Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, yazılı açıklamasında, dünyada ve Türkiye’deki besin israfına dikkati çekti.
Dünya nüfusunun süratle arttığını vurgulayan Bayraktar, kentleşme, endüstrileşme, turizm ve ulaşım dallarındaki gelişmelerin tarım alanlarının daralmasına yol açtığını bildirdi.
Bayraktar, nüfus artışıyla besine talebin daha da artacağına işaret ederek, besin güvenliğinin, tarım siyasetlerinin odak noktası olmaya devam edeceğini belirtti.
Dünya Besin ve Tarım Örgütü bilgilerine nazaran 828 milyondan fazla insanın açlıkla çaba ettiğini kaydeden Bayraktar, “2050’ye kadar artan nüfusu besleyebilmek için mevcut üretimin yüzde 60 oranında artırılmasına muhtaçlık vardır.
Gıda güvenliğini sağlamada kayıp ve israfın azaltılması da en az verimlilik kadar kıymetli. Büyük emek ve kaynak harcanarak üretilen her eserin bir gramı dahi ziyan edilmeyecek kadar kıymetlidir. Kültürümüzde israfın güzel karşılanmaması, dinimizde israfın haram sayılması bu anlayışın sonucudur” değerlendirmesinde bulundu.
Bayraktar, Birleşmiş Miletler Etraf Programı (UNEP) tarafından hazırlanan Besin İsrafı Endeksi Raporu’na nazaran, 2019’da 931 milyon ton besin israfı olduğunu tabir ederek, israfın yüzde 61’inin meskenlerde, yüzde 26’sının besin hizmeti veren işletmelerde, yüzde 13’ünün ise besin satıcılarında meydana geldiğini aktardı.
Türkiye’de de bilhassa yaş zerzevat ve meyvenin, tarladan sofraya ulaşıncaya kadar kayıplara uğradığının altını çizen Bayraktar, bilhassa hasat sonrasında taşıma, koruma ve pazarlama basamaklarında da değerli kayıplar yaşandığını vurguladı.
Bayraktar, besin üretiminde tarım dalının ehemmiyetine işaret ederek, ziraî üretimin sürdürülebilirliği için bölümün olumlu ayrımcılık yapılarak desteklenmesi gerektiğini belirtti.
İsrafla gayrete tarladan başlanması gerektiğini lisana getiren Bayraktar, şöyle devam etti:
“Üreticilerin öncelikle yetiştirme ve hasat teknikleri konusunda bilgilendirilmesi gerekiyor. Üreticiden tüketiciye kadar uzanan zincirin halkalarının ıslah edilmesi kuraldır.
Tarımda kültürel süreçlerden yetiştirme tekniklerine, hastalık ve zararlılarla uğraşa, hasada, depolama, paketleme ve pazara ulaştırmaya, tüketicinin şuurlu tüketimine kadar her kademede israfı en aza indirecek uygulamalara öncelik verilmeli, yatırımlar buna nazaran yapılmalı, toplumlar buna nazaran örgütlenmelidir. Bu gayeyle soğuk hava depolarının sayısı ve kapasitesi yükseltilmeli ve bu tesislere verilen dayanaklar artırılarak devam etmelidir.
Aslında besin kaybı ve israfının önlenmesine yönelik çalışmaları besin zincirindeki tüm paydaşlar için yarar sağlayacaktır. Bu kapsamda, ziraî eserleri işleyen fabrikaların kaliteli esere ulaşımının sağlanması ve perakende noktalarına erişmede kullanılan nakliye şartlarının uygunlaştırılması üzere tahliller besin kayıplarının azaltılmasını sağlayabilir.”
Bayraktar, tüketicilerin besin israfına mahal vermemek için yapması gerekenler olduğuna dikkati çekerek, tüketicinin eseri, kayba ve israfa uğratmayacak ölçüde muhtaçlığı kadar satın alması gerektiğini tabir etti.
Tüketicilerin başta zerzevat, meyve olmak üzere eserleri uygun saklama ve kullanma kurallarına nazaran vaktini geçirmeden değerlendirmesi gerektiğini vurgulayan Bayraktar, şunları kaydetti:
“Alışverişe gitmeden evvel konuttaki yiyecekleri gözden geçirerek bir alışveriş listesi yapmalı, gereksiniminden fazlasını almamalıdır.
Gereksinimin üzerinde ekmek alınmamalı, bayatlayan ekmekler uygun formda değerlendirilmelidir. Konutta yahut lokantalarda yemek küçük porsiyonlar halinde servis edilmeli, yenebilecek kadar alınmalı, tabakta yemek bırakılmamalıdır.
Sipariş edilen yemeğin fazla gelmesi durumunda kalanların paketlenmesi talep edilmelidir.
Birlik olarak kayıp ve israfın önlenmesi konusunda çalışmalar yapıyoruz. Konut sahipliğimizde düzenlenen panel ve toplantılarda israf konusunu tüm boyutuyla ele aldık ve raporlar hazırladık. Üretim kayıpları ve israfla ilgili eğitimler verdik, bu eğitim çalışmalarına devam edeceğiz.”