabilmiş insanların olacak. Pencere, Köprü ve Ötesi birbirini takip eden 3 farklı albüm halinde yayınlandı. 1983 yılında Pencere, 1985 yılında Köprü, 1987 yılında Köprü ve Ötesi yayınlandı ve 1990 yılında bu 3 albüm Pencere, Köprü ve Ötesi başlığı altında toplandı”.
1991 yılında Hansu İrem ile evlenir. “1981 yılından itibaren kimsenin bilmediği tüm soyut anlatımlarımı ona ithaf ettiğim bir telefon sırdaşımdı Hansu benim der”.
İlhan İrem’in hayat hikayesini detayları ile birlikte bu satırlara sığdırmam imkansız. Kendisini sevgiyle uğurluyoruz. Yalnızca bir müzikçi ve besteciyi değil aslında bir entelektüeli de kaybetmenin ıstırabı içindeyim.
Bu yazı aracılığıyla İlhan İrem’in iki kadim dostunu da anmadan geçmek istemiyorum. Hasan Uğur Epirden ve Cet Nirun… Erol Büyükburç (30 yıl), Barış Manço (16 yıl), İlhan İrem (24 yıl) olmak üzere birçok ünlü sanatkarın mejanerliğini yapan Hasan Uğur Epirden ve Parapsikoloji Uzmanı Cet Nirun’u da büyük bir hasretle anıyorum.
İlhan İrem-Barış Manço-Hasan Uğur Epirden-Edip Akbayram
Not: Ben bu satırları yazarken sevgili Hakan Eren’den hoş bir haber aldım. İlhan İrem’in daha evvel hiçbir yerde yayınlanmamış olan Nükhet Duru ve Sibel Hâkim ile iki düetini Pazar gecesi 21:00’da Radyo D’de “Hakan Eren’le Bir Zamanlar…” programında yayınlayacak. Hakan Eren yeniden gün yüzüne çıkmamış kayıtları bizimle buluşturacak. 22 yıldır yaptığı üzere… Sevgiyle kalın.
Kaan Çağlayangöl
Odatv.com