AKP, bilhassa kuruluş devirlerinde siyasal elastikiyeti son derece yüksek bir partiydi. Bu sayede ulusal görüşçü, milliyetçi, Kürt sağı ve liberal eğilimdeki dört seçmen kümesini tabanını oluşturan kitleye dönüştürebilmişti. Uzun müddet bu tabanını koruyabildi. Her kümeye başka farklı ekonomik ve manevi tatmin alanları yarattı.
AKP’nin kuruluş ruhundaki bu elastikiyet, düzgün çalışılmış siyasi irtibat faaliyetleri ile birlikte, birçok kere, doğal tabanı dışındaki kitleleri de destekçisine dönüştürebildi. Bu duruma ait en uygun örneklerden biri, 2010 yılında sandık başına gidilen Anayasa Değişikliği Referandumu’dur. Birikimine, siyasal derinliğine inandığımız çok sayıda demokrat, sosyalist, toplumsal demokrat “yetmez fakat evet” saflarında yer alarak, Siyasal İslamcı bir gelenekten gelen takımın, demokrasiyi geliştireceğine, ülkenin temel problemlerine demokratik tahliller bulacağına, ülkenin karanlık geçmişiyle hesaplaşacağına, bu minvalde Kenan Evren’i yargılayacağına inandılar. Böylece AKP, kendi kurucu ve kurmaylarından daha eğitimli ve daha birikimli insanların, yapıların, kümelerin dayanağını de alarak, referandumdan istediği sonucu çıkarabildi.
Bugüne geldiğimizde; AKP’nin gerilemesinde hissesi olan, bu siyasal elastikiyetini ortadan kaldıran iki değerli gelişme olduğunu belirtmek isterim. Bunlardan birincisi, parti içindeki nitelikli takımların tasfiye edilerek, yerlerine “af dileyen” takımların getirilmesi, ikincisi ise, MHP ile ittifakıdır. Takımların tasfiyesi AKP’nin gerilemesini başlatsa da hızlandırıcı tesirin MHP ittifakı olduğunu söyleyebiliriz. MHP, ittifak olmanın gereği olarak, esnemesi gerekirken, tam bilakis kendi siyasal önermelerine tam bağlı kalarak AKP’yi kendi siyasi çizgisine gelmeye zorladı. Açıkçası bunu başardı da. Bugün artık AKP, lakin MHP’nin ona çizdiği siyasal çemberin içinde siyaset yapabilmekte ve MHP’nin şerh düşmeyeceği siyasi atakları gerçekleştirebilmektedir. Bu nedenle siyasal İslamcı ve milliyetçi partinin bir ortaya gelmesi ile birlikte bu sağ iktidar, çok sağ iktidara evrilmiştir.
Yukarıda özet geçmeye çalıştığımız gelişmeler nedeniyle, AKP artık toplumun önüne daha özgürlükçü, reformist, kalkınmacı, refah artırıcı, toplumsal barışı büyüten siyasetler koymaktan hayli uzak. Aksine, toplumu devasa yapısal sıkıntıların içine iten bir sarmala hapsolmuş durumda. Bu problemler içinde var olma savaşı veren toplum ise, gün be gün derinleşen bir mutsuzluk içerisinde. Mutsuz toplum, yüzünü siyasete çevirmiş bir umut arıyor. İktidar kanadı ise, seçmeninin bu umudu muhalefette görmemesi ismine yeni bir formül geliştirdi. Bu formül; “ertelenmiş mutluluklar” vaat etmek.
AKP’nin, artık iki ayaklı bir siyasal stratejisi izlediğini görmekteyiz. Ayaklardan biri, tansiyonlar üzerinden seçmen konsolidasyonu, oburu, “ertelenmiş mutluklar”. Tansiyonlar üzerinden yürüttüğü strateji, hakaretten küfre varan bir düzeyde/düzeysizlikte süratle devam ediyor. Ertelenmiş mutluklarda ise durum ziyadesiyle trajikomik. Gözlerden ışık saçılabildiğini ve bu ışık ile iktisadın gidişatı ortasında güçlü bir korelasyon olduğunu tez eden bir İktisat Bakanı’mız var. Bakan Nebati, farklı farklı vakitlerde enflasyonun süratli bir biçimde düşeceğini anlatıyor.
Kişisel gelişim kitaplarından hallice bir içerik üretimi ile iktisada dair tahliller yapan bu bakanın, sıklıkla ertelediği enflasyonsuzluk mutluluğunun, toplumdaki yansımasına gelin birlikte bakalım. Geçtiğimiz yılın 22. haftasında ‘Sizce Türkiye iktisadında yüksek enflasyon var mıdır?’ diye sormuştuk. Karşılıkları aşağıdaki tablodan görebilirsiniz.
Geçen yılın 22. haftasında ülkede yüksek enflasyon olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 67,5. Bu oran AKP seçmeninde yüzde 58,1, MHP seçmeninde yüzde 68,6. Geride kalan bu müddet içerisinde, tüm AKP kurmayları işlerin düzeldiğini ve daha da düzeleceğini anlatıyor, memnunluğu erteleye erteleye toplumun önüne koyuyordu. Pekala, onlar bunu anlatırken toplumun bu husus özelinde kanılarının ne istikamette değiştiğine birlikte bakalım. Tıpkı soruyu bu yılın 22. haftasında sorduk. Karşılıkları tablodaki üzere.
Aradan geçen bir yıl içerisinde, Türkiye iktisadında yüksek enflasyonun olduğunu söz edenlerin oranı düşmediği üzere, yüzde 67,5’ten yüzde 93,7’ye yükselmiştir. Yani toplum, AKP’nin ertelenmiş memnunluk vaadi yerine, kendi somut problemleri üzerinden kararlarını üretmektedir. Pekala bu durum yalnızca yüksek enflasyon için mi geçerli? Gelin bir de yüksek işsizlik ve yüksek döviz kuru üzerinden bakalım.
Yüksek işsizlik olduğunu söz edenlerin oranı geçen yıl bu tarihlerde yüzde 66,7 iken bu yıl yüzde 86,4’e çıkmıştır. AKP seçmeni içinde bu orandaki değişim yüzde 57,3’ten yüzde 74,9’a gelmiştir.
Bir öteki parametre olan döviz kuru üzerinden mevzuyu ele aldığımızda, geçen yıl yüzde 53 olan döviz kurunun yüksek olduğu kabulünün, bu yıl yüzde 91,4’e çıktığını görüyoruz. Özetle toplum, AKP kurmaylarının ne söylediğinden öte, kendi somut sıkıntılarından yola çıkarak kanaat oluşturuyor.
Umudu büyütemeyen AKP’nin, tansiyonu büyütme gayretine dair geçtiğimiz hafta büyük bir örneğe daha tanıklık ettik. Erdoğan bu haftaki küme konuşmasında, Seyahat eylemcilerini her zamanki üzere amaç haline getiren üslubuna bir de hakaret ekledi. Biz de hakaret içeren o konuşmayı, Türkiye temsili bir denek kümesine izlettik. Nasıl bir sonuç aldığına birlikte bakalım.
Bu tabloya baktığımızda; AKP’nin ülkede yaratmış olduğu ağır tahribatı ve temelinden sarstığı toplumsal barışın sonuçlarını görmekteyiz. Ülkenin Cumhurbaşkanı tarafından dillendirilen bir hakarete verilen takviyenin oranı yüzde 39…
Sıklıkla tabir ettiğim üzere, birinci seçimde iktidarın değişeceğine, toplumsal demokrat bir iktidara kavuşacağımıza inancım tam. Bir özeleştiri de yaparak belirteyim ki, iktidar değişikliğini her ele aldığımızda içinde bulunduğumuz ekonomik meseleleri konuşuyoruz. Ancak bu tablo bize ekonomik problemler kadar büyük bir toplumsal barış problemini karşımızda bulacağımızı gösteriyor. Ülkenin Cumhurbaşkanı bir vatandaş kümesine ağır hakaretlerden birini ediyor ve toplumdan yüzde 39 takviye alıyorsa sorun hepimizin düşündüğünün ötesinde…