Stockholm Milletlerarası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) yıllardır azalma trendinde olan nükleer silahlanmanın yine artacağı iddiasında bulundu.
SIPRI bugün açıkladığı yıllık raporunda dünyadaki nükleer başlık sayısını 12 bin 705 olarak tabir etti. Rusya ve ABD dünyadaki nükleer başlıkların yüzde 90’ına sahip. Rusya’daki başlık sayısının 5 bin 997, ABD’de ise 5 bin 428 olduğu iddia ediliyor. Her ne kadar her iki ülkede de Ocak 2021’den Ocak 2022’ye kadar geçen müddet içinde nükleer başlık sayısı gerilemiş olsa da bu durumun orduların yıllardır ıskartaya çıkarttığı nükleer başlıkların demonte edilmesinden kaynaklandığı belirtildi. Kullanılabilir durumda olan başlıkların sayısının ise görece sabit kaldığı tabir edildi. Enstitü nükleer başlık sayılarının gelecek on yıl içinde yine artacağı kestiriminde bulundu.
SIPRI uzmanlarından Hans M. Kristensen “Soğuk Savaş’ın sonundan beri nükleer silahların azalmasında sona gelindiği tarafında açık bir işaret var” dedi. Öteki bir SIPRI uzmanı olanı Matt Korda da nükleer silahlara sahip 9 ülkede çabucak ve somut silahsızlanma adımları atılmaması halinde dünyadaki nükleer silahların sayısının Soğuk Savaş’tan beri birinci defa tekrar artabileceğini söyledi.
SIPRI raporuna nazaran hem ABD hem de Rusya nükleer başlık, taşıyıcı sistemler ve üretim tesislerinin modernizasyonu için kapsamlı ve masraflı programlar yürütüyor. Birebir durum nükleer silahları olan İngiltere, Fransa, Çin, Hindistan, Pakistan, İsrail ve Kuzey Kore için de geçerli.
SIPRI’ye nazaran bu ülkelerin hepsi yeni silah sistemleri ya geliştirdi ya konuşlandırdı ya da bunları yapacağını açıkladı. Bu ülkelerden hiçbiri nükleer silahsızlanma niyeti taşımıyor. Çin nükleer silah cephaneliğini kapsamlı bir biçimde geliştirmeyi önüne koydu. İngiltere ise 2021 yılında nükleer silah envanteri için koyduğu üst hududu üst çekeceğini duyurdu.
Yıllardır dünya genelinde nükleer silahların sayısı daima olarak azalıyor. Dünyadaki nükleer silah sayısı Soğuk Savaş’ın sürdüğü 1980’li yıllarda mevcut olan nükleer silah ölçüsünün yalnızca beşte biri seviyesinde. Fakat geçen yıl SIPRI çağdaş nükleer silahlara yanlışsız yeni bir trend olduğunu tespit etmişti.
Eylemler açıklamalara uymuyor
Almanya’nın nükleer silahları bulunmuyor. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu’nun daimi üyeleri ABD, Rusya, İngiltere, Fransa ve Çin ise yılın başında Ocak ayı başında ortak bir açıklama yaparak “Nükleer bir savaşın kazanılamayacağını ve hiçbir vakit yürütülmemesi gerektiğini vurguluyoruz” demiş ve nükleer silahların yayılmasını engelleme teminatı vermişlerdi. SIPRI ise bu açıklamaya rağmen beş ülkenin de nükleer cephaneliklerini genişlettikleri ya da modernize ettikleri ikazını yaptı. Örneğin Rusya 24 Şubat tarihinde başlattığı Ukrayna savaşı sırasında nükleer silah kullanımına başvurabileceğini açıkça söz etti.
“Nükleer silah kullanım riski Soğuk Savaş’tan beri en üst seviyede”
SIPRI Yöneticisi Dan Smith “Her ne kadar geçen yıl nükleer silahların denetiminde ve nükleer silahsızlanmada birtakım kıymetli adımlar atılmış olsa da şu anda nükleer silah kullanım riski, Soğuk Savaş’ın tepede olduğu periyottan bu yana en yüksek seviyede” dedi.
SIPRI uzmanı Kristensen de Ukrayna savaşının dünyadaki nükleer silahlanma trendine katkı yapacağı varsayımında bulundu. “Ruslar konvansiyonel silahlı kuvvetlerinin düşündükleri kadar düzgün olmadığını görüyorlar” diyen Kristensen Moskova’nın bu nedenle gelecekte nükleer silahlara daha fazla başvurabileceğini kaydetti. NATO’nun da Ukrayna Savaşı esnasında nükleer silahların kıymetini fark ettiğini kelamlarına ekledi.
Kristensen nükleer bir çatışma riskinin de Ukrayna Savaşı ile birlikte arttığı kanaatinde. Ukrayna Savaşı’nın Rusya ile NATO ortasında bir çatışmaya dönüşebileceğini belirten SIPRI uzmanı, Hindistan ile Pakistan ortasında süren uyuşmazlığa, Çin-Hindistan hududunda daima büyüyen düşmanlıklara ve Kuzey Kore’nin nükleer silahlanma eforlarına da dikkat çekti.
“Tüm bunlar üst üste ekleniyor. O nedenle şu anda son derece garantisiz bir durumda bulunduğumuzu söyleyebiliriz” diyen Kristensen en başta nükleer güçlerin kullandıkları lisanda nükleer silah kullanacakları tarafındaki tabirlerden vazgeçmesi gerektiğini belirtti.