Heyetin yazılı açıklamasında, konsey tarafından 2017’de hazırlanan bir fetvada geçen hadisin kimi medya mecralarında bağlamından kopartılarak gündeme taşındığı belirtildi.
Usul olarak hadis rivayetlerinin öteki kanıtlarla birlikte bağlamı dikkate alınarak anlaşılması gerektiği kaydedilen açıklamada, “Şüphe yok ki, fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren, rızıklandıran lakin Allah’tır” halinde nakledilen rivayette kastedilenin 2012’de başkanlık tarafından yayımlanan “Hadislerle İslam” isimli yapıtta açıklandığı hatırlatıldı.
Eserde, Hazreti Muhammed’in ticari süreçlerde spekülasyona, belirsizliğe ve taraflar ortasında uyuşmazlığa yol açacak her çeşit muameleye mani olduğu ve fiili önlem aldığı halde fiyat konusunda sınırlama getirmeyi uygun bulmadığına yer verildiği bildirilen açıklamada, yapıttaki şu kısım nakledildi:
“Zira fiyatların sonlandırılması, kent dışından Medine çarşısına mal getirerek satan tüccarların, kendilerine diğer pazarlar aramasına sebep olacak, münasebetiyle Müslüman kent halkının dert yaşaması ve karaborsacılığa yenik düşmesi üzere bir sonuç oluşturabilecekti. Savaş kaidelerinin tesirini gösterdiği Medine çarşısını bir defa daha altüst edebilecek bir uygulama olacağı gerekçesiyle Hazreti Peygamber’in kaçındığı fiyat sınırlaması, sonraki yüzyıllarda İslam toplumlarında ortaya çıkan yeni kurallar doğrultusunda yine gündeme getirilmiş ve fiyatların çok derecede yükseltilmesini engelleyecek halde önlemler alınmasına müsaade verilmiştir. İslam alimleri, doğuracağı sonuçlar açısından bu uygulamanın, Hazreti Peygamber’in dikkate aldığı gayelere uygun olduğunu belirtmişlerdir.”
Açıklamada, “İslam dininin kesin bir kar haddi koymadığı ve bunu piyasa kurallarına bıraktığı” görüşünün paylaşıldığı fetvanın, birtakım medya mecralarında dini kıymetlerin gayeye konulduğu, metin içerisinde yer alan hadisin alaya alındığı bir noktaya taşındığı belirtilerek, “Yüce dinimiz İslam’ın prensiplerinin bilgisizce alaya alınması, en hafif tabirle saygısızlıktır. Bu mevzuda yazan, konuşan, yorum yapan herkesi son derece ihtimamlı ve dikkatli olmaya davet ediyoruz” sözü kullanıldı.
FETVANIN TAM METNİ
Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açıklanan fetvanın tam metni şöyle:
“İslam dini, alım satım akitlerinde kesin bir kâr haddi koymamış, bunu piyasa koşullarına bırakmıştır. Hususla ilgili olarak Allah Resûlü (s.a.s.), fiyatlar artmaya başladığında kendisinden bu duruma müdahale etmesi istendiğinde şöyle buyurmuştur: “Şüphe yok ki, fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren, rızıklandıran lakin Allah’tır. Ben sizden rastgele birinin malına ve canına yapmış olduğum bir haksızlık sebebiyle o kimsenin hakkını benden ister olduğu halde, Rabbime kavuşmak istemem.” (Ebû Dâvud, İcâre, 15; Tirmizî, Bûyû’ 73) Ayrıyeten Hz. Peygamberin (s.a.s.), kendisine kurbanlık bir koyun satın alması için para verdiği Hakîm b. Hizâm’ın bir dinara satın aldığı koyunu iki dinara satıp, sonra bir dinara bir koyun satın almasını (diğer bir rivayette bir dinara satın aldığı iki koyundan birisini bir dinara satmasını) kınamamış, üstelik ona hayır duada bulunmuştur (Ebû Dâvûd, Büyû’, 28; Tirmizî, Büyû’, 34).
Fakihler de bundan hareketle kâr haddinin eşyadan eşyaya fark edebileceğini, bu sebeple de kesin bir takdir yapılamayacağını söylemişlerdir (Kâsânî, Bedâi’, V, 129). Bununla birlikte piyasada suistimaller olduğu, karaborsacıların devreye girerek halkı mağdur ettikleri, bilhassa halkın mecburî gereksinimleri sayılabilecek mallarda çok fiyat artışları yaşandığı durumlarda, kamu otoritesinin fiyatlara müdahale etme (narh koyma) yetkisi vardır (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 226). Çok fiyatın tespitinde ise uzmanların günün piyasa koşulları içerisindeki belirlemeleri temel alınır.”