İran, ABD ve AB ortasındaki İran nükleer mutabakata geri dönüş müzakereleri aylar sonra 4 Ağustos’ta tekrar Avusturya’nın başşehri Viyana’da başlamıştı. Viyana’da sona eren 4 günlük dolaylı görüşmelerin akabinde 2015 İran nükleer muahedesini yine canlandırmak için AB Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyasetleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, “son metni” ortaya koyduğunu aktardı. Borrell, “Müzakere edilebilecek olan şey müzakere edildi ve şu anda en son bir metinde. Fakat her teknik bahsin ve her paragrafın ardında başkentlerde alınması gereken siyasi bir karar var” tabirlerini kullanarak, “Bu yanıtlar olumluysa, bu muahedeyi imzalayabiliriz” dedi.
Borell’in açıklamasından evvel üst seviye bir AB yetkilisi gazetecilere verdiği demeçte, 15 aydır müzakere edilen metinde daha fazla değişiklik yapılamayacağını ve taraflardan en fazla birkaç hafta içinde en son bir karar beklediklerini tabir etmişti. Yetkili, “Bu bir paket teklif. 20. sayfaya katılıp, 50. sayfaya katılamazsınız. Evet ya da hayır demek zorundasınız” demişti.
ABD MUAHEDEYE HAZIR
ABD Dışişleri Bakanlığından bir sözcü, ABD’nin AB teklifleri temelinde resmi olarak Kapsamlı Ortak Hareket Planı (JCPOA) olarak isimlendirilen muahedeyi yine canlandırmak için bir mutabakata süratle varmaya hazır olduğunu söz etti.
İRAN, MUTABAKATIN YİNE CANLANDIRMA OLARAK GÖRÜLMEMESİNİ TALEP ETTİ
İranlı yetkililer ise, İran’daki istişarelerin akabinde “ek görüş ve değerlendirmelerini” müzakereleri koordine eden Avrupa Birliği’ne ileteceklerini söyleyerek, AB’nin tekliflerini en son olarak görmediklerini belirttiler. İran tarafı ayrıyeten, ABD ve başka Batılı güçlerin muahedeyi yine canlandırma dışında görmelerini talep etti.
NÜKLEER MUAHEDEYE DÖNÜŞ MÜZAKERELERİ
Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulunun 5 daimi üyesi (İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya) ve Almanya ile İran ortasında 2015 yılında “Kapsamlı Ortak Hareket Planı” ismi verilen ve İran nükleer faaliyetlerinin denetlenmesini içeren mutabakat imzalanmıştı. Eski ABD Lideri Donald Trump 2018 yılında tek taraflı olarak mutabakattan çekilmiş, İran idaresi de nükleer faaliyetlerini muahede öncesine döndürmüştü. Bunun üzerine ABD idaresi, İran’ı ağır ekonomik yaptırımlarla gaye almıştı. Nükleer mutabakata dönüş için Avusturya’nın başşehri Viyana’da Nisan 2021’de İran, Fransa, Rusya, Çin, İngiltere ve Almanya ortasında müzakerelere başlanmıştı. ABD Lideri Joe Biden’ın Kasım 2021’de misyona başlamasıyla ABD’nin de muahedeye dönmesi için görüşmeler yürütülüyordu lakin müzakereler geçtiğimiz mart ayında farklı nedenlerle durdurulmuştu.