Pelin Akdemir
İçişleri Bakanlığı’nca 2018 yılında bayan ve çocuklara şiddeti önlemek için uygulamaya alınan Bayan Dayanak Uygulaması (KADES), yalnızca Android telefonlarda, internet ve pozisyon bilgisi açıkken kullanılabiliyor.
KADES imdat davetinin bazen görünmediği, emniyet ünitelerinin olay yerine geç geldiği durumlarda bayanların şiddete maruz kaldığı, hatta vefatla sonuçlanan olayların yaşandığı örnekler mevcut. Bayan örgütleri ise KADES uygulamasındaki aksaklıklara dikkat çekerek düzeltilmesi gerektiğini söylüyor.
İNTERNET VE POZİSYON BİLGİSİ DAİMA AÇIK OLMALI
Android telefonlara indirilen uygulama, kimlik numarası girerek ve Emniyet Genel Müdürlüğü serverlarından gelen aktivasyon kodu ile aktifleştirilerek kullanılabilir hale geliyor. Uygulamanın kullanılması için internet ve pozisyon bilgileri daima açık olmak zorunda.
Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı’na bağlı Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezlerinde (ŞÖNİM), bayanların KADES uygulamasını tanıması da sağlanıyor. Mahkeme tarafından adreste kapalılık kararı bulunan bayanlara, KADES uygulamasını kullandıkları vakit adreslerine ŞÖNİM üzerinden ulaşılıyor. Lakin KADES uygulaması devreye girmediğinde bayanlar şiddet mağduru olabiliyor, hatta vefatla sonuçlanabiliyor.
Çanakkale’nin Çan ilçesinde boşanmak üzere olduğu erkek İlker Mustafa Kuloğlu tarafından kaçırılan İ.K., 60 saat sonra şiddete uğramış bir şekildeilçeye bağlı köyündeki konutunda bulundu. Cinsel akına maruz kalan İ.K., KADES uygulamasına üç defa bastığını fakat imdat davetinin görülmediğini söz etti.
Rize’de eşi Ramazan Dursun tarafından şiddet gören Ö.D. hayatını kaybetti. Ö.D.’nin olayın yaşandığı gün KADES uygulamasına başvurduğu, olay yerine gelen polis takımlarına eşinin dehşetinden ötürü şikayetini geri çektiği öğrenildi.
‘EĞER TEK BİR BAYAN OLSAYDI ÖLMÜŞ OLURDU’
İsmini vermek istemeyen bir bayan, Bursa’nın Osmangazi ilçesinde yaklaşık altı ay evvel yaşadığı olayda KADES uygulamasına üç sefer bastığını, emniyet gruplarının gelmemesi üzerine emniyeti aradığını anlattı. Teyzesinin boşanmak üzere olduğu erkek tarafından bıçakla tehdit edildiğini söyleyen bayan, emniyetin bulunduğu yere yakın olmasına karşın grupların KADES uygulamasını kullanmasından 40 dakika sonra olay yerine geldiğini belirtti. Karakolu tekraren aradığını da tabir eden bayan, “Eğer ben o arbedede emniyeti tekrar arayabilecek durumda olmasaydım ölmüş olabilirdim. Biz kalabalıktık. Şayet tek bir bayan olsaydı ölmüş olurdu” dedi.
Emniyetin tavrını eleştiren bayan, “Tehdit altında olduğumuz için arıyoruz. Panik halinde olduğum için telefonda bağırdım. Emniyet neden çok aradık diye şikâyet ediyor. ‘40 dakika geçti üzerinden olay yerine gelmek için ölmemizi mi bekliyorsunuz’ dedim. Geldiklerinde de sitem ettiler” diye konuştu.
Dilek Üzümcüler ‘KADES BÜTÜN TELEFONLARDA KULLANILABİLİR OLMALI’
Emniyetin yeterli işleyen uygulamalarından birinin KADES olduğunu söz eden Mor Salkım Bayan Dayanışma Derneği Lideri Dilek Üzümcüler ile uygulamanın eksik taraflarını de konuştuk. Üzümcüler, KADES uygulamasının yalnızca Android telefonlarda değil bütün telefonlarda kullanılabilir olması gerektiğine işaret etti. Pozisyon bilgisinin açık olması halinde uygulamanın kullanılabilir olmasına değinen Üzümcüler, “Kadının beyan ettiği adreste bulunması gerekiyor. Pozisyon bilgisinin daima açık tutulması gerekiyor ama makûs bireyler tarafından da adresin bulunabilir olması açısından bir sakıncası da var” diye konuştu.
Danışanları ortasında yahut gelen telefonlar içerisinde emniyet takımlarının olay yerine geç intikal ettiği üzere bir şikayetle karşılaşmadıklarını aktaran Üzümcüler, KADES uygulamasının yalnızca şiddet gören değil her bayan tarafından kullanılması gerektiğini vurguladı.
Üzümcüler, “Şiddet öğrenilir. Şiddet her an, her yerde karşımıza çıkabilir. KADES, ısrarlı takip, dijital şiddet hususlarında da dayanak veren bir sistem. Yalnızca şiddet tehdidi alan bayanlar değil, her bayan bu uygulamayı telefonunda bulundurmalı. Üniversiteye giden genç bayanlara da öneriyoruz. Zira üniversitelerde gerçek manada önemli bir şiddet var. Bilhassa genç bayanlar, uygulamayı daha çok kullanıyorlar” dedi.
‘İŞİTME VE GÖRME ENGELLİ BİREYLER DE KULLANABİLMELİ’
Dilek Üzümcüler, KADES uygulamasını kullanan bir bayanın şiddet gördüğü şahsa yönelik kaygısından ‘şikayetçi değilim’ dese bile emniyet tarafından şikayetçi olunmuş kabul edilerek süreç yapılması gerektiğini söyledi.
“KADES’e bastıysa şikayetçidir manasına geliyor” diyen Üzümcüler, pozisyon bilgisinin açık olmasının değerli olduğunu belirterek uygulamanın uygunlaştırılması için yapılması gerekenleri sıraladı:
“Sistemdeki aksayan taraflar için yenileme yapılıyor. Telefon şirketlerinin de pozisyon bilgisi açık olmadan bayanlara ulaşılabilirliği artıracak uygulama üzerine çalışmalar yapılıyor. Ayrıyeten ülkemizde her ülkeden insan var. Lisan çeşitliliği artmalı. Android olmayan telefonlarda da uygulama kullanılabilir olmalı. Pozisyon bilgisi açık olmadan da bayanlar uygulamayı kullanabilmeli. İşitme engelli, görme engelli şahıslar için de KADES uygulaması kullanılabilir olmalı. Yalnızca sağlıklı beşerler şiddete uğramıyor.”