24 Şubat 2022 tarihinde Rusya’nın Donbas bölgesini özgürleştirmek emeliyle Ukrayna’ya gerçekleştirdiği askeri harekât 28 – 30 Haziran 2022 tarihleri ortasında Madrid’de gerçekleşen NATO Zirvesi’nin tarihi bir ehemmiyete sahip olmasına da neden oldu. Rusya’nın yakın etraf doktrini ile NATO’nun genişleme siyasetinin karşı karşıya gelmesi sonucunda NATO şemsiyesi altına girmek isteyen ülkeler ortasına Finlandiya ve İsveç de katıldı. NATO Genel Sekreteri Stoltenberg’in tarihi bir fırsat olarak değerlendirdiği bu durum NATO içerisinde savunma ve güvenlik anlayışının ortak bir yerde kabul görmesi gerekliliğini de üye ülkelere bir defa daha hatırlattı.
Finlandiya ve İsveç’in NATO’ya üyelik başvurusu kelam konusu olduğunda Türkiye haklı güvenlik tasaları doğrultusunda terörle çabasında bu iki ülkenin uygulamaları nedeniyle üyeliğe adaylıklarını veto etti.
NATO’nun vizyon genişlemesi
NATO’nun 2030 vizyonu, 4 Nisan 1949’da imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması’na dayanarak kurulan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün iş birliği ve tesir alanını global sıkıntıları da dahil ederek genişletildiğinin işaretini taşıyordu.
Rusya Federasyonu devlet lideri Putin’in gerçekleştirdiği tarihi konuşma sonrasında NATO’nun öncelikli tehditleri de 2030 vizyonunda belirtilen Rusya Federasyonu’nun bir devlet olarak Çin’in ise daha çok ekonomik ve teknolojik manada bir rakip olarak konumlandırılmasını daha farklı bir noktaya taşıdı.
Finlandiya ve İsveç ile imzalanan mutabakat
Türkiye’nin PKK ve uzantıları olan PYD-YPG terör örgütü ile uğraşında NATO çatısı altında bulunan üye ülkelerin, başta ABD olmak üzere ve İsveç ve Finlandiya üzere üyeliğe aday ülkelerin Türkiye ile bu mevzuda ortak siyasete sahip olması kıymetli.
28-30 Haziran 2022 tarihlerinde Madrid’de gerçekleşen NATO başkanlar doruğu Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya adaylığı konusunda vetosunu kaldırması için dörtlü bir tepe gerçekleşti ve sonunda Türkiye’nin kaygılarını muhakkak bir çerçevede belgeleyecek ve müşahede sürecinin kapısını aralayacak bir mutabakat imzalandı.
Mutabakatta yer alan hususların hepsi başka bir ehemmiyet taşıyor.
Özellikle, “Müstakbel NATO Müttefikleri olarak Finlandiya ve İsveç, ulusal güvenliğine yönelik tüm tehditlere karşı Türkiye’ye tam takviye verirler. Bu çerçevede, Finlandiya ve İsveç, PYD/YPG ve Türkiye’de FETÖ olarak tanımlanan örgüte takviye sağlamayacaklardır. Türkiye de ulusal güvenliklerine yönelik tüm tehditlere karşı Finlandiya ve İsveç’e tam takviye verir. Finlandiya ve İsveç terörizmi tüm biçim ve tezahürleriyle en kuvvetli biçimde reddeder ve kınar. Finlandiya ve İsveç, tüm terör örgütlerinin Türkiye’ye karşı gerçekleştirdikleri taarruzları açık ve net biçimde kınar, Türkiye’yle ve mağdurların aileleriyle en derin dayanışma hislerini söz eder.” unsuru ile “Finlandiya ve İsveç, PKK’nın yasaklanmış bir terör örgütü olduğunu teyit eder. Finlandiya ve İsveç, PKK ve başka tüm terörist örgütlerin, bunların uzantılarının faaliyetleri ile iltisaklı kuruluşlar ve paravan örgütler içerisinde yer alan yahut bu terör örgütleriyle irtibatı bulunan şahısların faaliyetlerini engelleyeceklerini taahhüt eder.
Türkiye, Finlandiya ve İsveç bu terör örgütlerinin faaliyetlerini engellemek hedefiyle ortalarındaki iş birliğini artırmaya karar vermişlerdir. Finlandiya ve İsveç, bu terör örgütlerinin emellerini reddeder.” tabirleri bilhassa Türkiye’nin ulusal güvenliğine yönelik tüm tehditlerin ilerleyen süreçlerde Türkiye’nin tanımladığı formda kabul edilmesi ve tüm ulusal güvenlik tehditlerine karşı üyeliğe aday iki ülkenin Türkiye ile ortak siyasetlere izleyip izlemeyeceği alınması gereken meclis kararını etkileyen en değerli süreç olacaktır.
Bu sebeple Madrid’de gerçekleşen NATO Önderler Tepesi, diplomasinin işlemesi ve düzgün niyet adımlarının atılması açısından epey kıymetli bir tepe. Öteki açıdan ise bir müşahede süreci olarak sonuçları belirleyecek adımların atılması için değerli. Bu sebeple görüşmelerde kaybetmek ya da kazanmak üzerine yapılan kesin çıkarımlar bizi yanlış yorumlamaya götürebilir. Haklarımızı elimizde gizli tutmak ile birlikte Ukrayna – Rusya savaşının yol açtığı global sıkıntılarla uğraşta Türkiye’nin stratejik rolünü öne çıkartmak ve ortak kazanımların içine dahil olmak için NATO üyesi olarak memleketler arası bir mutabakat ile yazılı olarak ulusal güvenlik tehditlerinin PKK ve uzantıları ile tanımlanması bugün atılan kıymetli bir adım. Bundan sonrasını ise müşahede süreci belirleyecek.
Stratejik konsept ve Çin
Madrid’de dikkat çeken öbür değerli bir bahiste Çin’in NATO’nun çıkarlarına, güvenliğine ve bedellerine meydan okuduğu konusunda varılan fikir birliği. Stratejik konsept kapsamında bilhassa Çin’in askeri ilerlemeleri, yeni siber akın kabiliyetlerini artırması, güç arzı tasaları, global krizler, Rusya’nın Ukrayna üzerinden dünyada yarattığı geniş çaplı tehditler ön planda tutuluyor. Doğu kanadının korunmasında revizyon yapılması, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline cevap, besin krizine bulunacak tahlil ve Rusya’nın artık dış ortak değil bir tehdit olarak tanımlanması öne çıkan başlıklar ortasında yer alıyor.
Bu durum da bize gösteriyor ki gerçekleşen tepe bir yandan Türkiye’nin terörle çabasında NATO üyesi ülkelerin bundan sonra izleyeceği siyasetler ve alacağı kararlar açısından değerliyken öbür yandan Çin ile tüm dünyayı farklı bir gelecek bekliyor. Asıl cevaplanması gereken soru ise tüm bunlar Kissinger kabusunu hayata geçirir mi? Çin ve Rusya askeri ve ekonomik manada ortak bir yerde güçlerini birleştirir mi? Yeni dünya nizamının oluşumu kaçınılmaz bir noktaya geldi, tek ümidimiz bu süreçte taşlar yerine otururken her ne olursa olsun kaçınılmaz olanın üçüncü bir dünya savaşı olmaması.