Eric Klopack
İnsanlar yaşlandıkça, bağışıklık sistemleri doğal biçimde zayıflamaya başlar. ‘İmmünosenesans’ olarak isimlendirilen bağışıklık sisteminin yaşlanma süreci, kanser ve kardiyovasküler hastalıklar üzere yaşla irtibatlı sıhhat sıkıntılarının ortaya çıkmasının yanı sıra, yaşlıların aşılara karşı daha az tesirli bir karşılık vermesinin önemli bir nedeni olabilir. Buna rağmen, bağışıklık sistemlerinin hepsi de birebir oranda yaşlanmaz. Meslektaşlarımla birlikte, kısa müddet evvel yayınlanan araştırmamızda toplumsal gerilimin süratli ilerleyen bağışıklık sistemi yaşlanması belirtileriyle temaslı olduğunu ortaya çıkardık.
STRES VE İMMÜNOSENESANS
Meslektaşlarım ve ben, kronolojik bağlamda birebir yaşta olan insanların neden birbirinden farklı immünolojik yaşlarda olabileceğini daha düzgün anlamak için, 50 yaşın üstündeki ABD’li yetişkinlerle yürütülen ulusal olarak ölçekli araştırma olan Sıhhat ve Emeklilik Araştırması’nda (HRS) toplanan bilgilere göz attık. HRS araştırmacıları, iştirakçilere, iş kaybı üzere gerilimli yaşamsal olaylar da dahil olmak üzere yaşadıkları gerilim nedenleriyle; haksız muamele yahut sıhhat ve bakımdan yoksun bırakılma üzere ayrımcılıkla; bir aile üyesinin hayatını tehdit eden bir hastalığa yakalanması üzere hayat uzunluğu süren büyük travmalarla ve finansal açıdan yetersizlikten kaynaklanan kronik gerilim üzere farklı gerilim neden ve çeşitleriyle ilgili sorular soruyor.
HRS araştırmacıları, son periyotta, beyaz kan hücreleri de dahil olmak üzere var olan farklı bağışıklık hücresi çeşitlerinin sayısını hesaplayarak bir iştirakçi kümesinden kan toplamaya başladılar. Bahsi geçen hücreler virüslere, bakterilere ve öbür işgalcilere karşı bağışıklık reaksiyonlarında merkezi bir rol üstlenirler. Bu, bağışıklık hücrelerine dair bu kadar detaylı bilgilerin büyük bir ulusal araştırmada toplandığı birinci çalışma.
Araştırma takımımla birlikte, hem kan veren hem de gerilimle ilgili anket sorularını cevaplayan 5 bin 744 HRS iştirakçisinin datalarını inceleyerek, daha fazla gerilime maruz kalan insanların daha düşük oranda “saf” T hücresine sahip olduğunu bulduk; bunlar, bağışıklık sisteminin daha evvel karşılaşmadığı yeni işgalcileri alt etmesi gerekli olan için taze hücrelerdir. Yanı sıra, daha büyük bir oranda “geç farklılaşan” T hücrelerine sahiptiler; bunlar ise, işgalcilerle gayret etme kabiliyetlerini tüketen ve bunun yerine beden için ziyanlı iltihaplanmayı artırabilecek proteinler üreten yaşlı hücrelerdir. Düşük düzeyde yeni T hücresi ve yüksek düzeyde eski T hücresine sahip olan beşerler, daha yaşlı bir bağışıklık sistemine sahiptir. Bununla birlikte, berbat beslenme ve düşük antrenman durumlarını denetim ettikten sonra, gerilim ile süratli bağışıklık yaşlanması ortasındaki bağ o kadar da güçlü görünmüyordu. Bu durum, bu sıhhat davranışlarının iyileştirilmesinin gerilimle temaslı risklerin dengelenmesine yardımcı olabileceğini düşündürüyor.
Benzer biçimde, bağışıklık yaşlanmasını hızlandırdığı bilinen yaygın ve çoğunlukla belirti göstermeyen bir virüs olan ‘sitomegalovirüs’e (CMV) olası bir maruz kalma durumunu hesaba katıldıktan sonra, gerilim ve bağışıklık hücre yaşlanması ortasındaki münasebet zayıfladı. Olağan şartlarda CMV bir bedende uyku halinde kalırken, araştırmacılar, gerilim etkeninin CMV’nin harekete geçmesine yol açabileceğini ve bağışıklık sistemini yine harekete geçen virüsü denetim altına almak için daha fazla kaynak ayırmaya zorlayabileceğini ortaya çıkardılar. Aralıksız bir enfeksiyon denetimi, saf T hücresi kaynaklarını bitirebilir ve bedende dolaşan ve yaşa bağlı hastalıklara büyük bir katkıda bulunan kronik iltihaplanmaya sebep olan daha fazla tükenmiş T hücresine neden olabilir.
BAĞIŞIKLIK YAŞLANMASINI ANLAMAK
Yaptığımız araştırma, toplumsal gerilim ile daha hızlı bir bağışıklık yaşlanması ortasındaki ilişkiyi açığa çıkarmaya yardım ediyor. Bununla birlikte, insanların gerilimle başa çıkma biçimlerini değiştirmek ve diyet, sigara ve idman üzere hayat biçimi davranışlarını uygunlaştırmak üzere, bağışıklık yaşlanmasını yavaşlatmanın olası yollarının da altını çiziyor. Ayrıyeten, tesirli ‘sitomegalovirüs’ aşıları geliştirmek, bağışıklık sistemi yaşlanmasını yavaşlatmaya yardım edebilir.
Öte yandan, epidemiyolojik çalışmaların, nedenleri ve etkiyi tam manasıyla tespit edemediğine dikkat çekmek istiyoruz. Gerilimi azaltmanın ya da ömür stilindeki değişimlerin, bağışıklık yaşlanmasında iyileşmelere yol açıp açmayacağını teyit etmek ve gerilimin ve sitomegalovirüs üzere zımnî patojenlerin hastalığa ve mevte yol açacak biçimde nasıl etkileşime girdiğini daha uygun anlamak için daha fazla araştırmaya gereksinimimiz var. Şu anda, bu ve çocukluk çağı ıstırapları üzere öteki etkenlerin vakit geçtikçe bağışıklık yaşlanmasını nasıl etkilediğini incelemek hedefiyle Sıhhat ve Emeklilik Araştırması’nda toplanan ek bilgileri kullanıyoruz.
Daha yavaş yaşlanan bağışıklık sistemleri, enfeksiyonlarla daha güçlü biçimde çaba edebilir ve aşılar aracılığıyla gözetici bağışıklık oluşturabilir. İmmünosenesans, kimi insanların neden daha şiddetli Covid-19 olaylarına dönüşme ihtimaliyle yüz yüze olduğunu ve yaş ilerledikçe aşılara daha zayıf bir karşılık verdiğini açıklamamıza yardımcı olabilir. Bağışıklık yaşlanmasını neyin etkilediğini anlamak, araştırmacıların sıhhat ve hastalıkta yaşa bağlı olan eşitsizlikleri daha yanlışsız biçimde değerlendirmesini sağlayabilir.
Yazının özgünü The Conversation sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)