Azerbaycan’da İkinci Karabağ savaşı ile Ermenistan’dan geri alınan topraklara dönüşler başladı. Yaklaşık 30 yıl işgal altında kalan toprakların 27 Eylül 2020’de başlatılan ve 44 gün süren savaşla geri alınmasının akabinde 60 civarında kişinin bulunduğu birinci küme, 1993 yılında terk etmek zorunda kaldıkları bölgelere döndü. Bundan 29 yıl evvel Ermeni ayrılıkçılar, 30 bin kişinin öldüğü çatışmaları başlatmıştı. 1994’te sona eren savaşta, Dağlık Karabağ bölgesi ile ‘rayon’ ismi verilen 7 bölge Ermenistan denetimine geçmişti.
İLK ETAPTA 41 AİLE DÖNECEK
Ekim 2020’de Bakü tarafından yine ele geçirilen Zengilan ilçesine bağlı Ağalı köyüne birinci etapta 10 aileden 58 kişi döndü. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in bölgedeki özel temsilcisi Vahid Hacıyev, dönenleri uğurlamak için eski mahallelerinde düzenlenen merasimde, 4 etapta toplam 41 ailenin döneceği bilgisini verdi. Hacıyev, “Toplam 41 aile önümüzdeki beş gün içinde Zengilan’da yeni inşa edilen köye dönecek” diye konuştu. İlçe, savaştan evvel tamamı etnik Azerbaycanlı 30 bin bireye mesken sahipliği yapıyordu. Nüfusun tamamı, 1993 yılında bölgeyi terk etmişti.
Dünkü geri dönüş seyahati, Karabağ’ı eski Azeri nüfusuyla doldurmayı amaçlayan “Büyük Dönüş” planının birinci adımı oldu. Yeni yollar, köprüler ve havaalanları üzere altyapı projeleri için birinci etapta 1.3 milyar dolar ayrıldı. Özel temsilci Hacıyev dünkü uğurlama merasiminde yaptığı konuşmada, İkinci Karabağ Savaşı’nın çabucak akabinde Zengilan’da büyük ölçekli altyapı projelerine başlandığını kaydederek, “Demiryolları ve yollar yapılıyor. Zengilan havalimanı yakın vakitte hizmete girecek. Ağalı, ‘akıllı’ köy konseptine nazaran inşa edilmiştir” dedi. Geniş bir toprağa inşa edilen Ağalı’da büyük bir meydan ve çok sayıda çift katlı konut bulunuyor.
MAYINLAR HÂLÂ SORUN
“Bugün tarihi bir olaya şahit oluyoruz” diyen Hacıyev gönüllüleri tebrik ederken, merasimde basına konuşan aile üyeleri de Zengilan’a dönmekten memnuniyet duyduklarını lisana getirdi. Fakat bölgede hâlâ kara mayınlarının bulunuyor oluşu geniş kapsamlı dönüşler önünde en büyük mahzur. 2020 yılındaki savaşta 6500’den fazla kişi ölmüş, Rusya arabuluculuğunda taraflar çatışmaların altıncı haftasında ateşkes muahedesine varmıştı. Mutabakata nazaran Ermenistan, onlarca yıldır denetim ettiği toprakları devrederken, Rusya ateşkesi denetlemek için bölgeye yaklaşık 2 bin barış gücü askeri konuşlandırdı.